Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cần giữ gìn làng truyền thống của đồng bào Xơ-đăng

PV - 11:06, 10/06/2020

Đồng bào Xơ-đăng huyện Nam Trà My (Quảng Nam) trước đây sống trên vùng núi cao, giao thông đi lại khó khăn, mùa mưa lũ thường bị sạt lở, đe dọa đến an toàn tính mạng. Những năm gần đây, chính quyền địa phương đã thực hiện di dời đồng bào đến nơi ở mới để bảo đảm an toàn, cải thiện chất lượng cuộc sống.

Làng mới Lâng Loan
Làng mới Lâng Loan

Từ khi có chủ trương của cấp trên, người dân trong làng Măng Klâng (với 69 hộ, 291 nhân khẩu), huyện Nam Trà My (Quảng Nam) nhanh chóng hưởng ứng, đã đi tìm một vị trí thuận lợi cách làng cũ không xa để dời làng. Họ đã đặt tên làng mới của mình là Lâng Loan.

Nhà nước hỗ trợ mỗi hộ 20 triệu đồng di chuyển nhà, 30 triệu đồng san nền nhà và hỗ trợ kinh phí kéo dây điện, đường ống dẫn nước sinh hoạt từ khe núi về tận làng, giúp cho bà con có điều kiện dựng lại nhà, ổn định nơi ăn chốn ở. Việc di dời chỗ ở đến nơi mới để giúp bà con có cuộc sống ổn định, an toàn, thuận tiện về giao thông, học hành của con em là việc làm rất cần thiết, kịp thời, thể hiện sự quan tâm của chính quyền địa phương. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện còn những vấn đề bất cập, nhất là việc duy trì, giữ gìn “hồn cốt” của làng.

Làng cũ Măng Klâng

Làng cũ của đồng bào là nơi sinh sống của nhiều thế hệ với bao nhiêu kỷ niệm và ký ức. Những người đi trước đã dành bao công sức để chăm sóc, gây dựng hình thành ngôi làng. Làng có cây đa lớn tỏa bóng mát trên lối mà người dân sớm chiều lên rẫy về nương. Làng còn lưu giữ những ngôi nhà sàn mái lá, vách nứa với những cây cột vững chắc.

Đối với người Xơ-đăng, làng không thể thiếu máng nước, vì máng nước là mạch sống, nguồn sống của làng. Máng nước giữa làng trong mát, tuôn chảy suốt ngày đêm. Bà con trong làng nhặt những tảng đá lớn về kè, lót nền, giữ cho máng nước không bị ngập, vấy bùn, thuận tiện cho người đi lấy nước giặt giũ, tắm rửa. Những tảng đá chẳng những tôn tạo vẻ đẹp, sự kiên cố, vững chắc cho máng nước mà còn tạo ra hình ảnh, âm thanh của núi rừng.

Cuối năm, khi lúa đã vào kho, đồng bào Xơ-đăng làm lễ cúng máng nước. Đây là lễ cúng quan trọng nhất của cộng đồng làng, là dịp để bà con tu sửa máng nước, thay những đoạn máng tre bị hư mục bằng những máng tre mới; là dịp đồng bào vui chơi, nghỉ ngơi sau những ngày vất vả với nương rẫy.

Làng cũ của đồng bào còn giữ nguyên những kho lúa được làm bằng vật liệu truyền thống. Đây là nơi giữ thóc lúa, hạt giống, làm cách biệt với làng, vừa phòng hỏa hoạn, chống chuột phá hoại, để bà con “giữ an ninh lương thực” ăn đủ qua ngày giáp hạt. Kho lúa có kiến trúc nhỏ gọn, đẹp, xây cất thành từng cụm, từng dãy nằm trên các sườn dốc, nhìn xa giống như ngôi làng thu nhỏ. Kho lúa càng nhiều chứng tỏ làng sung túc, là biểu tượng của no ấm.

Trẻ em vui đùa nơi bến nước
Trẻ em vui đùa nơi bến nước

Làng mới Lâng Loan

Cũng như người dân ở làng cũ Măng Klâng dọn qua thành làng mới, nhưng Lâng Loan đã nhiều đổi khác. Làng mới không còn một nếp nhà sàn truyền thống nào mà thay bằng những ngôi nhà mái tôn trắng lóa. Một vài máng nước sơ sài, nước chảy yếu ớt, có lẽ do vào mùa nắng nên khe suối khô cạn.

Làng được lấy tên Lâng Loan, trong tiếng Xơ-đăng nghĩa là rừng cây, nhưng tuyệt nhiên không có bóng cây xanh nào. Trong quá trình san ủi làm mặt bằng, người ta đã chặt hạ hết cây cối, làm cho cả vùng trống trơn.

Những cái cần cho ngôi làng mới thì rất nhiều, có thể hình thành về sau một thời gian nữa, nhưng những gì thuộc về văn hóa nếp sống như kiến trúc nhà ở, nhà làng truyền thống, máng nước, kho lúa thì cần phải phục hồi, tránh sự mất mát, đứt đoạn. Các thiết chế văn hóa truyền thống được đồng bộ triển khai như nhà làng truyền thống, nhà sàn của dân... Khi phục dựng nhà truyền thống thì các loại hình văn hóa dân gian được phát huy như văn hóa cồng chiêng, lễ hội ăn lúa mới, ẩm thực, dệt thổ cẩm, đan lát... Có như vậy, văn hóa truyền thống mới được bảo tồn, phát huy, tính kết cấu cộng đồng được gắn chặt; tình làng nghĩa xóm được thắt chặt.

Với chủ trương đúng, hợp lòng dân, làng truyền thống dân tộc Xơ-đăng vùng Nam Trà My không bị mất đi mà được bổ sung nhiều nét mới, đó là công trình cơ sở hạ tầng, bố trí dân cư thuận tiện trong sinh hoạt, sản xuất, phát huy được các giá trị văn hóa dân gian. Nét mới đó không làm lạ, mai một yếu tố cổ truyền mà làm cho làng truyền thống phát triển bền vững hơn, cải thiện cơ bản chất lượng cuộc sống của cộng đồng DTTS.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Chiến sĩ quân hàm xanh đưa công nghệ số đến với người dân vùng cao

Chiến sĩ quân hàm xanh đưa công nghệ số đến với người dân vùng cao

Ở những bản làng cheo leo ở vùng biên Lai Châu, hình ảnh người lính quân hàm xanh cầm chiếc điện thoại chỉ dẫn từng thao tác nhỏ không còn xa lạ với bà con nơi đây. Ở nơi vùng sâu, vùng xa, biên giới công nghệ số tưởng chừng xa vời, nay đã và đang trở nên hiện thực và hữu ích, nhờ sự kiên nhẫn và tận tụy của những người lính Biên phòng.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Chính phủ dưới sự lãnh đạo của Đảng, 80 năm hành trình vì nước, vì dân

Thủ tướng: Chính phủ dưới sự lãnh đạo của Đảng, 80 năm hành trình vì nước, vì dân

Thời sự - PV - 15:38, 20/08/2025
Sáng 20/8, Lễ kỷ niệm 80 năm thành lập Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (28/8/1945 - 28/8/2025) được long trọng tổ chức tại Hà Nội. Đây là lần đầu tiên Chính phủ tổ chức kỷ niệm ngày thành lập.
Gia Lai: Xây dựng xã biên giới Ia Púch vững mạnh toàn diện

Gia Lai: Xây dựng xã biên giới Ia Púch vững mạnh toàn diện

Tin tức - Ngọc Thu - 14:52, 20/08/2025
Là xã biên giới nằm ở phía Tây của tỉnh Gia Lai, Ia Púch có gần 8,8 km đường biên giới tiếp giáp với Vương quốc Campuchia. Thời gian qua, xã Ia Púch đã tập trung phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, thực hiện đạt chỉ tiêu đã được tỉnh định hướng và cụ thể hóa trong Nghị quyết của Đại hội.
Đặc khu Thổ Châu đặt mục tiêu xây dựng phên giậu tiền tiêu vững vàng và bứt phá kinh tế biển

Đặc khu Thổ Châu đặt mục tiêu xây dựng phên giậu tiền tiêu vững vàng và bứt phá kinh tế biển

Tin tức - Tào Đạt - 14:42, 20/08/2025
Trong 2 ngày 19 và 20/8, Đảng bộ Đặc khu Thổ Châu (tỉnh An Giang) đã tổ chức Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Đại tá Nguyễn Văn Ngành, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh dự và chỉ đạo Đại hội.
Thanh Hóa: Công bố khẩn cấp sạt lở bờ hữu suối Son đoạn qua bản Sa Ná

Thanh Hóa: Công bố khẩn cấp sạt lở bờ hữu suối Son đoạn qua bản Sa Ná

Tin tức - Quỳnh Trâm - 14:40, 20/08/2025
Cuộc sống của 78 hộ gia đình với 350 nhân khẩu bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi tình trạng sạt lở bờ hữu suối Son, đoạn qua bản Sa Ná, xã Na Mèo, tỉnh Thanh Hóa.
Gia Lai: Phát hiện 40.000 sản phẩm giả nhãn hiệu nổi tiếng

Gia Lai: Phát hiện 40.000 sản phẩm giả nhãn hiệu nổi tiếng

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 14:22, 20/08/2025
Lực lượng chức năng tỉnh Gia Lai vừa phát hiện và xử lý vụ buôn bán hàng giả với hơn 40.000 sản phẩm tiêu dùng nhái nhiều nhãn hiệu nổi tiếng.
Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Để thuận tiện cho việc đi lại và vận chuyển nông sản, từ nhiều năm trước, người dân thôn Kon Vi Vàng, xã Đắk Kôi, tỉnh Quảng Ngãi đã tự làm một cây cầu treo dài hơn 50m vượt sông Đăk Snghé. Sau nhiều năm sử dụng, cây cầu treo đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều tấm ván mặt cầu đã bị mục nát. Mặc dù biết là không an toàn, nhưng người dân vẫn qua lại hằng ngày, bất chấp những cảnh báo của chính quyền về an toàn.
Phiên chợ 0 đồng ấm lòng đồng bào Xơ Đăng

Phiên chợ 0 đồng ấm lòng đồng bào Xơ Đăng

Xã hội - Ngọc Chí - 14:03, 20/08/2025
Sáng 20/8, UBND xã Tu Mơ Rông, tỉnh Quảng Ngãi tổ chức khánh thành Chợ trung tâm xã và Phiên chợ 0 đồng với nhiều phần quà tặng cho đồng bào Xơ Đăng. Đây là công trình được đầu tư từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719).
U23 Australia lần đầu đăng quang AFF Cup nữ 2025

U23 Australia lần đầu đăng quang AFF Cup nữ 2025

Thể thao - Hoàng Minh - 11:20, 20/08/2025
Tối 19/8, trên sân Lạch Tray (Hải Phòng), Đội tuyển U23 Australia đã vượt qua Myanmar với tỷ số tối thiểu 1-0 để chính thức trở thành nhà vô địch AFF Cup nữ 2025. Đây là lần đầu tiên U23 Australia bước lên bục cao nhất của giải đấu, đồng thời cũng là lần thứ hai bóng đá nữ Australia giành chức vô địch sau lần đầu vào năm 2008.
Đội tuyển nữ Việt Nam vượt qua Thái Lan, giành Huy chương Đồng AFF Cup 2025

Đội tuyển nữ Việt Nam vượt qua Thái Lan, giành Huy chương Đồng AFF Cup 2025

Thể thao - Hoàng Minh - 21:21, 19/08/2025
Chiều 19/8, trên sân vận động Lạch Tray (Hải Phòng), Đội tuyển nữ Việt Nam đã xuất sắc đánh bại Thái Lan với tỷ số 3-1, qua đó khép lại hành trình tại Giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á - AFF Cup 2025 với tấm Huy chương Đồng.
Lào Cai khởi công dự án phục vụ xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Lào Cai khởi công dự án phục vụ xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Kinh tế - Trọng Bảo - 19:01, 19/08/2025
Ngày 19/8, tỉnh Lào Cai đã tổ chức khởi công dự án san gạt mặt bằng và hạ tầng kỹ thuật khu Bản Qua, phục vụ xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Đây là 1 trong 6 công trình, dự án trọng điểm được tỉnh Lào Cai đồng loạt khởi công chào mừng 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Cầu Mã Đà đã được khởi công xây dựng

Cầu Mã Đà đã được khởi công xây dựng

Tin tức - Duy Chí - 17:54, 19/08/2025
Sau nhiều lần kiến nghị và được sự chấp thuận chủ trương của Thủ tướng Chính phủ, ngày 19/8, UBND tỉnh Đồng Nai đã làm Lễ động thổ, khởi công xây dựng cầu Mã Đà nối liền Bình Phước cũ với Đồng Nai, hòa vào mạng lưới giao thông quốc gia, rút ngắn khoảng cách từ Tây Nguyên đến sân bay, cảng biển.