Chùa Hương Tích nhìn từ trên caoỞ nơi “trời thấp, đất cao”, một thiên nhiên khoáng đạt, hoang sơ, kỳ vĩ hiện ra mà trung tâm là Hương Tích tự. Ngôi chùa cổ tọa lạc trên đỉnh núi Hồng Lĩnh (xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh), cho đến hôm nay vẫn còn vang vọng truyền thuyết một nàng công chúa tu hành đắc đạo, hóa thành Phật bà trăm tay nghìn mắt, phổ độ chúng sinh.
Theo sử sách và hiện vật khảo cổ học chứng minh, thì Hương Tích tự được xây dựng vào thời nhà Trần, sau đó được trùng tu, sửa chữa vào thời Lê Trung Hưng. Năm Ất Dậu (1885), chùa bị hỏa hoạn; đến năm Tân Sửu (1901), Tổng đốc An Tĩnh là Đào Tấn đứng ra kêu gọi Nhân dân cho xây dựng lại chùa. Trong suốt quá trình trùng tu, các công trình cũ của chùa Hương Tích đã được phục dựng gần như toàn bộ. Đến năm 1990, chùa Hương Tích chính thức được công nhận là Di tích Văn hóa - Thắng cảnh cấp Quốc gia.
Trẩy hội chùa Hương TíchỞ đất Hà Tĩnh, chùa Hương Tích là quần thể di tích văn hóa có quy mô lớn, theo phái Phật giáo Bắc tông, với ngôi chùa thờ Phật, đền thờ Thần cùng các đền gắn liền với tín ngưỡng nông nghiệp và tín ngưỡng thờ mẫu của người dân Việt Nam.
Toàn bộ khuôn viên chùa Hương Tích được chia thành ba khu vực, bao gồm Thượng điện, đền Thiên Vương và am Thánh Mẫu - nơi có sự tích một nàng công chúa tu hành đắc đạo hóa Phật. Ngay phía sau khuôn viên chùa Hương Tích, là hàng cây cổ thụ trăm năm tuổi với bộ rễ khổng lồ cắm sâu vào lòng đất và những tán lá sum suê tỏa bóng mát.
Xung quanh chùa là vô vàn những thắng cảnh nổi tiếng của vùng đất Hoan Châu xưa, như: miếu Cô, am Phun Mây, động Tiên Nữ, suối Tiên Tắm cùng khe Quỷ Khóc với những giai thoại nhuốm màu sắc tâm linh huyền bí.
Tam quan của chùaQuần thể chùa Hương Tích gồm bái đường, thượng điện, tòa thờ Thánh Mẫu, nhà bình thiên và hàn lâm sở… Trong khuôn viên chùa Hương Tích, có thể nói, điện Tam Bảo là nơi đặc sắc nhất, thu hút lượng lớn du khách đến chiêm ngưỡng, thắp hương. Nơi đây thờ rất nhiều tượng Phật cổ với niên đại lên đến hàng trăm năm, thậm chí hàng ngàn năm. Đặc biệt, tại chùa Hương Tích vẫn lưu giữ 2 pho tượng Phật, 1 tòa Cửu Long quý hiếm bằng đồng đen và chuông đồng cổ.
Dẫu đã đến chốn tu hành, nhưng chúng tôi vẫn chưa một lần có cơ may tham gia trẩy hội chùa Hương Tích mỗi dịp đầu năm mới. Ngày mùng 6 tháng Giêng hàng năm, là lễ khai hội. Nhưng chính lễ của chùa Hương Tích thì mãi đến ngày 18/2 Âm lịch mới được tổ chức; bởi đó là ngày gắn với truyền thuyết một nàng công chúa tu hành đắc đạo hóa Phật Quan Âm.
Am Thánh Mẫu linh thiêngLễ hội chùa Hương Tích, ngoài phần lễ trang nghiêm, thành kính, còn là phần hội với các hoạt động in đậm văn hóa dân gian, như Trò chơi bịt mắt bắt vịt, kéo co, vật cổ truyền, chọi gà... thu hút đông đảo du khách và phật tử gần xa.
Chùa Hương Tích được mệnh danh là “Hoan Châu đệ nhất danh lam”. Trên con đường đến chốn tu hành, du khách và phật tử có thể trải nghiệm những con đường khác nhau để thoảng ngoạn, tĩnh tâm. Ngoài những bậc đá vượt núi trong bảng lảng mây bay, thì còn có thể đi thuyền hoặc sử dụng cáp treo với cung đường hàng ngàn mét.
Tượng Phật bằng đồng đen trong chùaTọa lạc ở độ cao chừng 800m so với mực nước biển và nằm nơi lưng chừng dãy Hồng Lĩnh bạt ngàn, chùa Hương Tích sở hữu cảnh quan thiên nhiên khiến bất cứ du khách, phật tử nào lần đầu đến chùa cũng cảm thấy thích thú.
Bà Trần Thị Hà, Trưởng Ban Quản lý khu du lịch chùa Hương Tích chia sẻ: Để xứng với địa chỉ du lịch văn hóa tâm linh nổi tiếng, trong những năm qua, chùa Hương Tích đã được đầu tư nâng cấp hệ thống cảnh quan môi trường và dịch vụ tiện ích từ nhiều dự án. Việc hoàn thiện các hạng mục từ đường lên chùa đến hệ thống xe điện, cáp treo, thuyền và đường đi bộ cũng như sự đổi mới trong các sản phẩm du lịch... cũng là những yếu tố quan trọng tạo ấn tượng với du khách khi đến với mảnh đất này.
Lên chùa Hương Tích, du khách và phật tử còn có thể sử dụng cáp treo
Hoặc ngồi thuyền một quãng dài, thay vì leo núiCứ nhìn vào lượng du khách, phật tử chiêm bái mỗi năm, cũng đủ để thấy ngôi cổ tụ này hấp dẫn đến mức nào. Nếu như năm 2022, con số đó là hơn 80.000 lượt khách, 2023 đạt hơn 123.000 lượt khách, thì năm 2024 vừa qua đạt hơn 130.000 lượt khách.
Nếu chưa một lần, thì dịp này, xin mời du khách và phật tử gần xa cùng thưởng ngoạn Hương Tích tự, để mục sở thị danh xưng “Hoan Châu đệ nhất danh lam” nơi đỉnh non Hồng
