Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Hương ước, quy ước với sự thay đổi trong vùng DTTS

Văn Hoa - 15:35, 10/11/2021

Trong vùng DTTS và miền núi, hương ước, quy ước thôn, bản có vai trò là thiết chế tự quản của cộng đồng, hỗ trợ đắc lực cho pháp luật trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội tại cộng đồng dân cư. Đặc biệt, việc thực hiện nghiêm những quy ước, hương ước, còn đang góp phần tăng thêm tinh thần cố kết cộng đồng, cũng như thay đổi nếp sống của đồng bào…

Hương ước, quy ước tăng tinh thần cố kết cộng đồng. (Trong ảnh: Chi hội Phụ nữ Cao Sơn Thượng, Hoàng Su Phì, Hà Giang giúp nhau phát triển kinh tế)
Hương ước, quy ước tăng thêm tính cố kết cộng đồng. (Trong ảnh: Chi hội Phụ nữ Cao Sơn Thượng, Hoàng Su Phì, Hà Giang giúp nhau phát triển kinh tế)

Thay đổi nếp sống

Ông Cư A Dín, Trưởng thôn Ba Khuy, xã Nà Hẩu, huyện Văn Yên (Yên Bái) cho biết, thôn có 71 hộ dân, 392 nhân khẩu, với 100% là người Mông. Ngoài việc chấp hành hệ thống chính sách pháp luật của Nhà nước, thì từ việc thực hương ước, quy ước thôn đề ra, đời sống kinh tế, văn hóa của người dân Ba Khuy có sự thay đổi rõ rệt. Đặc biệt là những thay đổi của đồng bào trong việc cưới, việc tang, trong phát triển kinh tế, bảo vệ rừng…

Minh chứng như trước kia, tổ chức đám cưới, các gia đình thường ăn uống dài ngày, thì hiện nay, thôn đã thống nhất tổ chức ăn 1 ngày, chỉ 1 bữa chính. Việc thách cưới cũng giảm đi rõ rệt, bà con thực hiện nghiêm quy định của xã Nà Hẩu là, mỗi đám cưới không thách quá 2,6 triệu đồng tiền mặt. Đặc biệt, âm thanh, loa đài không được bật sau 22h đêm, để tránh gây ảnh hưởng cuộc sống của người trong thôn, bản.

Việc tang cũng quy định không vượt quá 48 tiếng đồng hồ, người mất phải để trong quan tài để bảo đảm vệ sinh. Đặc biệt, một quy định khá nhân văn đã được bà con thực hiện thành thông lệ là, nếu nhà nào trong thôn có người mất, là mỗi gia đình sẽ đóng góp 5kg thóc hoặc ngô hạt, để hỗ trợ gia chủ giảm bớt khó khăn.

Trong bảo vệ rừng, ngoài những quy định chung của Nhà nước, theo quy ước chung của thôn, vào 30/1 (âm lịch), bà con sẽ tổ chức Lễ hội cúng rừng. Toàn thể dân làng sẽ mang gà, lợn đến cúng ở gốc cây to trong rừng để cầu một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, không có ốm đau, bệnh tật… 

Và sau ngày hôm đó, ngày mùng 2, 3 cả thôn, xã không ai được lên rừng. Trong Lễ cúng rừng sẽ lồng ghép việc tuyên truyền Nhân dân trân quý rừng, chung sống hòa thuận và bảo vệ rừng. Nhờ đó, mà Khu Bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu, với diện tích trên 60.000 ha, trong đó có gần 5.000 ha rừng đặc dụng nguyên sinh được bảo vệ.

Hương ước, quy ước của thôn Ba Khuy, cũng có những quy định rất rõ ràng về việc bảo vệ mùa màng. Theo đó, nhà nào để gia súc phá hoại hoa màu thì phạt 100.000 đồng/con (nộp vào quỹ thôn) và bồi thường theo thiệt hại thực tế cho chủ nhà (chủ vườn). Nhờ đó, mà đến nay, tình trạng chăn thả trâu, bò tự do được hạn chế, ít khi xảy ra tình trạng trâu bò phá hoại mùa màng, Nhân dân yên tâm phát triển sản xuất, đời sống ấm no hơn…

Tương tự tại các thôn, làng trong cộng đồng người Sán Dìu ở Vĩnh Phúc, cũng xây dựng hương ước, quy ước rất chặt chẽ. Như tại thôn Quang Minh, xã Minh Quang, huyện Tam Đảo có tới 95% dân số là người Sán Dìu, có quy ước: Không bật loa đài quá 22h đêm; không vứt gia súc, gia cầm chết ra ngoài môi trường mà phải chôn lấp; mỗi gia đình góp 2kg gạo, 20.000 đồng và thôn cử đội lo mai táng đến giúp đỡ gia đình có người mất…

Bản quy ước của người Dao tại thôn Dền Sáng, xã Dền Sáng, huyện Bát Xát (Lào Cai) quy định: Hàng năm vào ngày 2 tháng Giêng, trưởng các dòng tộc trong bản sẽ họp và cử ra một người làm chủ lễ, một người làm chủ rừng và 3 người giúp việc làm nhiệm vụ chế biến đồ lễ. Ngày lễ chính, mỗi gia đình phải cử 1 người đại diện là nam giới tham gia. Trong 3 ngày làng tổ chức lễ cúng rừng, mọi người trong làng tuyệt đối không được đi làm nương, lấy củi, chặt cây rừng. Các gia đình đều phải có nghĩa vụ đóng góp cho làng tổ chức lễ cúng theo từng năm.

Hương ước, quy ước thôn, bản giúp người dân thay đổi nếp nghĩ, cách làm
Hương ước, quy ước thôn, bản giúp người dân thay đổi nếp nghĩ, cách làm

Tính "mở" của quy ước, hương ước

Trên thực tế, hầu hết các DTTS ở các tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc đều có hương ước, quy ước. Các hương ước, quy ước được xây dựng, chủ yếu để điều chỉnh các quan hệ tự quản tại cộng đồng dân cư, là những quan hệ xã hội trong lĩnh vực xã hội - dân sự mà pháp luật không điều chỉnh; hoặc chỉ điều chỉnh ở mức độ quy định các nguyên tắc chung như: Việc tổ chức ma chay, cưới xin, bảo vệ trật tự trị an, phát triển sản xuất, khuyến khích học tập, giữ gìn và phát huy những giá trị đạo đức truyền thống, giải quyết các tranh chấp hoặc những vi phạm nhỏ trong Nhân dân, cam kết tham gia quản lý bảo vệ rừng...

Có thể thấy rằng, nhiều hương ước, quy ước đã thể hiện được trí tuệ, công sức của tập thể cộng đồng; khơi dậy, phát huy được những phong tục, tập quán, truyền thống tốt đẹp của thôn, bản, dòng họ; bố cục ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện. Nhiều thôn, bản đã lồng ghép việc xây dựng hương ước, quy ước với nội dung các cuộc vận động trong phong trào xây dựng làng, bản, khu dân cư văn hóa với những nội dung cụ thể, thiết thực..., góp phần đưa tỷ lệ khu dân cư được công nhận văn hóa đạt tỷ lệ ngày càng cao.

Trong bối cảnh hiện nay, việc xây dựng hương ước, quy ước tại vùng DTTS cũng phải bắt nhịp với yêu cầu của cuộc sống và cần có sự điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp. Ví như các quy tắc, chuẩn mực đạo đức truyền thống không còn phù hợp được sửa đổi, hay các quy tắc chuẩn mực đạo đức mới được hình thành... có thể đưa vào hương ước, quy ước để điều chỉnh các mối quan hệ trong cộng đồng.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đồn Biên phòng Ia Pnôn (Gia Lai): Giữ vững một dải biên cương

Đồn Biên phòng Ia Pnôn (Gia Lai): Giữ vững một dải biên cương

Trên dải đất biên cương phía Tây tỉnh Gia Lai, bên núi Chư Pông hùng vĩ, Đồn Biên phòng Ia Pnôn như tấm lá chắn vững chãi của Tổ quốc, với hành trình hơn nửa thế kỷ (1975 - 2025) vượt lên muôn vàn gian khó, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, xây dựng vững vàng thế trận lòng dân, trở thành điểm tựa vững chắc cho sự ổn định an ninh chính trị và phát triển kinh tế - xã hội của vùng biên cương.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.