Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Độc đáo cách xem Lịch Tre của người Mường Hòa Bình

Thúy Hồng - 18:18, 17/02/2025

Lịch Tre hay còn được gọi là lịch Đoi/Roi của người Mường Hòa Bình. Lịch Tre có vai trò đặc biệt trong cuộc sống cộng đồng người Mường, là khối tài sản về tri thức dân gian vô giá. Tất cả mọi hoạt động sản xuất, sinh hoạt hằng ngày, phong tục, nghi lễ, lễ hội của cộng đồng, những việc quan trọng của mỗi người, mỗi gia đình người Mường ở Hòa Bình đều dựa vào cách tính cát, hung của bộ Lịch Tre.

Lịch tre có vai trò đặc biệt trong cuộc sống cộng đồng người Mường
Lịch Tre có vai trò đặc biệt trong cuộc sống cộng đồng người Mường

Bộ lịch Tre của người Mường Hòa Bình gồm 12 thẻ, làm từ những thanh tre được dóc, vót, đánh bóng cẩn thận. Trên thẻ tre có khắc các khắc, vạch, chấm (gọi chung là các ký hiệu, biểu tượng) biểu thị ngày, tháng và các hiện tượng quy luật trong tự nhiên hằng tháng trong năm.

Trên mỗi thẻ tre có các bộ phận chính gồm: Gốc lịch, sống lịch, mặt lịch. Tất cả các thẻ tre đều khắc 30 khắc tương đương với 30 ngày trong 1 tháng. Theo cách tính lịch, các ngày từ 1 - 10 gọi là "ngày cây”, từ ngày 11 - 20 gọi là "ngày lồng”, từ ngày 21 - 30 gọi là "ngày cuối”. Ở vùng Mường Bi nói riêng, các vùng Mường khác nói chung, người Mường thường tổ chức việc quan trọng vào những ngày đầu tháng (ngày cây), tránh những ngày kỵ.

Tại tỉnh Hòa Bình còn 5 bộ lịch tre cổ có từ hàng trăm năm và hơn 100 bộ lịch tre sao chép làm mới đang được lưu giữ, sử dụng trong cộng đồng người Mường.
Tại tỉnh Hòa Bình còn 5 bộ lịch Tre cổ có từ hàng trăm năm và hơn 100 bộ lịch Tre sao chép làm mới đang được lưu giữ, sử dụng trong cộng đồng người Mường

Theo nghệ nhân Mo Mường Bùi Văn Minh, xóm Mận Bùi, xã Văn Sơn, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình: Bộ lịch chính là sự tổng hợp, đúc kết qua nhiều đời của người Mường xưa, biểu hiện rực rỡ của tư duy Mường - Việt trong nhận thức thế giới, qua quan sát sự vận động của mặt trăng, đặc tính của trăng trong chu kỳ tháng cũng như sự vận chuyển của sao Đoi để phân định thời gian, ngày, giờ, tuần, tháng, năm. 12 thẻ tre của bộ lịch tương ứng 12 tháng.

Một bộ lịch tre gồm có 12 thẻ làm từ những thanh tre được dóc, vót, đánh bóng cẩn thận
Một bộ lịch Tre gồm có 12 thẻ làm từ những thanh tre được dóc, vót, đánh bóng cẩn thận

Trong đó, số ngày trong tháng ghi theo lối khắc gạch những ngày tốt, xấu, ngày mưa, ngày gió, ngày cá, ngày thú, ngày đại cát hay ngày xích khẩu… để đi làm ăn, làm nhà mới, cưới vợ, gả chồng hay công to việc lớn trong mường.

Trên thẻ tre có khắc các khắc, vạch, chấm (gọi chung là các ký hiệu, biểu tượng) biểu thị ngày, tháng và các hiện tượng quy luật trong tự nhiên hàng tháng trong năm.
Trên thẻ tre có khắc các khắc, vạch, chấm (gọi chung là các ký hiệu, biểu tượng) biểu thị ngày, tháng và các hiện tượng quy luật trong tự nhiên hằng tháng trong năm

Tri thức dân gian này chủ yếu được các ông Mo và một số ít người cao tuổi ở 4 vùng Mường (Bi, Vang, Thàng, Động) nắm giữ. Để bộ lịch độc đáo này không bị mai một, thất truyền, tỉnh đã lập hồ sơ khoa học về di sản văn hóa. Cùng với Lễ hội Khai Hạ dân tộc Mường, tri thức dân gian Lịch Tre của người Mường Hòa Bình được chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2022.

Hiện nay Lịch Tre đang được tỉnh Hòa Bình bảo tồn trở thành tài nguyên du lịch nhân văn, có giá trị văn hóa, ý nghĩa lịch sử to lớn gắn với phát triển du lịch.

Tất cả các thẻ tre đều khắc 30 khắc tương đương với 30 ngày trong 1 tháng
Tất cả các thẻ tre đều khắc 30 khắc tương đương với 30 ngày trong 1 tháng
Nghệ nhân nhân dân Bùi Văn Minh Lịch Tre giới thiệu tại cách tính lịch tre đã được phóng đại để du khách quan sát rõ hơn
Nghệ nhân nhân dân Bùi Văn Minh giới thiệu tại cách tính Lịch Tre đã được phóng đại để du khách quan sát rõ hơn
Từ các hoạt động sản xuất, sinh hoạt hàng ngày cho đến việc tổ chức lễ hội, nghi lễ… người Mường đều dựa vào cách tính cát, hung qua bộ lịch tre.
Từ các hoạt động sản xuất, sinh hoạt hằng ngày cho đến việc tổ chức lễ hội, nghi lễ… người Mường đều dựa vào cách tính cát, hung qua bộ Lịch Tre
Lịch Tre được giới thiệu tới du khách thăm quan tại làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam
Lịch Tre được giới thiệu tới du khách thăm quan tại Làng Văn hóa, Du lịch các dân tộc Việt Nam
Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Bếp lửa Tây Nguyên– Hơi ấm từ ngàn đời

Bếp lửa Tây Nguyên– Hơi ấm từ ngàn đời

Giữa không gian yên bình của những ngôi nhà dài trong các buôn làng Tây Nguyên, bếp củi luôn giữ một vị trí đặc biệt. Khi thì nằm giữa gian chính, nơi những câu chuyện đời nối tiếp nhau theo ngọn lửa reo vui, khi lại nép vào một góc nhỏ nơi gian cuối, lặng lẽ tỏa hơi ấm từ bếp than hồng.
Tin nổi bật trang chủ
Chủ tịch nước Lương Cường làm việc với Bộ Quốc phòng về thực hiện Nghị quyết 05-NQ/TW

Chủ tịch nước Lương Cường làm việc với Bộ Quốc phòng về thực hiện Nghị quyết 05-NQ/TW

Thời sự - PV - 20:43, 20/02/2025
Chiều 20/2, Chủ tịch nước Lương Cường, có buổi làm việc với Bộ Quốc phòng về kết quả thực hiện Nghị quyết 05-NQ/TW của Bộ Chính trị về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021-2030 và những năm tiếp theo.
Tết rừng ở Nà Hẩu

Tết rừng ở Nà Hẩu

Media - BDT - 20:00, 20/02/2025
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 20/2/2025, có những thông tin đáng chú ý sau: Đầu Xuân, vui hội cồng chiêng. Mùa dâu chín đỏ ở Bản Bung. Tết rừng ở Nà Hẩu . Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phú Quốc đón khách quốc tế bằng Quan họ Bắc Ninh

Phú Quốc đón khách quốc tế bằng Quan họ Bắc Ninh

Tin tức - Thế Phúc - 19:30, 20/02/2025
Sáng 20/2, TP. Phú Quốc tổ chức đón tàu du lịch biển Costa Serena chở khoảng 3.500 khách quốc tế gồm Thái Lan, Trung Quốc và một số nước khác đến Đảo ngọc Phú Quốc. Đây là lần thứ 3, Câu lạc bộ (CLB) Nghệ thuật Dân gian Sen Vàng Phú Quốc được chọn để biểu diễn, phục vụ đón đoàn khách quốc tế đến Phú Quốc.
Phú Yên thành lập Sở Dân tộc và Tôn giáo

Phú Yên thành lập Sở Dân tộc và Tôn giáo

Trang địa phương - T.Nhân - H.Trường - 19:28, 20/02/2025
Ngày 20/2, HĐND tỉnh Phú Yên tổ chức Kỳ họp thứ 25 (kỳ họp chuyên đề) thông qua 7 Nghị quyết quan trọng về sắp xếp tổ chức bộ máy các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Kiên Giang: Hơn 40 cán bộ thuộc Bộ đội Biên phòng tỉnh nhận nhiệm vụ mới

Kiên Giang: Hơn 40 cán bộ thuộc Bộ đội Biên phòng tỉnh nhận nhiệm vụ mới

Tin tức - Như Tâm - 19:27, 20/02/2025
Chiều 20/2, tại Tp. Rạch giá (Kiên Giang) Đảng ủy, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Kiên Giang đã tổ chức Hội nghị công bố, trao quyết định của Bộ Tư lệnh BĐBP và Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh, cho 41 cán bộ thuộc diện quản lý của BĐBP tỉnh Kiên Giang. Tham dự và trao Quyết định có Đại tá Huỳnh Văn Đông - Bí thư Đảng ủy, Chính ủy; Đại tá Phạm Văn Thắng - Chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh Kiên Giang.
Đồng bào Cơ Tu vào Hội khai năm Tạ ơn rừng

Đồng bào Cơ Tu vào Hội khai năm Tạ ơn rừng

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 20/2/2025, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ hội rước Mẫu đền Hạ - đền Thượng - đền Ỷ La năm 2025. Đồng bào Cơ Tu vào Hội khai năm Tạ ơn rừng. Làm giàu từ trồng trọt kết hợp chăn nuôi, Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Đắk Lắk: Bổ nhiệm Giám đốc, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo

Đắk Lắk: Bổ nhiệm Giám đốc, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo

Tin tức - Lê Hường - 19:26, 20/02/2025
Ngày 20/2, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đắk Lắk tổ chức Hội nghị công bố các quyết định về công tác tổ chức bộ máy và cán bộ sau khi sắp xếp theo Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa XII).
Hiệp thương cử bổ sung 2 vị tham gia Ủy ban, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X

Hiệp thương cử bổ sung 2 vị tham gia Ủy ban, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X

Tin tức - Văn Hoa - 19:25, 20/02/2025
Chiều 20/2, Hội nghị Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam lần thứ ba, khóa X, tiếp tục phiên họp tại Hội trường, để cho ý kiến công tác nhân sự theo thẩm quyền.
Cần Thơ: Công bố quyết định bổ nhiệm 6 Giám đốc sở mới sau hợp nhất

Cần Thơ: Công bố quyết định bổ nhiệm 6 Giám đốc sở mới sau hợp nhất

Tin tức - Tào Đạt - 19:24, 20/02/2025
Chiều 20/2, UBND TP. Cần Thơ tổ chức Hội nghị triển khai nghị quyết của HĐND TP. Cần Thơ về việc quyết định thành lập, tổ chức lại, duy trì các cơ quan chuyên môn thuộc UBND TP. Cần Thơ và công bố các quyết định của Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ về công tác cán bộ.
Quảng Nam công bố quyết định về sắp xếp tổ chức bộ máy và công tác cán bộ

Quảng Nam công bố quyết định về sắp xếp tổ chức bộ máy và công tác cán bộ

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 19:23, 20/02/2025
Chiều 20/2, UBND tỉnh Quảng Nam tổ chức Hội nghị công bố Nghị quyết của HĐND tỉnh, Quyết định của UBND tỉnh về sắp xếp tổ chức bộ máy và công tác cán bộ.
Ninh Thuận: Lãnh đạo tỉnh thăm, chúc Tết Ramưwan 2025

Ninh Thuận: Lãnh đạo tỉnh thăm, chúc Tết Ramưwan 2025

Tin tức - Thái Sơn Ngọc - 19:22, 20/02/2025
Nhân dịp Tết Ramưwan 2025, chiều 20/2, ông Phạm Văn Hậu, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy- Chủ tịch HĐND tỉnh Ninh Thuận đến thăm tặng quà, chúc Tết Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bàni tỉnh và các cá nhân đồng bào Chăm tiêu biểu trên địa bàn tỉnh. Cùng đi có các ông bà: Phạm Thị Bích Hà, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh; Pi Năng Thị Thủy, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh; Phan Văn Cường, Phó chánh Văn phòng Tỉnh ủy và lãnh đạo các ban, ngành cấp tỉnh.