Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Có một nghề không chỉ để mưu sinh

PV - 11:07, 12/03/2018

Có dịp lên Hà Giang, dự các nghi lễ truyền thống của đồng bào dân tộc Dao, sẽ thấy trong mâm lễ hay trên bàn thờ một loại giấy xếp thành từng tệp, nhấc ra mỗi tờ mỏng tang, được in hoa văn. Đồng bào dân tộc Dao gọi đó là giấy bản.

Khác các loại giấy thông thường, giấy bản chỉ được sử dụng trong lễ ,Tết hoặc trong các lễ thức quan trọng của cộng đồng như: Lễ cấp sắc, Lễ quỹa hiéng (còn gọi là lễ qua năm), Lễ thức cúng hồn lúa,…

Nơi “phát tích” nghề truyền thống

Suốt nhiều năm qua, gia đình ông Phàn Chàn Quang, thôn Thanh Sơn, thị trấn Việt Quang (Bắc Quang, Hà Giang) đã gắn bó với nghề làm giấy bản.

Ông bảo, giấy bản được sản xuất quanh năm, chủ yếu lúc nông nhàn. Những năm gần đây, thôn Thanh Sơn được công nhận là làng nghề, không chỉ người Dao mà người Kinh, người Mông, người Pà Thẻn, Pu Péo, Xinh Mun,… cũng dùng giấy bản trong dịp lễ tết nên nghề làm giấy bản đem lại thu nhập khá; nhiều gia đình ở Thanh Sơn đã chú tâm phát triển nghề.

Người dân thôn Thanh Sơn với nghề làm giấy bản. Người dân thôn Thanh Sơn với nghề làm giấy bản.

 

Theo ông Quang, nghề làm giấy bản của người Dao duy trì phát triển theo hình thức cha truyền con nối.

Như ông Quang, năm nay đã gần tuổi 80, ông được bố mình truyền lại nghề từ thời tóc còn để chỏm. Giờ đây, ông đã truyền lại nghề làm giấy cho con gái mình là chị Phàn Thị Dung, năm nay 40 tuổi, cũng đã làm nghề từ nhỏ.

Ông Quang cho hay, việc “cha truyền con nối” không phải vì sợ “mất nghề” mà vì làm giấy bản gắn chặt với đời sống tâm linh của người Dao đỏ thôn Thanh Sơn. Người Dao Thanh Sơn làm giấy bản bằng thủ công, dù vất vả, năng suất chưa cao nhưng gửi gắm trong đó niềm thành kính với tổ tiên. Vì thế, mỗi tờ giấy được làm một cách trân trọng, nâng niu, đầy tâm huyết.

Để “mục sở thị”, ông dẫn tôi đến chỗ con gái mình đang tráng giấy. Chị Dung đang phết dung dịch sóng sánh màu vàng xanh từ bể ngâm lên tấm vải có khuôn gỗ kích thước khoảng 80cm x 20cm. Đôi bàn tay mềm mại của người phụ nữ phết ngang, phết dọc để nguyên liệu giấy phủ đều lên tấm vải.

Ông chia sẻ, làm giấy bản khó nhất là khâu bóc giấy. Khi tráng xong, từng tờ giấy được xếp chồng lên nhau để ép nước, sau đó bóc ra rồi đem phơi khô. Công đoạn bóc giấy đem phơi cần sự khéo léo cũng như sự chú tâm của người làm nghề, được ví như “chăm trẻ” bởi chỉ cần mạnh tay là giấy có thể rách.

Cũng vì cần sự chỉn chu, tâm huyết đó mà người làm nghề không giàu. Theo tính toán của ông Quang, mỗi năm gia đình ông cũng chỉ làm được khoảng 100 buộc giấy, mỗi buộc có 80 thiếp, mỗi thiếp có 5 tờ giấy bản. Tính giá 1 buộc giấy bản khoảng 100-115 nghìn đồng thì thu nhập từ nghề cũng chỉ khoảng trên dưới 10 triệu đồng.

Giữ lề văn hóa

Nghề làm giấy bản chưa đem lại thu nhập cao cho người dân thôn Thanh Sơn nhưng hiện nay, cả thôn có 128 hộ thì có đến 104 hộ làm nghề. Bởi với người dân thôn Thanh Sơn, làm giấy bản không chỉ là một nghề mưu sinh mà hơn cả là giữ gìn, phát triển một nét văn hóa truyền thống của dân tộc.

Ai đã có dịp lên Hà Giang, về với những bản làng của người Dao, sẽ thấy vị trí của những tờ giấy bản trong đời sống tâm linh của đồng bào. Mỗi gia đình người Dao có một góc thờ, chỉ dán tờ giấy lên vách phía sau đối diện với cửa chính để đánh dấu. Cũng giống như người Kinh đốt vàng mã trong ngày lễ, người Dao đỏ đốt giấy bản theo quan niệm tâm linh.

Giấy bản được sử dụng trong tất cả các ngày lễ, Tết, cúng bái của người Dao và một số dân tộc khác như Mông, Pà Thẻn... Giấy bản được sử dụng trong tất cả các ngày lễ, Tết, cúng bái của người Dao và một số dân tộc khác như Mông, Pà Thẻn...

 

Đặc biệt, giấy bản hiện hữu trong các lễ hội, cho đến các lễ thức độc đáo của đồng bào dân tộc Dao. Điển hình như Lễ quỹa hiéng (còn gọi là Lễ qua năm),… Đây là lễ thờ cúng tổ tiên của người Dao, được tổ chức ngày cuối cùng trong năm (âm lịch). Trên đàn cúng, ngoài những vễ vật là những sản vật nông lâm nghiệp được chính các hộ gia đình trồng chế biến như thịt gà, cơm, rượu, các loại bánh, hương tiền, đèn nến,… thì vật phẩm không thể thiếu là bát gạo gói trong một mảnh vải mộc màu trắng phía trên có để một chiếc vòng tay bằng bạc và những tập giấy bản.

Trước khi kết thúc phần nghi lễ, thầy cúng đốt số giấy bản trên đàn cúng và thổi một hồi tù để tiễn biệt các ma về cõi Giàng Chiêu.

HOÀNG QUÝ

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.