Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khắp coọi- nghệ thuật ứng tác tinh tế của người Tày ở Lục Yên

Hồng Hạnh - 15:59, 11/11/2021

Bắt nguồn từ cuộc sống lao động, cùng với sự đẽo gọt, chỉnh sửa, bổ sung của nhiều thế hệ, khắp coọi ngày càng được hoàn thiện với bố cục chặt chẽ, câu từ tinh tế, vần điệu chắt lọc. Khắp coọi trở thành một loại hình văn nghệ dân gian đặc sắc, có giá trị nghệ thuật cao của đồng bào dân tộc Tày ở xã Mường Lai, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái.

Đồng bào Tày ở xã Mường Lai, huyện Lục Yên biểu diễn khắp cọi
Đồng bào Tày ở xã Mường Lai, huyện Lục Yên biểu diễn khắp cọi

Cách trung tâm huyện Lục Yên khoảng 12km về phía Đông Nam, xã Mường Lai có 9 dân tộc cùng chung sống, trong đó dân tộc Tày chiếm 97%. Đồng bào dân tộc Tày sinh sống ở đây từ lâu đời và còn giữ gìn được nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, trong đó có loại hình văn nghệ dân gian khắp cọoi

Trong kho tàng văn nghệ dân gian của đồng bào Tày ở Mường Lai, khắp coọi là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống của đồng bào. Mỗi dịp xuân về hay vào những ngày hội lớn của thôn, bản, tiếng khắp coọi lại vang lên xua tan bao vất vả, mệt nhọc trong cuộc sống thường nhật. Xưa kia ở Mường Lai, đã là nam thanh nữ tú thì phải biết khắp coọi, thậm chí khắp coọi trở thành tiêu chí để quyết định hôn nhân.

Nếu như các làn điệu dân ca giao duyên của các dân tộc thường theo trình tự: Chào nhau, mời nhau hát, hát tìm hiểu, tâm tình, giãi bày rồi các đoạn xe kết, định duyên, chia tay hẹn ước, thì ở khắp coọi biên độ sáng tác, ứng khẩu rộng và tự do hơn. Người tham gia khắp coọi phải thông minh, nhanh nhạy và có tài ứng tác.

Người Tày ở Mường Lai có rất nhiều bài khắp coọi cổ với nhiều nội dung khác nhau. Những người đứng tuổi hát tâm sự với nhau về cuộc sống hằng ngày với mong muốn từ dưới ruộng, trên nương đầy ắp lúa ngô, mọi người khỏe mạnh. Các nam thanh, nữ tú mượn khắp coọi để nói lên tâm trạng vui, buồn, thương nhớ, những lời gửi gắm sau khi gặp gỡ, những thương yêu, nhắn nhủ, hứa hẹn, mong muốn được kết duyên vợ chồng.

Cuộc hát khắp coọi của đồng bào dân tộc Tày ở xã Mường Lai, huyện Lục Yên
Cuộc hát khắp coọi của đồng bào dân tộc Tày ở xã Mường Lai, huyện Lục Yên

Các chàng trai, cô gái Tày cũng rất khéo léo trong cách hỏi nhau, khi bày tỏ tình cảm. Thông qua bài hát, họ mượn các sự vật, hiện tượng để nói lên tình yêu trong sáng của mình. “Bióoc mạ phống nả đán cản xinh/Pi ngộ nọong hật tu rườn kin đoạn giá…/Chứ thâng nọong nả mioạc puồn thương/Ước rừ đảy rum tườn căn dú” (Hoa mạ nở trên nản cán xinh; Em ngộ anh đi xây dựng gia đình rồi đấy…. Nhớ đến anh lòng buồn thương/Ước gì được chung nhà nhau ở)

Bên cạnh những lời lẽ giao duyên đằm thắm, khắp coọi còn ẩn chứa những kiến thức sâu sắc về tự nhiên, những lý giải của người xưa về nguồn gốc của sự vật, hiện tượng và con người; những lời răn dạy về quy tắc ứng xử được thể hiện rõ nét qua từng câu khắp coọi. Khi mời khách ăn cơm, phải theo thứ tự trên dưới, ăn uống phải lịch sự, nhiệt tình: “Ám hẩư pân híp là híp/Giá chíp pác chào khu/Cằm hâư pần ngậm là ngậm/Mí pân tặt lông bâm chá pi” (Miếng nào nên gắp là gắp/Đừng chép miệng người cười/Miếng nào ăn nên ăn/Không ăn thì anh đặt xuống mâm giả em).

Khắp coọi là loại hình dân ca đặc sắc với những tri thức dân gian, những lời răn dạy sâu sắc và đầy tính nhân văn cùng với những cung bậc cảm xúc lứa đôi vô cùng tế nhị, phản ánh rõ nét nhân sinh quan, thế giới quan của đồng bào dân tộc Tày ở xã Mường Lai. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Hát ru của người Tày xã Giáo Hiệu được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Hát ru của người Tày xã Giáo Hiệu được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Quyết định số 1400/QĐ-BVHTTDL của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành ngày 1/6/2023 đã đưa Nghệ thuật trình diễn dân gian Hát ru của người Tày xã Giáo Hiệu, huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Tin nổi bật trang chủ
Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa: Chính sách mới, kỳ vọng mới (Bài 2)

Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa: Chính sách mới, kỳ vọng mới (Bài 2)

Bằng tình yêu và trách nhiệm với văn hóa dân tộc, các đội văn nghệ thôn, bản chính là những "viên gạch" góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng sân chơi lành mạnh, nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân... Tuy vậy, để duy trì, lan tỏa hơn nữa cho các hoạt động này, việc xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ cho các đội văn nghệ thôn bản, đặc biệt là ở vùng đồng bào DTTS và miền núi khó khăn là rất quan trọng...
Bưởi Phước Bình được cấp mã số xuất khẩu sang Hoa Kỳ

Bưởi Phước Bình được cấp mã số xuất khẩu sang Hoa Kỳ

Kinh tế - PV - 3 giờ trước
Một tín hiệu rất đáng mừng đối với ngành nông nghiệp Ninh Thuận, đó là bưởi Phước Bình của huyện miền núi Bác Ái đã được Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ phê duyệt và cấp mã số vùng trồng đủ điều kiện xuất khẩu sang thị trường nước này trong thời gian tới.
“Nàng tiên cá” và bài học về tôn trọng khán giả

“Nàng tiên cá” và bài học về tôn trọng khán giả

Giải trí - PV - 3 giờ trước
Bộ phim “Nàng tiên cá” gây sốt khắp thế giới ngay từ khi chưa ra mắt nhưng không phải vì câu chuyện, sức hấp dẫn của bộ phim, mà vì những lùm xùm chung quanh sự lựa chọn diễn viên chính.
Thanh tra, giám sát tất cả các khâu của Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023

Thanh tra, giám sát tất cả các khâu của Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023

Giáo dục - PV - 3 giờ trước
Ngành Giáo dục các địa phương tạo điều kiện thuận lợi nhất cho thí sinh được tham dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023; không để thí sinh phải bỏ thi vì khó khăn về kinh tế, điều kiện đi lại hoặc do chịu ảnh hưởng của dịch bệnh.
Lễ hội Pháo hoa quốc tế Đà Nẵng: Hứa hẹn màn ra mắt hoành tráng

Lễ hội Pháo hoa quốc tế Đà Nẵng: Hứa hẹn màn ra mắt hoành tráng

Sắc màu 54 - PV - 3 giờ trước
Ngày 8/6, tại khu vực bãi bắn của Lễ hội Pháo hoa quốc tế Đà Nẵng DIFF 2023, các thành viên hai đội Pháp và Canada đang tích cực chuẩn bị cho màn thi đấu diễn ra vào tối 10/6 với chủ đề “Tình yêu không biên giới”.
Ấn tượng cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch giỏi tỉnh Sơn La năm 2023

Ấn tượng cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch giỏi tỉnh Sơn La năm 2023

Media - Thùy Anh - Đức Cường - 3 giờ trước
Cuộc thi Hướng dẫn viên du lịch giỏi tỉnh Sơn La năm 2023 là 1 trong 10 hoạt động được tổ chức tại Ngày hội Du lịch văn hóa Sơn La “Điểm đến thiên khu vực hàng đầu thế giới năm 2023”. Cuộc thi thu hút sự tham gia của 27 thí sinh đến từ các địa phương, cơ quan, đơn vị trên địa bàn toàn tỉnh với các tiết mục đặc sắc, hấp dẫn, kỹ năng hướng dẫn du lịch chuyên nghiệp, lôi cuốn người xem.
Lào Cai tập trung chuyển đổi số phục vụ hoạt động xuất nhập khẩu

Lào Cai tập trung chuyển đổi số phục vụ hoạt động xuất nhập khẩu

Ngày 7/6, tỉnh Lào Cai đã đưa Trung tâm tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính vào vận hành tại Cửa khẩu Quốc tế đường bộ số II Kim Thành. Đây là hoạt động nằm trong dự án Cửa khẩu số mà tỉnh Lào Cai đang tập trung xây dựng.
Nhân thêm tình yêu biển, đảo

Nhân thêm tình yêu biển, đảo

Media - Hoàng Thái - 3 giờ trước
Tại xã Bảo Ninh (thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình), Ban Thanh niên Quân đội, Cục Chính trị Quân khu 4, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Bình, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình, Tỉnh Đoàn Quảng Bình, UBND thành phố Đồng Hới cùng các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong và ngoài Quân đội vừa phối hợp tổ chức Chương trình “Tuổi trẻ với biển, đảo quê hương và phát động “Chiến dịch thanh niên tình nguyện hè” năm 2023”. Chương trình có nhiều hoạt động ý nghĩa thiết thực, góp phần khơi dậy truyền thống yêu nước, yêu biển, đảo trong mỗi cán bộ, đoàn viên, thanh niên và Nhân dân.
“Tinh hoa ẩm thực Sơn La” đậm đà phong vị Tây Bắc

“Tinh hoa ẩm thực Sơn La” đậm đà phong vị Tây Bắc

Media - Thùy Anh - Nguyễn Vân - Dương Quân - 3 giờ trước
Nằm trong khuôn khổ chương trình Ngày hội Du lịch Văn hoá Tỉnh Sơn La được tổ chức tại huyện Mộc Châu, cuộc thi “Tinh hoa ẩm thực Sơn La năm 2023” diễn ra tại phố đi bộ Mộc Châu, có 13 đội thi đến từ các khách sạn, nhà hàng, câu lạc bộ đầu bếp, hợp tác xã, bản du lịch cộng đồng, homestay trên địa bàn tỉnh Sơn La, là dịp để các đầu bếp có cơ hội học tập, trao đổi kinh nghiệm và giới thiệu món ăn ngon truyền thống của địa phương tới đông đảo khách du lịch đến với Sơn La trong dịp này.
Nghệ nhân ưu tú Rơ Châm Tih đưa nhạc cụ dân tộc ra thế giới

Nghệ nhân ưu tú Rơ Châm Tih đưa nhạc cụ dân tộc ra thế giới

Media - Ngọc Thu - 3 giờ trước
Rơ Châm Tih, sinh năm 1973, ở làng Jút 1, xã Ia Dêr, huyện Ia Grai, Gia Lai nổi tiếng khắp buôn làng Tây Nguyên với tài chế tác nhạc cụ dân tộc độc đáo cùng niềm đam truyền cảm hứng âm nhạc truyền thống cho mọi người.
Quảng Trị: Giải pháp tăng cường tiếng Việt cho trẻ em người DTTS ở Hướng Hóa

Quảng Trị: Giải pháp tăng cường tiếng Việt cho trẻ em người DTTS ở Hướng Hóa

Giáo dục - PV - 3 giờ trước
Bám sát Công văn số 2534 ngày 28/11/2022 của Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) về “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em người DTTS dựa trên cơ sở tiếng mẹ đẻ trong các cơ sở giáo dục mầm non; Kế hoạch số 504 ngày 6/10/2022 của UBND huyện Hướng Hóa về kế hoạch giai đoạn 2 thực hiện Đề án “Tăng cường chuẩn bị tiếng Việt cho trẻ em mầm non và học sinh tiểu học vùng DTTS giai đoạn 2016- 2020, định hướng đến 2025” trên cơ sở tiếng mẹ đẻ của trẻ trên địa bàn huyện Hướng Hóa, Phòng GD&ĐT Hướng Hóa triển khai nhiều giải pháp thực hiện.
Bắc Giang: Tăng cường xúc tiến, quảng bá du lịch mùa vải thiều

Bắc Giang: Tăng cường xúc tiến, quảng bá du lịch mùa vải thiều

Chính sách dân tộc - Vân Khánh - 3 giờ trước
Nhằm thu hút khách đến với tỉnh Bắc Giang nhiều hơn, nhất là trong mùa vải thiều năm nay, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Giang, UBND huyện Lục Ngạn phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai tổ chức nhiều hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch.