Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Có một nghề không chỉ để mưu sinh

PV - 11:07, 12/03/2018

Có dịp lên Hà Giang, dự các nghi lễ truyền thống của đồng bào dân tộc Dao, sẽ thấy trong mâm lễ hay trên bàn thờ một loại giấy xếp thành từng tệp, nhấc ra mỗi tờ mỏng tang, được in hoa văn. Đồng bào dân tộc Dao gọi đó là giấy bản.

Khác các loại giấy thông thường, giấy bản chỉ được sử dụng trong lễ ,Tết hoặc trong các lễ thức quan trọng của cộng đồng như: Lễ cấp sắc, Lễ quỹa hiéng (còn gọi là lễ qua năm), Lễ thức cúng hồn lúa,…

Nơi “phát tích” nghề truyền thống

Suốt nhiều năm qua, gia đình ông Phàn Chàn Quang, thôn Thanh Sơn, thị trấn Việt Quang (Bắc Quang, Hà Giang) đã gắn bó với nghề làm giấy bản.

Ông bảo, giấy bản được sản xuất quanh năm, chủ yếu lúc nông nhàn. Những năm gần đây, thôn Thanh Sơn được công nhận là làng nghề, không chỉ người Dao mà người Kinh, người Mông, người Pà Thẻn, Pu Péo, Xinh Mun,… cũng dùng giấy bản trong dịp lễ tết nên nghề làm giấy bản đem lại thu nhập khá; nhiều gia đình ở Thanh Sơn đã chú tâm phát triển nghề.

Người dân thôn Thanh Sơn với nghề làm giấy bản. Người dân thôn Thanh Sơn với nghề làm giấy bản.

 

Theo ông Quang, nghề làm giấy bản của người Dao duy trì phát triển theo hình thức cha truyền con nối.

Như ông Quang, năm nay đã gần tuổi 80, ông được bố mình truyền lại nghề từ thời tóc còn để chỏm. Giờ đây, ông đã truyền lại nghề làm giấy cho con gái mình là chị Phàn Thị Dung, năm nay 40 tuổi, cũng đã làm nghề từ nhỏ.

Ông Quang cho hay, việc “cha truyền con nối” không phải vì sợ “mất nghề” mà vì làm giấy bản gắn chặt với đời sống tâm linh của người Dao đỏ thôn Thanh Sơn. Người Dao Thanh Sơn làm giấy bản bằng thủ công, dù vất vả, năng suất chưa cao nhưng gửi gắm trong đó niềm thành kính với tổ tiên. Vì thế, mỗi tờ giấy được làm một cách trân trọng, nâng niu, đầy tâm huyết.

Để “mục sở thị”, ông dẫn tôi đến chỗ con gái mình đang tráng giấy. Chị Dung đang phết dung dịch sóng sánh màu vàng xanh từ bể ngâm lên tấm vải có khuôn gỗ kích thước khoảng 80cm x 20cm. Đôi bàn tay mềm mại của người phụ nữ phết ngang, phết dọc để nguyên liệu giấy phủ đều lên tấm vải.

Ông chia sẻ, làm giấy bản khó nhất là khâu bóc giấy. Khi tráng xong, từng tờ giấy được xếp chồng lên nhau để ép nước, sau đó bóc ra rồi đem phơi khô. Công đoạn bóc giấy đem phơi cần sự khéo léo cũng như sự chú tâm của người làm nghề, được ví như “chăm trẻ” bởi chỉ cần mạnh tay là giấy có thể rách.

Cũng vì cần sự chỉn chu, tâm huyết đó mà người làm nghề không giàu. Theo tính toán của ông Quang, mỗi năm gia đình ông cũng chỉ làm được khoảng 100 buộc giấy, mỗi buộc có 80 thiếp, mỗi thiếp có 5 tờ giấy bản. Tính giá 1 buộc giấy bản khoảng 100-115 nghìn đồng thì thu nhập từ nghề cũng chỉ khoảng trên dưới 10 triệu đồng.

Giữ lề văn hóa

Nghề làm giấy bản chưa đem lại thu nhập cao cho người dân thôn Thanh Sơn nhưng hiện nay, cả thôn có 128 hộ thì có đến 104 hộ làm nghề. Bởi với người dân thôn Thanh Sơn, làm giấy bản không chỉ là một nghề mưu sinh mà hơn cả là giữ gìn, phát triển một nét văn hóa truyền thống của dân tộc.

Ai đã có dịp lên Hà Giang, về với những bản làng của người Dao, sẽ thấy vị trí của những tờ giấy bản trong đời sống tâm linh của đồng bào. Mỗi gia đình người Dao có một góc thờ, chỉ dán tờ giấy lên vách phía sau đối diện với cửa chính để đánh dấu. Cũng giống như người Kinh đốt vàng mã trong ngày lễ, người Dao đỏ đốt giấy bản theo quan niệm tâm linh.

Giấy bản được sử dụng trong tất cả các ngày lễ, Tết, cúng bái của người Dao và một số dân tộc khác như Mông, Pà Thẻn... Giấy bản được sử dụng trong tất cả các ngày lễ, Tết, cúng bái của người Dao và một số dân tộc khác như Mông, Pà Thẻn...

 

Đặc biệt, giấy bản hiện hữu trong các lễ hội, cho đến các lễ thức độc đáo của đồng bào dân tộc Dao. Điển hình như Lễ quỹa hiéng (còn gọi là Lễ qua năm),… Đây là lễ thờ cúng tổ tiên của người Dao, được tổ chức ngày cuối cùng trong năm (âm lịch). Trên đàn cúng, ngoài những vễ vật là những sản vật nông lâm nghiệp được chính các hộ gia đình trồng chế biến như thịt gà, cơm, rượu, các loại bánh, hương tiền, đèn nến,… thì vật phẩm không thể thiếu là bát gạo gói trong một mảnh vải mộc màu trắng phía trên có để một chiếc vòng tay bằng bạc và những tập giấy bản.

Trước khi kết thúc phần nghi lễ, thầy cúng đốt số giấy bản trên đàn cúng và thổi một hồi tù để tiễn biệt các ma về cõi Giàng Chiêu.

HOÀNG QUÝ

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Sắc màu văn hóa dân tộc Mông ở Cao Bằng

Sắc màu văn hóa dân tộc Mông ở Cao Bằng

Dân tộc Mông ở Cao Bằng chiếm hơn 10% dân số toàn tỉnh, gồm 3 nhóm Mông trắng, Mông hoa và Mông đen. Hiện nay, đồng bào Mông ở Cao Bằng luôn có ý thức giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc...
Tin nổi bật trang chủ
OCOP – nâng tầm sản phẩm nông nghiệp xứ Nghệ

OCOP – nâng tầm sản phẩm nông nghiệp xứ Nghệ

Kinh tế - An Yên - 4 giờ trước
Thành công sau 5 năm xây dựng Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) ở Nghệ An, không chỉ là 558 sản phẩm OCOP được công nhận (520 sản phẩm 3 sao, 37 sản phẩm 4 sao và 1 sản phẩm 5 sao); mà hơn hết là đã góp phần thay đổi tư duy, nhận thức của mỗi người dân, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của mỗi vùng đất… để những sản phẩm nông nghiệp được nâng tầm.
Sắc màu văn hóa dân tộc Mông ở Cao Bằng

Sắc màu văn hóa dân tộc Mông ở Cao Bằng

Sắc màu 54 - Thúy Hồng-Thanh Thuận - 4 giờ trước
Dân tộc Mông ở Cao Bằng chiếm hơn 10% dân số toàn tỉnh, gồm 3 nhóm Mông trắng, Mông hoa và Mông đen. Hiện nay, đồng bào Mông ở Cao Bằng luôn có ý thức giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc...
Thành công từ nuôi lợn trong hang đá

Thành công từ nuôi lợn trong hang đá

Kinh tế - Hà Việt Lâm - 5 giờ trước
Học xong cấp 3, anh Đinh Văn Sơn ở xóm Sơn Lập, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình từng đi làm thuê nhiều nơi để kiếm sống. Cuộc sống nay đây mai đó, luôn trong cảnh thiếu trước hụt sau. Sau khi bàn với vợ, Sơn quyết định về quê lập nghiệp bằng việc làm chuồng nuôi lợn rừng và lợn bản địa.
Sẻ chia khó khăn với trẻ em DTTS có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới

Sẻ chia khó khăn với trẻ em DTTS có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới

Nhịp cầu nhân ái - Trọng Bảo - 5 giờ trước
Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai vừa tổ chức ra mắt mô hình “Mẹ đỡ đầu” cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn, là con em đồng bào DTTS ở khu vực biên giới.
Bắc Giang tập huấn chính sách pháp luật về đất đai cho đồng bào DTTS

Bắc Giang tập huấn chính sách pháp luật về đất đai cho đồng bào DTTS

Tin tức - Mạnh Cường - 5 giờ trước
Thực hiện Tiểu dự án 4, Dự án 5, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 (Chương trình MTQG 1719), Ban Dân tộc tỉnh Bắc Giang đã phối hợp UBND huyện Lục Ngạn tổ chức 15 lớp tập huấn “Nội dung cơ bản, chính sách hỗ trợ trực tiếp cho hộ gia đình, cá nhân trong chính sách pháp luật về đất đai vùng đồng đồng bào DTTS và miền núi”.
Tin trong ngày - 18/3/2024

Tin trong ngày - 18/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 18/3, có những thông tin đáng chú ý sau: 50 triệu tin nhắn rác, 50.000 thuê bao lừa đảo bị chặn mỗi tháng. Số hóa gần 10.000 cây sầu riêng tại Đắk Lắk . Người truyền dạy tri thức dân gian dân tộc Dao cho lớp trẻ. Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Lào Cai đã giải ngân được gần 1.000 tỷ đồng vốn đầu tư công

Lào Cai đã giải ngân được gần 1.000 tỷ đồng vốn đầu tư công

Thời sự - Trọng Bảo - 5 giờ trước
Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lào Cai, tính đến ngày 15/3, giá trị giải ngân vốn đầu tư công của tỉnh đạt 910 tỷ đồng, bằng 18% kế hoạch giao năm 2024.
Thanh Hóa: Công bố Lễ hội “Sết Boóc Mạy” là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Thanh Hóa: Công bố Lễ hội “Sết Boóc Mạy” là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Sắc màu 54 - Hà Khải - 5 giờ trước
Ngày 17/3, UBND huyện Như Thanh (tỉnh Thanh Hoá) đã long trọng tổ chức Lễ công bố quyết định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc công nhận Lễ hội “Sết Boóc Mạy” xã Cán Khê là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Hướng tới Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần thứ IV năm 2024: Tiếp tục khơi thông động lực phát triển vùng đồng bào DTTS

Hướng tới Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần thứ IV năm 2024: Tiếp tục khơi thông động lực phát triển vùng đồng bào DTTS

Trang địa phương - Như Tâm - 5 giờ trước
Cùng với các địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi trên cả nước, tỉnh Kiên Giang đang tích cực triển khai công tác chuẩn bị tổ chức Đại hội đại biểu các DTTS cấp huyện, cấp tỉnh lần thứ IV- năm 2024. Là tỉnh duy nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có biên giới đất liền, biển và hải đảo, cũng là tỉnh có đông đồng bào DTTS sinh sống; tỉnh Kiên Giang xác định, đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, từ đó tiếp tục khơi dậy quyết tâm của cả hệ thống chính trị và ý chí của đồng bào các dân tộc, đóng góp vào sự phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS của tỉnh. Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Lưu Trung, Phó Chủ tịch UBND tỉnh - Trưởng Ban Chỉ đạo Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh Kiên Giang lần IV năm 2024, xung quanh nội dung này.
Hậu Giang: Phá thành công một chuyên án làm tiền giả lớn

Hậu Giang: Phá thành công một chuyên án làm tiền giả lớn

Pháp luật - Tào Đạt - Thế Phong - 5 giờ trước
Tối 18/3, phòng An ninh điều tra Công an tỉnh Hậu Giang cho biết vừa phối hợp các phòng nghiệp vụ phá thành công chuyên án “Làm, tàng trữ, lưu hành tiền giả” liên tỉnh, thu giữ số lượng lớn tiền giả tương đương hơn 640 triệu đồng.
Quảng Ngãi: Đổi mới cách làm đối với sản phẩm OCOP

Quảng Ngãi: Đổi mới cách làm đối với sản phẩm OCOP

Kinh tế - T.Nhân-H.Trường - 5 giờ trước
Quảng Ngãi vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) năm 2024. Theo đó, tỉnh yêu cầu đổi mới cách làm đối với các sản phẩm OCOP như tập trung phát triển các sản phẩm chế biến, chế biến sâu, sản phẩm truyền thống gắn với lợi thế, tiềm năng của địa phương, các sản phẩm được thị trường ưa chuộng và đón nhận.