Độc đáo Tết trâu, bò của người Xạ Phang

Bản Huổi Lèng, xã Huổi Lèng (huyện Mường Chà, tỉnh Điện Biên) là nơi sinh sống của 44 hộ với gần 300 nhân khẩu người Xạ Phang từ bao đời nay. Trải qua quá trình giao lưu phát triển, người Xạ Phang vẫn giữ nhiều nét văn hóa dân gian độc đáo. Một trong số đó là Tết trâu bò, đây là nét đẹp trong văn hóa, khắc họa đầy đủ mọi mặt trong đời sống xã hội của người Xạ Phang.

Đối với người Xạ Phang, trâu, bò là loài gia súc không chỉ đồng hành cùng người nông dân trong cuộc sống lao động sản xuất mà còn có vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần.

Những tháng cuối năm, khi vụ mùa xong, nương sắn đã thu hoạch, nương ngô đã hái, sẽ là khoảng thời gian người dân ở đây tổ chức Tết trâu, bò. Người dân gọi vui là “ngày sinh nhật” trâu, bò. Trong ngày tổ chức Tết trâu, bò, người dân và vật nuôi đều nghỉ ngơi, tạm gác lại công việc bận rộn thường ngày.

Công đoạn tổ chức Tết quan trọng nhất có lẽ là giã bánh giầy. Theo quan niệm của người Xạ Phang, xôi giã bánh phải được làm từ lúa mới, thu từ ruộng đồng nhà mình về. Những hạt gạo thơm, tròn, mẩy được lựa chọn kỹ càng, mang đi đồ thành xôi rồi giã thành bánh.

Khi bánh đã nhuyễn, còn nóng hổi, các bà, các mẹ người Xạ Phang sẽ chia bánh giầy thành 2 nửa, một nửa được nặn tròn, đựng vào lá chuối để cúng tổ tiên, nửa còn lại sẽ được vê thành miếng tròn nhỏ dán lên sừng trâu, sừng bò của gia đình. Trong khi đó, người đàn ông trong nhà sẽ đi cắt cỏ, lấy nước sạch pha cùng muối, chuẩn bị khẩu phần ăn ngon nhất cho gia súc của gia đình.

Tết trâu, bò của người Xạ Phang không chỉ thể hiện sự thân thiết, gắn bó giữa vật nuôi cùng người nông dân, nó còn thể hiện vị trí trâu, bò, gia súc lớn trong đời sống văn hóa tinh thần cũng như kinh tế - xã hội của đồng bào Xạ Phang nơi đây.