Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Để tiếng mã la mãi ngân vang

PV - 14:05, 01/06/2018

Từ ngàn xưa, mã la được xem là nhạc cụ tiêu biểu cũng là tài sản quý giá trong mỗi gia tộc và là “vật thiêng” trong đời sống tâm linh của đồng bào Raglai (Ninh Thuận). Ngày nay, tuy đã có nhiều thay đổi nhưng âm vang mã la không thể thiếu vắng trong các lễ hội truyền thống của cộng đồng Raglai.

Theo ông Nguyễn Hải Liên, Nhà Nghiên cứu Văn hóa dân gian (Hội Văn nghệ dân gian tỉnh Ninh Thuận, mã la là nhạc cụ tiêu biểu và phổ biến, vừa là tài sản quý giá lại vừa là vật thiêng của gia tộc người Raglai. Sở dĩ xem mã la là vật thiêng vì nó có thể thay mặt cho gia tộc hướng về tổ tiên, ông bà trong các lễ hội của người Raglai. Ngày xưa mã la đóng vai trò là thần bảo vệ, thần tiên tri, báo hiệu điều lành, điều dữ cho dân làng biết để ứng phó.

Đồng bào Raglai đánh mã la trong dịp lễ hội. Đồng bào Raglai đánh mã la trong dịp lễ hội.

 

Ngày nay, trong các nghi lễ của đồng bào Raglai, nhất là trong các lễ hội còn lưu giữ như: Lễ ăn đầu lúa, lễ bỏ mả… thì không thể thiếu mã la. Tiếng mã la tượng trưng cho người dẫn đường, lời mời mộc, thỉnh cầu ông bà, tổ tiên… về chung vui với dòng tộc, con cháu. Đồng bào Raglai vốn ít thổ lộ tình cảm bằng lời nói. Mã la là nhạc cụ duy nhất trong gia tộc để mọi người gửi gắm tình cảm, ước mơ và giáo dục con cái luôn nhớ về cội nguồn, ý thức gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc.

Mã la quan trọng với đồng bào Raglai là vậy nhưng trong thời buổi hiện đại, một bộ phận lớp trẻ không còn mặn mà với loại nhạc cụ này, khiến cho âm vang mã la có nguy cơ “đứt nhịp”. Trước thực trạng này, cách đây 6 năm, Hội Văn nghệ dân gian tỉnh Ninh Thuận chọn xã Phước Thắng (Bác Ái) thí điểm thành lập các đội “Mã la gia tộc Raglai”. Mục đích là tuyên truyền, vận động đồng bào hiểu được ý nghĩa và nâng cao nhận thức để giáo dục con cháu trong tộc họ về ý thức bảo tồn và phát huy nhạc cụ truyền thống của cộng đồng mình.

Bằng sự cố gắng và nỗ lực của Hội Văn nghệ dân gian và các cơ quan ban, ngành, hiện toàn tỉnh Ninh Thuận có 20 đội mã la gia tộc; các nghệ nhân dân gian Raglai đang miệt mài truyền dạy, chuyển giao cho con cháu.

Nghệ nhân ưu tú Mai Thắm, thôn Mai Oai, xã Phước Thắng (Bác Ái), cho biết: Nhiều năm qua, được sự trợ giúp của Hội Văn nghệ dân gian tỉnh vận động thành lập đội mã la gia tộc, tôi đảm nhận việc truyền dạy cho 2 tộc họ Pi Năng và Patâu Asá, với các cháu có độ tuổi từ 11-14 tuổi. Giờ đây, con cháu trong tộc họ đã biểu diễn thuần thục nhạc cụ và có nhiều chuyến lưu diễn trong và ngoài tỉnh.

“Tuy việc truyền dạy mã la tại tộc họ mấy năm qua có chiều hướng phát triển tốt, nhưng sau khi các cháu học hết phổ thông đi học và đi làm ăn xa, việc tập luyện mã la sẽ không còn được duy trì như trước nữa. Đặc biệt, số lượng mã la tại các gia tộc không đủ, thường xuyên phải đi mượn nơi khác khi tập luyện nên ít nhiều ảnh hưởng đến tâm lý học đánh mã la của các cháu, ông Thắm chia sẻ thêm.

Cũng theo ông Nguyễn Hải Liên, một trong những cách bảo tồn hiệu quả mã la của đồng bào Raglai đó là, duy trì việc truyền dạy mã la trong gia tộc cho các lớp thanh niên trẻ, nhất là các cháu gái từ 12-14 tuổi. Vì các cháu này luôn ở tại làng và dù khi trưởng thành, thì các gia tộc vẫn duy trì được đội mã la, với chế độ mẫu hệ “mẹ truyền con nối”. Và giá trị bảo lưu, phát huy di sản văn hóa của tộc người Raglai sẽ được nâng lên.

Nghệ nhân ưu tú Pi Năng Thị Kính cũng cho biết: Tộc họ tôi chỉ truyền dạy mã la cho con gái vì đồng bào Raglai theo chế độ mẫu hệ; còn con trai khi lớn lên đi lấy vợ và đi nơi khác sống, mình vừa mất đội, vừa mất các bài nhạc đã dạy. Bằng cách như thế mới giữ được nét văn hóa của dân tộc Raglai.

Việc dạy mã la tại tộc họ của đồng bào Raglai tuy có gặp khó khăn, nhưng với tâm huyết, nỗ lực của cộng đồng, tiếng mã la vẫn ngày đêm vang vọng giữa núi rừng. Anh Tạ Yên Mơn, Phó Chủ tịch UBND xã Phước Hà (Thuận Nam) vui mừng chia sẻ: “Hầu như các tộc họ ở địa phương đều biết đánh mã la. Trong Lễ hội Ăn đầu lúa của các gia tộc ở làng Giá, Là A… âm vang mã la đã vang lên bởi những bàn tay điêu luyện của nghệ nhân và làm cho lễ hội được linh thiêng, nhộn nhịp hơn”.

ĐẠT THÀNH NHÂN

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.