Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khắp coọi- nghệ thuật ứng tác tinh tế của người Tày ở Lục Yên

Hồng Hạnh - 15:59, 11/11/2021

Bắt nguồn từ cuộc sống lao động, cùng với sự đẽo gọt, chỉnh sửa, bổ sung của nhiều thế hệ, khắp coọi ngày càng được hoàn thiện với bố cục chặt chẽ, câu từ tinh tế, vần điệu chắt lọc. Khắp coọi trở thành một loại hình văn nghệ dân gian đặc sắc, có giá trị nghệ thuật cao của đồng bào dân tộc Tày ở xã Mường Lai, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái.

Đồng bào Tày ở xã Mường Lai, huyện Lục Yên biểu diễn khắp cọi
Đồng bào Tày ở xã Mường Lai, huyện Lục Yên biểu diễn khắp cọi

Cách trung tâm huyện Lục Yên khoảng 12km về phía Đông Nam, xã Mường Lai có 9 dân tộc cùng chung sống, trong đó dân tộc Tày chiếm 97%. Đồng bào dân tộc Tày sinh sống ở đây từ lâu đời và còn giữ gìn được nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, trong đó có loại hình văn nghệ dân gian khắp cọoi

Trong kho tàng văn nghệ dân gian của đồng bào Tày ở Mường Lai, khắp coọi là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống của đồng bào. Mỗi dịp xuân về hay vào những ngày hội lớn của thôn, bản, tiếng khắp coọi lại vang lên xua tan bao vất vả, mệt nhọc trong cuộc sống thường nhật. Xưa kia ở Mường Lai, đã là nam thanh nữ tú thì phải biết khắp coọi, thậm chí khắp coọi trở thành tiêu chí để quyết định hôn nhân.

Nếu như các làn điệu dân ca giao duyên của các dân tộc thường theo trình tự: Chào nhau, mời nhau hát, hát tìm hiểu, tâm tình, giãi bày rồi các đoạn xe kết, định duyên, chia tay hẹn ước, thì ở khắp coọi biên độ sáng tác, ứng khẩu rộng và tự do hơn. Người tham gia khắp coọi phải thông minh, nhanh nhạy và có tài ứng tác.

Người Tày ở Mường Lai có rất nhiều bài khắp coọi cổ với nhiều nội dung khác nhau. Những người đứng tuổi hát tâm sự với nhau về cuộc sống hằng ngày với mong muốn từ dưới ruộng, trên nương đầy ắp lúa ngô, mọi người khỏe mạnh. Các nam thanh, nữ tú mượn khắp coọi để nói lên tâm trạng vui, buồn, thương nhớ, những lời gửi gắm sau khi gặp gỡ, những thương yêu, nhắn nhủ, hứa hẹn, mong muốn được kết duyên vợ chồng.

Cuộc hát khắp coọi của đồng bào dân tộc Tày ở xã Mường Lai, huyện Lục Yên
Cuộc hát khắp coọi của đồng bào dân tộc Tày ở xã Mường Lai, huyện Lục Yên

Các chàng trai, cô gái Tày cũng rất khéo léo trong cách hỏi nhau, khi bày tỏ tình cảm. Thông qua bài hát, họ mượn các sự vật, hiện tượng để nói lên tình yêu trong sáng của mình. “Bióoc mạ phống nả đán cản xinh/Pi ngộ nọong hật tu rườn kin đoạn giá…/Chứ thâng nọong nả mioạc puồn thương/Ước rừ đảy rum tườn căn dú” (Hoa mạ nở trên nản cán xinh; Em ngộ anh đi xây dựng gia đình rồi đấy…. Nhớ đến anh lòng buồn thương/Ước gì được chung nhà nhau ở)

Bên cạnh những lời lẽ giao duyên đằm thắm, khắp coọi còn ẩn chứa những kiến thức sâu sắc về tự nhiên, những lý giải của người xưa về nguồn gốc của sự vật, hiện tượng và con người; những lời răn dạy về quy tắc ứng xử được thể hiện rõ nét qua từng câu khắp coọi. Khi mời khách ăn cơm, phải theo thứ tự trên dưới, ăn uống phải lịch sự, nhiệt tình: “Ám hẩư pân híp là híp/Giá chíp pác chào khu/Cằm hâư pần ngậm là ngậm/Mí pân tặt lông bâm chá pi” (Miếng nào nên gắp là gắp/Đừng chép miệng người cười/Miếng nào ăn nên ăn/Không ăn thì anh đặt xuống mâm giả em).

Khắp coọi là loại hình dân ca đặc sắc với những tri thức dân gian, những lời răn dạy sâu sắc và đầy tính nhân văn cùng với những cung bậc cảm xúc lứa đôi vô cùng tế nhị, phản ánh rõ nét nhân sinh quan, thế giới quan của đồng bào dân tộc Tày ở xã Mường Lai. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Thời sự - PV - 5 phút trước
Sáng 21/5, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã chủ trì cuộc họp với Bộ Dân tộc và Tôn giáo về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực công tác dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Tin tức - Minh Nhật - 3 giờ trước
Việc để cộng đồng, người dân địa phương tham gia vào quá trình ra quyết định, tổ chức các hoạt động văn hóa và hưởng lợi về mặt kinh tế và xã hội từ các sáng kiến ​​liên quan đến di sản bảo đảm tính bền vững lâu dài của di sản.
Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Tin tức - Trọng Bảo - 3 giờ trước
Sáng ngày 21/5, Tỉnh ủy Lào Cai đã tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số”.
Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 3 giờ trước
Ngày 21/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo Thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Bộ trưởng Lao động Israel: Israel rất mong muốn tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam

Bộ trưởng Lao động Israel: Israel rất mong muốn tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam

Thời sự - PV - 4 giờ trước
Trưa 21/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp ông Rabbi Yoav Ben Tzur, Bộ trưởng Lao động Israel đang thăm và làm việc tại Việt Nam.
Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 20/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á. Công nhận 108 “hóa thạch sống” ở Lâm Đồng là Cây di sản Việt Nam. Bảo tồn di sản ở Bản Cuôn. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Dân tộc - Tôn giáo - Việt Hòa - 7 giờ trước
Được xây dựng cách đây hàng trăm năm, nhà thờ đá Bảo Nham (huyện Yên Thành, Nghệ An) vẫn giữ được những nét cổ kính và tráng lệ. Công trình này không chỉ là một điểm đến tôn giáo quan trọng mà còn mang giá trị kiến trúc đặc sắc với những bức tường đá rêu phong, mái vòm cao vút và các chi tiết chạm khắc tinh xảo. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nhà thờ vẫn hiên ngang giữa trời xanh, như một chứng nhân của thời gian, thu hút du khách và giáo dân đến chiêm ngưỡng, hành hương.
Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Du lịch - Ngô Xuân Hiền - 7 giờ trước
Thác K50 còn được gọi là thác Hang Én, nằm sâu trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng thuộc ấp Bình Định, xã Sơn Lang, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai, cách thị trấn Kbang khoảng 70km về phía Bắc. Thác K50 được mệnh danh là “Nàng thơ” của núi rừng Tây Nguyên.
Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Xã hội - Trọng Bảo - 7 giờ trước
Tỉnh Lào Cai hiện có hàng trăm nhà máy, xí nghiệp, cơ sở khai thác chế biến khoáng sản với hàng chục nghìn lao động đang làm việc; trong đó chủ yếu là lao động địa phương, lao động người DTTS. Để bảo đảm an toàn trong quá trình làm việc, thời gian qua, các đơn vị đã tuân thủ nghiêm các quy định về an toàn lao động (ATLĐ); đặc biệt là đối với các khai trường khai thác và chế biến khoáng sản.
Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Sức khỏe - Minh Nhật - 7 giờ trước
Hiện nay, Covid 19 đang có dấu hiệu bùng phát trở lại, khi số ca mắc đang tiếp tục tăng. Theo dữ liệu từ Cục Khoa học Y tế thuộc Bộ Y tế Thái Lan cho thấy sự hiện diện ngày càng tăng của biến thể Omicron XEC tại Thái Lan từ đầu năm đến nay. Số ca Covid-19 tại Thái Lan đã lên đến hơn 71.000 ca.
Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Giáo dục - Thế Hạnh - 7 giờ trước
Những vũ điệu xoang, tamya Arya, dăm dar… được các em học sinh người DTTS thể hiện bằng những động tác thật khỏe khoắn, dứt khoát, nhưng không kém phần uyển chuyển, duyên dáng, nhịp nhàng, hòa nhịp cùng tiếng trống, tiếng cồng chiêng, tiếng khèn bầu dìu dặt cuốn hút người xem. Bởi các điệu múa và thanh âm ấy như máu thịt, hồn cốt của đồng bào DTTS Tây Nguyên, hiện nay được nhiều trường học phổ thông trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có ý thức gìn giữ và phát huy.