Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Biểu tượng linh thiêng giữa lòng tháp cổ

Thái Sơn Ngọc - 20:05, 20/05/2025

Tháp Pô Rômê được giới nghiên cứu văn hóa đánh giá là một trong những công trình có niên đại “trẻ” nhất trong hệ thống tháp Champa. Tuy không đồ sộ như tháp Hòa Lai hay Pôklong Garai, song tháp Pô Rômê lại sở hữu những đường nét kiến trúc và hoa văn độc đáo, mang phong cách riêng. Đặc biệt, giữa lòng ngọn tháp hơn 300 năm tuổi này đang lưu giữ một Bảo vật Quốc gia - bức phù điêu vua Pô Rômê - được đồng bào Chăm đời này qua đời khác gìn giữ như một biểu tượng linh thiêng.

Các vị chức sắc thực hiện nghi thức cúng mở cửa tháp Pô Rômê và ca ngợi công lao các vị thần
Các vị chức sắc thực hiện nghi thức cúng mở cửa tháp Pô Rômê và ca ngợi công lao các vị thần

Giữa tháng 4/2025, chúng tôi có dịp đến thôn Hậu Sanh, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước - cách trung tâm TP. Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận không xa, để chiêm ngưỡng bức phù điêu quý hiếm đang được lưu giữ tại tháp Pô Rômê. Tháp tọa lạc trên đồi Bôn A Cho. Nhìn từ xa, công trình hiện ra sừng sững giữa vùng đồi cát đặc trưng của Ninh Thuận, như một dấu ấn bền bỉ của nền văn hóa Chăm rực rỡ một thời.

Đây là ngôi tháp cuối cùng bằng gạch của người Chăm và cũng là công trình lớn cuối cùng của Vương quốc Champa, được xây dựng vào thế kỷ XVII để thờ vua Pô Rômê - vị vua có nhiều đóng góp cho sự phát triển kinh tế, văn hóa và đời sống tín ngưỡng của dân tộc Chăm. Theo sử liệu, bia ký và ký ức dân gian, vua Pô Rômê trị vì từ năm 1627 đến 1651. Ông được xem là người có công lớn trong việc phát triển chữ viết Chăm, hòa hợp dân tộc, gắn kết tôn giáo và đưa kỹ thuật dẫn thủy nhập điền vào sản xuất nông nghiệp.

Phù điêu vua Pô Rômê - Bảo vật Quốc gia được dân làng phụng thờ tại tháp Pô Rômê
Phù điêu vua Pô Rômê - Bảo vật Quốc gia được dân làng phụng thờ tại tháp Pô Rômê

Sau khi vua Pô Rômê qua đời, người dân xây dựng tháp để tưởng nhớ và phụng thờ như một vị thần. Quần thể tháp Pô Rômê vốn gồm nhiều hạng mục, nhưng đến nay chỉ còn tháp chính, bia đá và một ngôi miếu nhỏ. Tháp chính cao khoảng 16,5m, gồm bốn tầng, tầng nền mỗi cạnh dài 7,3m. Các đỉnh cột của tháp gắn phiến đá trang trí hình ngọn lửa. Tháp chỉ có một cửa ra vào hướng Đông, phía trước là sân hành lễ dài 5m, rộng 3m, nơi diễn ra các nghi thức theo tín ngưỡng Bàlamôn giáo.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật đặc sắc, ngày 31/8/1992, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã công nhận tháp Pô Rômê là Di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp Quốc gia. Ngày 31/12/2020, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 2283/QĐ-TTg công nhận phù điêu vua Pô Rômê là Bảo vật Quốc gia.

Nằm chính giữa lòng tháp là tượng vua Pô Rômê, chạm khắc bằng đá thành hình phù điêu tinh xảo. Tượng gồm phần thân cao 117cm, rộng 90cm, dày 55cm; phần đế cao 30cm, rộng 125cm, dài 170cm. Đầu tượng đội mũ trụ tròn, trang trí dải hoa bốn cánh, phía trên có hình chiếc đinh ba - biểu tượng quyền lực của vua. Đôi mắt tượng hơi xếch về thái dương, ria mép vểnh, râu cằm nhọn, môi dưới có chấm râu nhỏ. Trên mình tượng không có trang phục ngoài chiếc thắt lưng có hoa văn hoa bốn cánh. Tượng đeo hoa tai bên trái, vòng cổ hoa bốn cánh xen lẫn hai hàng hạt ngọc, cổ tay đeo vòng.

Tượng có tám tay: Hai tay chắp lên bụng, sáu tay còn lại gắn vào vai, mỗi tay cầm một vật tượng trưng. Ba tay bên phải lần lượt cầm dao găm, bông sen và lược; ba tay bên trái cầm đinh ba, lưỡi gươm chạm trổ và một chiếc chén. Phía sau mũ trụ, phía trên hai tay trên cùng có hình xoắn như ngọn lửa nâng đỡ. Đặc biệt, trên đầu tượng còn có năm đầu khác đặt chồng lên nhau, cùng đội mũ trụ xòe ra năm tia hình lông công, tai đeo khuyên và cổ đeo vòng. Hai bên hông tượng là hình hai con bò nằm nghiêng, đuôi vắt lên lưng, cổ đeo vòng - biểu tượng linh thiêng trong văn hóa Bàlamôn.

Ngoài phù điêu vua, bên phải nội thất tháp còn có tượng phụ nữ - được cho là Hoàng hậu Bia Thanh Chan, cao 75cm, rộng 30cm, ngồi trên bệ đá dài 52cm, rộng 41cm. Phía Tây Nam tháp còn có một ngôi miếu nhỏ thờ Hoàng hậu Bia Thanh Chik - người cùng vua Pô Rômê gắn liền trong truyền thuyết dân gian Chăm.

Đồng bào Chăm và du khách đến với tháp Pô Rômê trong mùa lễ hội Katê
Đồng bào Chăm và du khách đến với tháp Pô Rômê trong mùa lễ hội Katê

Không chỉ là di tích kiến trúc - nghệ thuật quý giá, tháp Pô Rômê còn là không gian sinh hoạt văn hóa tâm linh của cộng đồng người Chăm theo đạo Bàlamôn. Hằng năm, tại tháp diễn ra bốn lễ chính: Lễ mở cửa tháp vào đầu năm Chăm lịch; Lễ cầu đảo vào thượng tuần tháng 4 Chăm lịch; Lễ hội Katê vào tháng 7 Chăm lịch và Lễ Chabul - cúng tế các vị nữ thần vào tháng 9 Chăm lịch.

Cả sư Hán Đô, Chủ tịch Hội đồng chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận, trụ trì tháp Pô Rômê chia sẻ: Tháp Pô Rômê là một di sản văn hóa quý giá của người Chăm nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung. Chúng tôi rất tự hào khi Bảo vật Quốc gia - tượng vua Pô Rômê vẫn được gìn giữ nguyên vẹn trong lòng tháp cổ.

Những năm qua, Nhà nước đã đầu tư hàng chục tỷ đồng để trùng tu, tôn tạo và xây dựng hệ thống trưng bày hiện vật phục vụ khách tham quan, nghiên cứu. Tuy nhiên, hiện nay di tích vẫn chưa được khai thác hiệu quả để phát huy giá trị trong phát triển du lịch. Cả sư Hán Đô bày tỏ mong muốn trong thời gian tới, ngành Văn hóa và chính quyền địa phương sẽ đẩy mạnh công tác quảng bá, kết nối tour tuyến, đưa du khách đến tham quan, trải nghiệm di sản. Qua đó, biến di sản thành tài sản - một nguồn lực kinh tế gắn với sinh kế của người dân địa phương.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.