Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Hương ước, quy ước với sự thay đổi trong vùng DTTS

Văn Hoa - 15:35, 10/11/2021

Trong vùng DTTS và miền núi, hương ước, quy ước thôn, bản có vai trò là thiết chế tự quản của cộng đồng, hỗ trợ đắc lực cho pháp luật trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội tại cộng đồng dân cư. Đặc biệt, việc thực hiện nghiêm những quy ước, hương ước, còn đang góp phần tăng thêm tinh thần cố kết cộng đồng, cũng như thay đổi nếp sống của đồng bào…

Hương ước, quy ước tăng tinh thần cố kết cộng đồng. (Trong ảnh: Chi hội Phụ nữ Cao Sơn Thượng, Hoàng Su Phì, Hà Giang giúp nhau phát triển kinh tế)
Hương ước, quy ước tăng thêm tính cố kết cộng đồng. (Trong ảnh: Chi hội Phụ nữ Cao Sơn Thượng, Hoàng Su Phì, Hà Giang giúp nhau phát triển kinh tế)

Thay đổi nếp sống

Ông Cư A Dín, Trưởng thôn Ba Khuy, xã Nà Hẩu, huyện Văn Yên (Yên Bái) cho biết, thôn có 71 hộ dân, 392 nhân khẩu, với 100% là người Mông. Ngoài việc chấp hành hệ thống chính sách pháp luật của Nhà nước, thì từ việc thực hương ước, quy ước thôn đề ra, đời sống kinh tế, văn hóa của người dân Ba Khuy có sự thay đổi rõ rệt. Đặc biệt là những thay đổi của đồng bào trong việc cưới, việc tang, trong phát triển kinh tế, bảo vệ rừng…

Minh chứng như trước kia, tổ chức đám cưới, các gia đình thường ăn uống dài ngày, thì hiện nay, thôn đã thống nhất tổ chức ăn 1 ngày, chỉ 1 bữa chính. Việc thách cưới cũng giảm đi rõ rệt, bà con thực hiện nghiêm quy định của xã Nà Hẩu là, mỗi đám cưới không thách quá 2,6 triệu đồng tiền mặt. Đặc biệt, âm thanh, loa đài không được bật sau 22h đêm, để tránh gây ảnh hưởng cuộc sống của người trong thôn, bản.

Việc tang cũng quy định không vượt quá 48 tiếng đồng hồ, người mất phải để trong quan tài để bảo đảm vệ sinh. Đặc biệt, một quy định khá nhân văn đã được bà con thực hiện thành thông lệ là, nếu nhà nào trong thôn có người mất, là mỗi gia đình sẽ đóng góp 5kg thóc hoặc ngô hạt, để hỗ trợ gia chủ giảm bớt khó khăn.

Trong bảo vệ rừng, ngoài những quy định chung của Nhà nước, theo quy ước chung của thôn, vào 30/1 (âm lịch), bà con sẽ tổ chức Lễ hội cúng rừng. Toàn thể dân làng sẽ mang gà, lợn đến cúng ở gốc cây to trong rừng để cầu một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, không có ốm đau, bệnh tật… 

Và sau ngày hôm đó, ngày mùng 2, 3 cả thôn, xã không ai được lên rừng. Trong Lễ cúng rừng sẽ lồng ghép việc tuyên truyền Nhân dân trân quý rừng, chung sống hòa thuận và bảo vệ rừng. Nhờ đó, mà Khu Bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu, với diện tích trên 60.000 ha, trong đó có gần 5.000 ha rừng đặc dụng nguyên sinh được bảo vệ.

Hương ước, quy ước của thôn Ba Khuy, cũng có những quy định rất rõ ràng về việc bảo vệ mùa màng. Theo đó, nhà nào để gia súc phá hoại hoa màu thì phạt 100.000 đồng/con (nộp vào quỹ thôn) và bồi thường theo thiệt hại thực tế cho chủ nhà (chủ vườn). Nhờ đó, mà đến nay, tình trạng chăn thả trâu, bò tự do được hạn chế, ít khi xảy ra tình trạng trâu bò phá hoại mùa màng, Nhân dân yên tâm phát triển sản xuất, đời sống ấm no hơn…

Tương tự tại các thôn, làng trong cộng đồng người Sán Dìu ở Vĩnh Phúc, cũng xây dựng hương ước, quy ước rất chặt chẽ. Như tại thôn Quang Minh, xã Minh Quang, huyện Tam Đảo có tới 95% dân số là người Sán Dìu, có quy ước: Không bật loa đài quá 22h đêm; không vứt gia súc, gia cầm chết ra ngoài môi trường mà phải chôn lấp; mỗi gia đình góp 2kg gạo, 20.000 đồng và thôn cử đội lo mai táng đến giúp đỡ gia đình có người mất…

Bản quy ước của người Dao tại thôn Dền Sáng, xã Dền Sáng, huyện Bát Xát (Lào Cai) quy định: Hàng năm vào ngày 2 tháng Giêng, trưởng các dòng tộc trong bản sẽ họp và cử ra một người làm chủ lễ, một người làm chủ rừng và 3 người giúp việc làm nhiệm vụ chế biến đồ lễ. Ngày lễ chính, mỗi gia đình phải cử 1 người đại diện là nam giới tham gia. Trong 3 ngày làng tổ chức lễ cúng rừng, mọi người trong làng tuyệt đối không được đi làm nương, lấy củi, chặt cây rừng. Các gia đình đều phải có nghĩa vụ đóng góp cho làng tổ chức lễ cúng theo từng năm.

Hương ước, quy ước thôn, bản giúp người dân thay đổi nếp nghĩ, cách làm
Hương ước, quy ước thôn, bản giúp người dân thay đổi nếp nghĩ, cách làm

Tính "mở" của quy ước, hương ước

Trên thực tế, hầu hết các DTTS ở các tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc đều có hương ước, quy ước. Các hương ước, quy ước được xây dựng, chủ yếu để điều chỉnh các quan hệ tự quản tại cộng đồng dân cư, là những quan hệ xã hội trong lĩnh vực xã hội - dân sự mà pháp luật không điều chỉnh; hoặc chỉ điều chỉnh ở mức độ quy định các nguyên tắc chung như: Việc tổ chức ma chay, cưới xin, bảo vệ trật tự trị an, phát triển sản xuất, khuyến khích học tập, giữ gìn và phát huy những giá trị đạo đức truyền thống, giải quyết các tranh chấp hoặc những vi phạm nhỏ trong Nhân dân, cam kết tham gia quản lý bảo vệ rừng...

Có thể thấy rằng, nhiều hương ước, quy ước đã thể hiện được trí tuệ, công sức của tập thể cộng đồng; khơi dậy, phát huy được những phong tục, tập quán, truyền thống tốt đẹp của thôn, bản, dòng họ; bố cục ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện. Nhiều thôn, bản đã lồng ghép việc xây dựng hương ước, quy ước với nội dung các cuộc vận động trong phong trào xây dựng làng, bản, khu dân cư văn hóa với những nội dung cụ thể, thiết thực..., góp phần đưa tỷ lệ khu dân cư được công nhận văn hóa đạt tỷ lệ ngày càng cao.

Trong bối cảnh hiện nay, việc xây dựng hương ước, quy ước tại vùng DTTS cũng phải bắt nhịp với yêu cầu của cuộc sống và cần có sự điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp. Ví như các quy tắc, chuẩn mực đạo đức truyền thống không còn phù hợp được sửa đổi, hay các quy tắc chuẩn mực đạo đức mới được hình thành... có thể đưa vào hương ước, quy ước để điều chỉnh các mối quan hệ trong cộng đồng.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Cuộc sống mới ở thôn Bác Hồ

Cuộc sống mới ở thôn Bác Hồ

Phóng sự - T.Nhân-H.Trường - 2 giờ trước
Thôn A Xây, xã Khánh Nam, huyện Khánh Vĩnh (Khánh Hòa) còn có tên gọi trang trọng khác là thôn Bác Hồ. Trong kháng chiến, thôn A Xây là căn cứ cách mạng, người dân một lòng đi theo Đảng, theo Bác Hồ. Trong thời bình, người dân đoàn kết vượt qua khó khăn, học hỏi tiếp cận cách làm kinh tế mới để cùng nhau xây dựng quê hương thêm giàu đẹp.
Huế tiếp nhận hai áo dài của Hoàng Thái hậu Từ Cung

Huế tiếp nhận hai áo dài của Hoàng Thái hậu Từ Cung

Tìm trong di sản - Anh Trúc - 3 giờ trước
Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế vừa tổ chức tiếp nhận hai chiếc áo dài của bà Đức Từ Cung - thân mẫu của vua Bảo Đại, vị vua cuối cùng của triều Nguyễn. Các hiện vật được chuyển từ Mỹ về Việt Nam.
Khánh Hòa: Phấn đấu đến năm 2030 có hơn 90% lao động nông thôn qua đào tạo

Khánh Hòa: Phấn đấu đến năm 2030 có hơn 90% lao động nông thôn qua đào tạo

Nghề nghiệp - Việc làm - T.Nhân - H.Trường - 3 giờ trước
UBND tỉnh Khánh Hòa vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Kế hoạch số 252-KH/TU ngày 21/01/2025 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa về thực hiện Chỉ thị số 37-CT/TW ngày 10/7/2024 của Ban Bí thư về đổi mới công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.
Chủ động chuẩn bị sẵn sàng điều trị ca bệnh Covid-19

Chủ động chuẩn bị sẵn sàng điều trị ca bệnh Covid-19

Sức khỏe - Minh Nhật - 3 giờ trước
Bộ Y tế đề nghị các bệnh viện chủ động chuẩn bị đầy đủ về cơ sở hạ tầng, khu vực cách ly, trang thiết bị và vật tư y tế, nhằm bảo đảm việc tiếp nhận, cách ly, chẩn đoán, điều trị bệnh nhân, cũng như tăng cường công tác kiểm soát nhiễm khuẩn.
Khánh Hòa: Phấn đấu mức giảm tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2025 đạt từ 1 - 1,5%/năm

Khánh Hòa: Phấn đấu mức giảm tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2025 đạt từ 1 - 1,5%/năm

Xã hội - T.Nhân - H.Trường - 3 giờ trước
UBND tỉnh Khánh Hòa vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và chính sách giảm nghèo, an sinh xã hội năm 2025.
Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 19/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ bay đại kỳ Tổ quốc kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà thờ Hàm Long Hà Nội. Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phú Yên: Tiêu hủy 1 tấn thực phẩm chay không có nguồn gốc xuất xứ

Phú Yên: Tiêu hủy 1 tấn thực phẩm chay không có nguồn gốc xuất xứ

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 3 giờ trước
Cơ quan chức năng tỉnh Phú Yên vừa phát hiện 1.000kg thực phẩm là chả chay, không có nguồn gốc xuất xứ, đang được vận chuyển trên xe ô tô tải, nên đã tiến hành thu giữ, xử phạt hành chính và tiêu hủy toàn bộ lô hàng.
Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”

Media - BDT - 3 giờ trước
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 19/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ bay đại kỳ Tổ quốc kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà thờ Hàm Long Hà Nội. Kiếm tiền triệu từ loại “rau dại”. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam

Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam

Pháp luật - Anh Trúc - 3 giờ trước
Ngày 19/5, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Bộ Công an đã khởi tố 5 bị can liên quan vụ Quang Linh Vlogs. Trong đó Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố, bắt tạm giam về tội "Lừa dối khách hàng".
“Đưa” công nghệ số về bản

“Đưa” công nghệ số về bản

Xã hội - Phạm Tiến - 3 giờ trước
Những thành viên Tổ công nghệ cộng đồng đã trở thành “cầu nối” để đưa công nghệ số về bản. Giờ đây, dưới những mái nhà sàn, trong những bản vùng xa ở Quảng Trị, bà con DTTS đã tiếp cận được thông tin chính thống, sử dụng thành thạo dịch vụ công trực tuyến.
Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Đền tháp Po Klong Garai: Biểu tượng vững bền của văn hóa Chăm

Sắc màu 54 - Bá Minh Truyền - 4 giờ trước
Đền tháp Po Klong Garai là một trong những công trình kiến trúc và điêu khắc tiêu biểu và nổi bật của người Chăm được bảo tồn khá nguyên vẹn. Tháp tọa lạc trên đồi Lá trầu (Mbuen Hala), thuộc phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. Văn khắc bằng chữ Chăm cổ trên đá sa thạch cung cấp những thông tin về văn hóa, lịch sử quý giá như công lao và thần tích của vua Po Klong Garai, các hoạt động tế lễ, cúng bái và tổ chức xã hội của người Chăm.