Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Chuyện về bến nước của đồng bào Tây Nguyên Bài 1: Những bến nước còn “sống”

PV - 14:08, 15/08/2018

Trong văn hóa các DTTS Tây Nguyên, bến nước là một trong những giá trị tiêu biểu để khẳng định sự phát triển của mỗi tộc người, là nơi sinh hoạt văn hóa không thể thiếu của buôn làng. Vì vậy, khi chọn đất để lập làng, dựng buôn, điều đầu tiên đồng bào nghĩ đến là nguồn nước. Nguồn nước phải dồi dào, trong lành và phục vụ nhu cầu sinh hoạt cho cả buôn làng.

đồng bào Tây Nguyên Người dân tắm giặt, lấy nước tại bến nước Đăm di.

Bến nước giữa lòng thành phố

Vào các ngày cuối tuần, ông Y Wih Êban, Trưởng buôn K’mrơng Prông B, xã Ea Tu, TP . Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk lại cùng lũ trẻ trong buôn dọn vệ sinh con đường xuống bến nước và khu vực xung quanh. Ông Y Wih cho biết: Bến nước này đã có từ rất lâu đời. Bến nước đông và tấp nập nhất vào lúc sáng sớm và cuối chiều.

Người Ê-đê tin rằng, uống nước lấy từ bến nước của buôn sẽ được thần nước che chở và ban sức khỏe. Nên ngày nay, dù cuộc sống văn minh hiện đại, nhà nhà đều có giếng khoan, nhưng 80% người dân trong buôn vẫn giữ thói quen ngày 2 buổi sáng, chiều vào bến gùi nước về uống nên trách nhiệm giữ rừng, giữ bến nước càng cần thiết. Đặc biệt, lễ cúng bến nước vẫn được duy trì và trở thành lễ cúng linh thiêng nhất trong năm của buôn làng. Việc giữ gìn bến nước là trách nhiệm của cả cộng đồng buôn làng. Hàng tuần, người dân sẽ tự vệ sinh dọn dẹp bến nước thật sạch sẽ.

Già làng Y Yơh Kbuôr, buôn K’mrơng Prông A kể: Ngày xưa, ông bà chọn nơi đây lập buôn vì tìm được bến nước nằm sâu trong rừng già. Nước là “thần hồn” , hiện linh của sự sống, rừng là “lá bùa hộ mệnh” che chở cho buôn làng. Thần nước mang đến cho người dân mùa màng tươi tốt, sự ấm no. Nhưng để có nguồn nước trong và sạch, bà con trong buôn cùng nhau giữ gìn cây xanh đầu nguồn. Bởi rừng mất thì nước cạn, mỗi một cây gỗ lớn bị chặt phá là một mạch nước ngầm cạn đi, mất rừng, mất bến nước thì buôn làng cũng không còn. Vì vậy, khu rừng bao quanh bến nước buôn K’mrơng Prông B được người dân bảo vệ như báu vật nên vẫn còn dáng vẻ nguyên sinh.

Năm 2012, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường tỉnh tổ chức lễ gắn biển bảo tồn cây đầu nguồn bến nước tại buôn K’mrơng Prông B. Đăm di-Bến nước huyền thoại Bến nước buôn Sah B, xã Ea Tul, huyện Cư M’gar mát rượi ngập tràn trong màu xanh dưới tán rừng già. Dòng nước mát lạnh, trong vắt chảy ra từ những ống tre xuống tảng đá, miếng gỗ, tạo âm thanh róc rách. Những đứa trẻ theo mẹ đi giặt đồ, gùi nước xòe bàn tay hứng dòng nước vui đùa rộn ràng.

Chị H’Ruôl cho biết: Trước đây, bến nước này rất ít người sử dụng do đường đi rất dốc, trời mưa trơn trượt. Một thời gian không sử dụng, lá cây rụng không có người vệ sinh nên khu vực bến nước bị ô nhiễm. Năm 2011, Huyện Đoàn Cư M’gar tu sửa, phục hồi bến nước trở lại đông vui tấp nập.

Theo lời già làng Ama Phăng, thì bến nước buôn Sah B gắn với một truyền thuyết về anh hùng Đăm Di trong sử thi Đăm Di của người Ê-đê. Vì thế, bến nước này còn có tên gọi khác là bến nước Đăm Di. Không ai còn nhớ chủ bến nước là ai và buôn Sah có từ bao giờ, chỉ biết rừng vùng đất này do người Ê-đê canh giữ.

Già làng Ama Phăng cho biết: Lúc nhỏ, tôi được nghe ông bà kể về chàng Đăm Di tài giỏi, dũng cảm chiến đấu quyết liệt với ông thần nước để giữ đất. Chàng Đăm Di dựng buôn tại đây để cai quản và đặt tên là buôn Sah. Ngày đó, buôn Sah có hai chị em ruột H’Bea và H’Bri đẹp như đóa hoa pơlang giữa núi rừng khiến bao chàng trai trong vùng mê đắm. Mỗi ngày 2 lần, chị em H’Bea và H’Bri đến bến nước, giặt giũ, tắm gội và gùi nước về cho gia đình. Một buổi chiều, hai chị nô đùa ở bến nước, tiếng cười vang cả khu rừng như tiếng chim hót khiếm chàng Đăm Di mê mẩn lần theo chất giọng lảnh lót đó. Nhìn thấy chị em H’Bea và H’Bri dưới dòng chảy của mạch nước càng làm chàng mê mẩn. Vừa nhìn thấy Đăm Di, hai cô gái lấy vội váy áo khoác lên người rồi chạy vội về nhà.

Quá say đắm nhan sắc hai cô gái, chàng lấy kiếm vẽ lên đá hình ảnh hai nàng rồi ngồi ngắm. Do sự bào mòn của thời gian, nay vết vẽ không còn nhưng dấu chân chàng Đăm Di còn in trên phiến đá.

Nhiều người am hiểu văn hóa Tây Nguyên khẳng định rằng: “Nơi nào còn bến nước đẹp nhất và đúng nghĩa nhất thì nơi đó bà con thực hành nghi lễ cúng bến nước cổ truyền” .

Ngày nay, do ảnh hưởng của cuộc sống hiện đại, không gian văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS dần bị thu hẹp, luật tục phai nhạt dần. Việc tôn tạo, tái hiện lại một số nghi lễ truyền thống của các tộc người bản địa Tây Nguyên, trong đó có bến nước cần được chính quyền các địa phương quan tâm, có kế hoạch, giải pháp bảo tồn bến nước đúng nghĩa.

LÊ HƯỜNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.