Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Khe Nóng đến bao giờ… hết nóng ?

Thanh Nguyễn - Hùng Tiến - 17:04, 20/04/2023

Những căn nhà tranh xiêu vẹo và trống hoác; khí hậu khắc nghiệt, thiếu đất sản xuất, địa bàn cách trở…; những khốn khó và đói nghèo ấy khiến cụm bản người Đan Lai ở Khe Nóng, xã Châu Khê, huyện Con Cuông (Nghệ An) dường như càng trở nên biệt lập hơn. Khe Nóng chưa bao giờ hết nóng, bởi nỗi lo thường trực của bà con dân bản vẫn là những kế sách mưu sinh và chuyện học hành của con trẻ.

Những ngôi nhà của người Đan Lai ở cụm bản Khe Nóng
Những ngôi nhà của người Đan Lai ở cụm bản Khe Nóng

Chật vật mưu sinh

Người Đan Lai (nhóm địa phương thuộc dân tộc Thổ) ở Con Cuông một thời sống biệt lập trong rừng thẳm, với nhiều tập tục lạc hậu. Cho đến năm 1979, một dự án di dời người dân Đan Lai ra khỏi rừng, ở xen kẽ với các dân tộc khác được chính quyền địa phương triển khai. Dự án được phê duyệt với kinh phí gần 20 tỷ đồng, nhằm giúp người dân ổn định cuộc sống tại bản Châu Sơn gần trung tâm xã Châu Khê, ngay cạnh Quốc lộ 7A. Đây được xem như là một “cuộc cách mạng”, một nỗ lực lớn của Đảng và Nhà nước để thay đổi cuộc sống của hàng chục hộ dân Đan Lai ở nơi thâm sơn cùng cốc này.

Cuộc sống ở bản mới được đánh giá là tốt hơn nhiều nơi ở cũ, nhưng vì thiếu đất sản xuất, cùng với tập quán và thói quen canh tác ở nơi mới không phù hợp, nên nhiều hộ dân sau đó đã tìm cách quay về bản cũ để sinh sống và sản xuất. “Ra đó không chịu được, ở trong rừng này quen rồi, dễ kiếm cái ăn hơn”, ông La Văn Tính nói về lý do người dân nằng nặc quay trở lại chốn cũ.

Trở lại nơi ở cũ, đồng nghĩa với việc hàng chục hộ dân Đan Lai tiếp tục đối mặt với đói nghèo, khốn khó. Chỉ tính riêng quãng đường di chuyển thôi, cũng đã đầy nhọc nhằn, cách trở. Con đường từ trung tâm xã Châu Khê vào cụm bản Khe Nóng đầy dốc đá lởm chởm; chưa kể, phải vượt qua 4 con suối, băng qua những cánh rừng già… mất hơn 1 giờ.

Đứng ở mô đất cao, phóng tầm mắt ra toàn cụm dân cư Khe Nóng mà xót xa, day dứt. Gọi là nhà, nhưng cái chỗ mà người dân nơi đây trú ngụ thì đều là mái tranh, vách đất; trống huơ, trống hoác; lụp xụp đến khổ sở. Ở đây, gần như chỉ có một ngôi nhà được xây dựng kiên cố, đó chính là điểm trường tiểu học. Tuy nhiên, nó cũng đã bị bỏ hoang từ gần 1 năm nay, để di dời ra điểm chính.

Mưu sinh phụ thuộc vào rừng, nhưng nhiều năm nay, rừng được kiểm soát nghiêm ngặt, cuộc sống của người dân Khe Nóng càng trở nên chật vật hơn. Khi lực lượng chức năng thường xuyên tuần tra, xử lý nghiêm hành vi săn bắn động vật hoang dã, người dân cũng đành phải giã từ cung tên, bẫy thú. Còn những cánh rừng xung quanh nhà, đều đã được giao cho Lâm trường Con Cuông quản lý.

Cuộc sống của các gia đình người Đan Lai ở Khe Nóng bao giờ mới vơi bớt khó khăn
Cuộc sống của các gia đình người Đan Lai ở Khe Nóng bao giờ mới vơi bớt khó khăn

Không còn có thể dựa vào rừng, những thanh niên lần lượt rời núi, kéo nhau đi làm thuê. Nhưng trình độ học vấn thấp, họ chủ yếu làm những công việc nặng nhọc với mức lương khiêm tốn. Đến Khe Nóng thời điểm này, chủ yếu gặp người già, phụ nữ và con trẻ. Hầu hết những người trong độ tuổi lao động đã phải đi làm ăn xa, số còn lại ở nhà tranh thủ vào rừng hái măng, rau dại.

Chị La Thị An (43 tuổi) chỉ ra những vạt rừng trước nhà nói: Ở đây không có đất sản xuất, chẳng biết làm chi cả. Mỗi nhà chỉ có một mảnh ruộng nhỏ, mỗi vụ sản xuất chỉ được chừng 1 bì lúa, đủ để nuôi gà thôi. Không đi làm thuê thì không biết lấy gì ăn.

Ngay như La Văn May (28 tuổi), là Cụm trưởng cụm dân cư Khe Nóng, nhưng vì cuộc sống khó khăn nên vợ chồng anh đã phải rời nhà, rời bản đi làm phụ hồ ở Hà Nội từ nhiều năm nay. Còn công việc của người “cán bộ”, May đành phó thác lại cho cấp phó. Con cái của mình, vợ chồng May cũng đành phải gửi cho ông bà, để mỗi năm chỉ tranh thủ dịp Tết về thăm con vài bữa.

Trước đây, May từng là Trưởng bản Khe Nóng. Kể từ khi thực hiện sáp nhập thôn, bản, chức vụ ấy đã không còn. Khe Nóng chưa đến 50 hộ dân Đan Lai, chưa đủ để thành lập bản và buộc phải sáp nhập với bản Châu Sơn ở tận trung tâm xã. Vì thế, May “rớt chức”, chỉ còn là Cụm trưởng. Dù đã sáp nhập, nhưng từ Khe Nóng ra Châu Sơn mất gần 30 km, đường sá lại khó khăn. Thành ra ở Khe Nóng vẫn như một bản riêng biệt và người dân vẫn quen gọi May là Trưởng bản.

Chủ tịch UBND xã Châu Khê - Kha Văn Thương xuýt xoa: Khe Nóng khó khăn lắm, khổ thì không đâu bằng. Đây là cụm dân cư khó khăn nhất của cả huyện Con Cuông với 100% đều là hộ nghèo. Mùa mưa, nước tại 4 con suối trên đường vào bản dâng cao, khiến khu vực này cô lập hoàn toàn.

Cũng lời Chủ tịch Thương: Gần 50 hộ dân Đan lai lâu nay vẫn phải ở nhờ trên đất của lâm trường. Sau nhiều lần đề xuất, phía lâm trường đã cắt 70 ha cho người dân sinh sống và canh tác, nhưng chừng đó vẫn là quá ít. Người dân vẫn thiếu đất để sản xuất, vẫn phải dựa vào sự hỗ trợ của Nhà nước là chính. 

Cảnh nghèo vẫn đang hiện hữu ở Khe Nóng
Cảnh nghèo vẫn đang hiện hữu ở Khe Nóng

Không thể sống nhờ vào nông nghiệp, nhưng còn chăn nuôi, thì không hề dễ dàng. Khí hậu ở Khe Nóng rất khắc nghiệt, khác biệt hoàn toàn so với những khu vực còn lại ở Con Cuông. Ở đây, có rất nhiều loại côn trùng như ruồi vàng, bọ…. Chúng thường hút máu của các loài gia súc, thậm chí cả người. Chính vì thế, trâu bò ở Khe Nóng dù chăm thế nào cũng rất còi cọc. “Thật khó để giúp người dân nơi đây thoát nghèo được”, ông Thương lắc đầu ngán ngẩm.

Nhọc nhằn con chữ vùng sâu

Điểm trường tiểu học ở cụm bản Khe Nóng, từng là nơi học tập của cả học sinh tiểu học lẫn mầm non, nhưng đã bị bỏ hoang từ gần 1 năm nay. Để đeo đuổi con chữ, con trẻ người Đan Lai ở Khe Nóng đã phải cắt rừng, lội suối những 30 km ra trung tâm xã để học, do thực hiện chủ trương sát nhập trường lớp. 

Một phụ huynh ở Khe Nóng kể: Quãng đường quá xa, cứ đầu tuần các cháu phải thức dậy từ 4 h sáng, để bố mẹ chở bằng xe máy đi học. Rồi đến cuối tuần mới về. Nhà nào không có xe thì nhờ hàng xóm.

Mới vào lớp 1, nhưng các em đã phải sống xa nhà. Có em được bố mẹ gửi ở nhờ nhà người quen, có em lại ở nội trú trong trường, được cô giáo trông nom. Hành trình đi học của những đứa trẻ Đan Lai ở Khe Nóng cũng gian nan, trắc trở như chính con đường dẫn vào bản làng của chúng vậy. Cũng chính vì nhà ở quá xa, thành ra, nguy cơ đứt học luôn hiển hiện như chính lời lãnh đạo xã Châu Khê thổ lộ.

Lớp mầm non ở Khe Nóng đang phải học tạm tại Trạm kiểm soát Biên phòng
Lớp mầm non ở Khe Nóng đang phải học tạm tại Trạm kiểm soát Biên phòng

Phó Chủ tịch UBND xã Châu Khê Nguyễn Thế Anh chia sẻ: Cụm bản Khe Nóng có chừng 20 học sinh ở các cấp học. Sau dịp lễ, tết; chính quyền địa phương đã phối hợp với nhà trường, lập nhiều đoàn vào tận nơi để vận động các em đến lớp. Không thế thì các em sẽ ở nhà luôn với bố mẹ.

Đầu năm học vừa rồi, học sinh từ khối lớp 1 phải chuyển ra điểm chính. Những đứa trẻ bậc mẫu giáo đành phải ở nhà. Khi chúng tôi có mặt ở đây, dù đã cuối tháng 3 nhưng “lớp” mầm non chỉ mới học được vài buổi kể từ đầu năm học. Gọi là lớp nhưng thật ra chỉ có 7 em lứa 5 tuổi, kèm theo vài em nhỏ hơn thi thoảng được bố mẹ mang đến để chơi cùng anh, chị; do 2 giáo viên giảng dạy.

Điểm trường tiểu học đã bỏ hoang, cô và trò ở đây đành phải mượn tạm căn nhà gỗ của Trạm Biên phòng để học tập. Chia sẻ về những tháng ngày “cắm bản” với học sinh Đan Lai, một giáo viên tâm sự: Bậc mầm non ở đây chỉ có lớp 5 tuổi thôi. Từ giờ đến cuối năm chúng tôi sẽ dạy đủ 36 buổi cho các cháu, để trang bị chút kiến thức cho các cháu trước khi vào lớp 1.

Rời Khe Nóng, con đường ngược trở ra trung tâm xã Châu Khê dường như xa hơn... Khe Nóng, bao giờ hết nóng cứ day dứt mãi không thôi !

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ước mơ từ Đồng Cướm

Ước mơ từ Đồng Cướm

Một bản làng nằm gọn giữa những dãy núi xanh trùng điệp. Chỉ hơn 160 hộ dân mà có 9 dân tộc anh em sinh sống với biết bao câu chuyện về phong tục tập quán, nét văn hóa đặc trưng. Cùng với đó là khát vọng làm giàu của người dân nơi đây.
Tin nổi bật trang chủ
Họa sĩ nhí người dân tộc Tày đoạt giải Thiếu nhi Dế Mèn lần 4 - 2023

Họa sĩ nhí người dân tộc Tày đoạt giải Thiếu nhi Dế Mèn lần 4 - 2023

Sắc màu 54 - Trương Vui - Thúy Hồng - 3 giờ trước
Chiều 31/5, tại Trung tâm Thông tấn Quốc gia, Báo Thể thao và Văn hóa thuộc Thông tấn xã Việt Nam tổ chức Lễ trao Giải Thiếu nhi Dế Mèn lần 4 - 2023.
Tạo thành công thuốc chống siêu vi khuẩn nguy hiểm nhờ AI

Tạo thành công thuốc chống siêu vi khuẩn nguy hiểm nhờ AI

Khoa học - Công nghệ - PV - 4 giờ trước
Trí tuệ nhân tạo (AI) đã được sử dụng để tạo ra Abaucin, một loại thuốc đặc hiệu chống lại siêu vi khuẩn Acinetobacter baumannii với khả năng gây ra các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

"Ngày hội gia đình" tại Làng Văn hóa, Du lịch các dân tộc Việt Nam

Sắc màu 54 - Hồng Phúc - 5 giờ trước
Từ ngày 1 - 30/6/2023, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ diễn ra các hoạt động nhân tháng "Ngày hội gia đình" chào mừng Ngày Gia đình Việt Nam 28/6.
Trao giải Liên hoan Nghệ thuật múa không chuyên - Hà Nội 2023

Trao giải Liên hoan Nghệ thuật múa không chuyên - Hà Nội 2023

Tin tức - Hồng Phúc - 6 giờ trước
Ngày 31/5, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổng kết Liên hoan Nghệ thuật múa không chuyên - Hà Nội năm 2023, thiết thực Kỷ niệm 133 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2023); 75 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc (11/6/1948 - 11/6/2023).
Quảng Ninh: Nhiều hoạt động hỗ trợ cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt

Quảng Ninh: Nhiều hoạt động hỗ trợ cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt

Nhịp cầu nhân ái - Thiên An - 6 giờ trước
Trong 2 ngày (30 và 31/5), Hội Bảo trợ Người khuyết tật và Trẻ mồ côi tỉnh Quảng Ninh phối hợp với Nhóm từ thiện Hạ Long Xanh (Tp. Hạ Long) và Nhóm từ thiện Quảng Ninh thân yêu (Tp. Cẩm Phả) đã tặng quà và hỗ trợ cho các cơ sở chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, trẻ em hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn Tp. Hạ Long.
Mô hình “một cửa” Công an cấp phường đầu tiên của tỉnh Lào Cai được thành lập

Mô hình “một cửa” Công an cấp phường đầu tiên của tỉnh Lào Cai được thành lập

Vừa qua, Công an Tp. Lào Cai đã thành lập mô hình “Bộ phận Một cửa” tại Công an phường Nam Cường. Đây là mô hình đầu tiên của tỉnh Lào Cai nhằm đẩy mạnh thực hiện cải cách hành chính, nhất là trong hỗ trợ thực hiện Đề án 06 của Chính phủ.
Những vấn đề toàn cầu là nền tảng hợp tác quan trọng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ

Những vấn đề toàn cầu là nền tảng hợp tác quan trọng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ

Tin tức - PV - 7 giờ trước
Sáng 31/5, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tiếp Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper.
Lãnh đạo tỉnh Bắc Giang tiếp Đoàn đại biểu cấp cao Hội đồng Quốc gia Mặt trận đoàn kết Phát triển Tổ quốc Campuchia

Lãnh đạo tỉnh Bắc Giang tiếp Đoàn đại biểu cấp cao Hội đồng Quốc gia Mặt trận đoàn kết Phát triển Tổ quốc Campuchia

Tin tức - Trí Phương - 7 giờ trước
Ngày 31/5, lãnh đạo tỉnh Bắc Giang đã có buổi đón tiếp Đoàn đại biểu cấp cao Hội đồng Quốc gia Mặt trận đoàn kết Phát triển Tổ quốc Campuchia do ông Nhem Valy - Ủy viên Trung ương Đảng Nhân dân Campuchia, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hội đồng Quốc gia Mặt trận đoàn kết Phát triển Tổ quốc Campuchia và các thành viên đến thăm, làm việc tại tỉnh Bắc Giang.
Kon Tum: Ra quân Chiến dịch Thanh niên tình nguyện Hè và phát động Tháng hành động vì trẻ em năm 2023

Kon Tum: Ra quân Chiến dịch Thanh niên tình nguyện Hè và phát động Tháng hành động vì trẻ em năm 2023

Tin tức - P.Nguyên - T.Nhân - 7 giờ trước
Ngày 31/5, tại huyện Kon Plông, Tỉnh đoàn Kon Tum tổ chức Lễ ra quân Chiến dịch Thanh niên tình nguyện Hè gắn với hưởng ứng Tháng hành động vì trẻ em năm 2023.
Quảng Ninh: Sẵn sàng cho kỳ thi THCS và THPT Quốc gia 2023 - 2024

Quảng Ninh: Sẵn sàng cho kỳ thi THCS và THPT Quốc gia 2023 - 2024

Giáo dục - Mỹ Dung - 7 giờ trước
Ngày mai (1/6), trên 15.000 thí sinh tại Quảng Ninh sẽ chính thức bước vào kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT năm học 2023 - 2024. Mọi công tác chuẩn bị, đặc biệt là việc cung cấp điện cho kỳ thi trong mùa nắng nóng đến thời điểm hiện tại đã cơ bản được bảo đảm.
Giải đua ngựa truyền thống Bắc Hà sẽ diễn ra từ 3 - 11/6/2023

Giải đua ngựa truyền thống Bắc Hà sẽ diễn ra từ 3 - 11/6/2023

Thể thao - Tráng Xuân Cường - 7 giờ trước
Theo thông tin của Ban Tổ chức, Giải đua ngựa truyền thống Bắc Hà mở rộng lần thứ 16 - hoạt động chính trong Festival Cao nguyên trắng Bắc Hà mùa Hè, sẽ diễn ra từ ngày 3 - 11/6/2023.