Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giáo dục dân tộc

Bảo đảm sự sinh tồn của ngôn ngữ DTTS trong thời hội nhập

Hồng Phúc - 12:11, 23/02/2021

Ngôn ngữ là yếu tố quan trọng để làm nên bản sắc văn hoá cho từng dân tộc. Trong thời kỳ hội nhập, giao thoa, việc bảo tồn ngôn ngữ của từng dân tộc có ý nghĩa đặc biệt quan trọng...

Đồng bào dân tộc Pà Thẻn có nền văn hóa độc đáo, giàu bản sắc và có một hệ thống chữ viết độc đáo
Đồng bào dân tộc Pà Thẻn có nền văn hóa giàu bản sắc và có một hệ thống chữ viết độc đáo (Ảnh TL)

Bức tranh đa màu sắc

Nói đến người Pà Thẻn, người ta hay nghĩ đến nghi lễ nhảy lửa độc đáo, nhưng không mấy người biết rằng, đồng bào Pà Thẻn còn có một hệ thống chữ viết độc đáo. Chữ viết của người Pà Thẻn là chữ viết tượng hình, biểu thị một sự vật hay hiện tượng hầu hết có trong đời sống hàng ngày như gốc đa, thùng nhuộm vải, bếp lửa, ruộng bậc thang;…

Cũng tương tự câu chuyện ngôn ngữ của người Pà Thẻn, ngôn ngữ của các dân tộc khác đều thể hiện tư duy, tích tụ lưu giữ quá khứ lịch sử truyền thống, lưu giữ bản sắc văn hoá và chứng minh sự tồn tại của họ.

Việt Nam là quốc gia thống nhất, đa dân tộc, đa ngôn ngữ, chữ viết. Với 54 dân tộc và tương ứng là 54 ngôn ngữ chính danh, các ngôn ngữ ở Việt Nam được khẳng định về vị thế và chức năng bằng pháp luật.

Trong các DTTS ở nước ta, nhiều dân tộc đã có chữ viết, thậm chí một số dân tộc có nhiều hơn một hệ thống chữ viết. Một số hệ chữ viết có lịch sử trên dưới nghìn năm. Đó là các hệ chữ viết của các dân tộc Khmer, Thái, Chăm, Tày, Nùng, Dao... Chữ Thái cổ, Chăm cổ, Khmer dựa trên tự dạng Sanskrit.

Ngôn ngữ không chỉ là một phần của của văn hóa mà còn là phương tiện để thống nhất ý chí và củng cố sức mạnh đoàn kết dân tộc. Không những vậy, việc bảo tồn ngôn ngữ của đồng bào DTTS còn thể hiện vị thế bình đẳng giữa các dân tộc, thể hiện sự đa dạng trong văn hóa Việt Nam.

Trong bối cảnh kinh tế - xã hội phát triển, ứng dụng công nghệ 4.0 phủ sóng rộng rãi trên các lĩnh vực, thì việc bảo tồn ngôn ngữ DTTS đang đứng trước nhiều nguy cơ và thách thức, bởi nhiều yếu tố môi trường không còn phù hợp khiến văn hóa truyền thống bị biến đổi.

Trong xu thế hội nhập về văn hóa, môi trường sử dụng ngôn ngữ của người DTTS cũng đã có những thay đổi nhanh chóng. Tiếng Việt cũng như ngoại ngữ được ưa chuộng, sử dụng nhiều hơn. Thị hiếu công chúng về giải trí cũng thay đổi, những chương trình văn hoá, nghệ thuật DTTS chỉ chiếm một phần khiêm tốn so với những loại hình văn hoá mới, nên nguy cơ tiêu vong ngôn ngữ là một nỗi lo có cơ sở.

Truyền dạy ngôn ngữ DTTS cho thế hệ trẻ là việc làm vô cùng cấp thiết
Truyền dạy ngôn ngữ DTTS cho thế hệ trẻ là việc làm vô cùng cấp thiết (Ảnh TL)

Cần những giải pháp thiết thực

Nguy cơ mai một ngôn ngữ DTTS là câu chuyện chung của các dân tộc, chứ không riêng của một địa phương nào.

Hiện nay, ngôn ngữ của dân tộc đa số, có sự tác động mạnh, trở thành ngôn ngữ chính thức tại các vùng có nhiều DTTS, được sử dụng trên các phương tiện truyền thông (báo chí, Intemet, truyền hình…), tại các trường học (sách giáo khoa, tài liệu nghiên cứu) và trong các văn bản hành chính địa phương…; trong khi đó ngôn ngữ của DTTS dù được công nhận tồn tại, nhưng lại chỉ được phổ biến trong các phạm vi có giới hạn và không quá phổ biến như: làng mạc, gia đình và các buổi lễ cổ truyền…, người DTTS càng ít có cơ hội để sử dụng tiếng mẹ đẻ của mình.

Việc nhận biết hết các nguyên nhân là rất quan trọng, nhưng vấn đề quan trọng hơn, đó là thái độ ứng xử và hành động của chúng ta để bảo vệ ngôn ngữ DTTS trước sự mai một hiện nay. Trên thực tế, có thể thấy, nhân tố quan trọng đem lại sức sống cho các ngôn ngữ DTTS là, chúng được truyền dạy và có vai trò (được sử dụng) trong đời sống xã hội. Thế nên, cần có những biện pháp khác như: Kế hoạch hóa và xây dựng chính sách ngôn ngữ; nghiên cứu cơ bản; cải tiến và xây dựng các hệ thống chữ viết; biên soạn các sách dạy và học; xây dựng ngân hàng dữ liệu...

Mặc dù Nhà nước đã có những chính sách bảo vệ và phát triển tiếng nói, chữ viết của các dân tộc Việt Nam, lần đầu tiên được ghi nhận tại Điều 21 Luật Di sản văn hóa 2001 và nội dung này tiếp tục được sửa đổi, bổ sung qua các Luật Di sản văn hóa sau này, nhưng vấn đề này cần sự quan tâm chung của cả xã hội, cần sự chung tay góp sức của các cấp, các ngành…

Ví như, chúng ta cần phải thúc đẩy các hoạt động giao lưu giữa các dân tộc, xuất bản các sách báo, ấn phẩm bằng ngôn ngữ của đồng bào, đề xuất cần có cơ chế, chính sách khuyến khích bảo tồn và phát huy các tác phẩm văn hóa nghệ thuật sử dụng tiếng nói và chữ viết của đồng bào DTTS.

Tiến sĩ Trần Thu Dung hiện sống và làm việc tại Pháp cho rằng: “Bảo vệ ngôn ngữ văn hóa dân tộc ít người, là bảo vệ một bảo tàng sống, một nguồn du lịch để giúp phát triển kinh tế đất nước và đánh dấu chủ quyền của đất nước”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Chương trình “Thắp lửa trái tim”: Cầu nối yêu thương tới đồng bào Tuyên Quang

Chương trình “Thắp lửa trái tim”: Cầu nối yêu thương tới đồng bào Tuyên Quang

Tin tức - Hồng Phúc - 18:05, 17/10/2025
Trước những mất mát và khó khăn của đồng bào tỉnh Tuyên Quang sau hoàn lưu bão số 10 và 11, Tạp chí Tiếp thị & Gia đình cùng các nghệ sĩ Thủ đô tổ chức đêm nhạc thiện nguyện “Thắp lửa trái tim” ngày 17 tháng 10. Đây là hành trình âm nhạc đặc biệt mang thông điệp yêu thương và sẻ chia đến những mảnh đời còn khó khăn nơi vùng núi phía Bắc.
Khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng hoang tàn, đổ nát

Khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng hoang tàn, đổ nát

Bạn đọc - T.Nhân-H.Trường - 18:01, 17/10/2025
Khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng ở xã Ba Động (Quảng Ngãi) từng được kỳ vọng là nơi bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của người Hrê, gắn với phát triển du lịch. Thế nhưng, sau 7 năm đưa vào sử dụng, nhiều hạng mục của đã xuống cấp nghiêm trọng, thậm chí mục nát, xiêu vẹo và có nguy cơ đổ sập, khiến ai chứng kiến cũng cảm thấy đau lòng.
Vị Hòa thượng

Vị Hòa thượng "lấy đạo độ đời" phụng sự chúng sinh

Dân tộc - Tôn giáo - Tào Đạt - 16:45, 17/10/2025
Hòa thượng Tăng Sa Vong, Trụ trì chùa Buppharam (hay còn gọi là chùa Cái Giá Chót, xã Hưng Hội, tỉnh Cà Mau) và cũng là Người có uy tín trong đồng bào Khmer luôn học tập và làm theo Bác bằng những việc làm thiết thực hằng ngày. Ông tâm niệm "lấy đạo độ đời" phụng sự chúng sinh.
Những “điểm tựa”của đồng bào vùng cao Đà Nẵng

Những “điểm tựa”của đồng bào vùng cao Đà Nẵng

Gương sáng - T.Nhân - H.Trường - 16:35, 17/10/2025
Không chỉ gương mẫu, tiên phong trong thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đội ngũ già làng, Người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS ở vùng cao Đà Nẵng còn là những tấm gương sáng trong phát triển kinh tế, giữ gìn văn hóa truyền thống và vun đắp khối đại đoàn kết dân tộc ở cơ sở.
Thanh Hóa: Tập huấn Người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số

Thanh Hóa: Tập huấn Người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số

Tin tức - Quỳnh Trâm - 16:08, 17/10/2025
Ngày 17/10, tại Trung tâm Hội nghị 25B (TP Thanh Hóa), Sở Dân tộc và Tôn giáo phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức hội nghị tập huấn, phổ biến kiến thức cho 219 Người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số năm 2025.
Tuổi trẻ biên giới Gia Lai sẵn sàng lên đường nhập ngũ

Tuổi trẻ biên giới Gia Lai sẵn sàng lên đường nhập ngũ

Bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng và là quyền cao quý của công dân. Tiếp nối truyền thống yêu nước nồng nàn của dân tộc, tuổi trẻ vùng biên giới, vùng đồng bào DTTS tỉnh Gia Lai đã hăng hái viết đơn tình nguyện thực hiện nghĩa vụ thiêng liêng của tuổi trẻ với khát vọng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nỗi lo sạt lở của các hộ dân sinh dưới chân đồi Pú Kắng

Nỗi lo sạt lở của các hộ dân sinh dưới chân đồi Pú Kắng

Xã hội - Quỳnh Trâm - 14:10, 17/10/2025
Những cơn bão lớn liên tiếp đổ bộ trong những ngày qua đã gây sạt lở ở nhiều khu vực miền núi của tỉnh Thanh Hóa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến giao thông, sản xuất và đời sống người dân. Dù mưa bão đã đi qua, nhưng tại thôn Hai Huân, xã Thanh Phong, nỗi lo sạt lở từ đồi Pú Kắng vẫn thường trực trong những ngôi nhà dưới chân đồi.
Hòa thượng Thạch Thảo: Người lan tỏa hiệu quả phong trào “dân vận khéo”

Hòa thượng Thạch Thảo: Người lan tỏa hiệu quả phong trào “dân vận khéo”

Gương sáng - Như Tâm - 13:57, 17/10/2025
Trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào Khmer tại tỉnh Vĩnh Long, hình ảnh các vị sư sãi không chỉ gắn bó với mái chùa, lời kinh tiếng kệ mà còn trở thành điểm tựa tinh thần vững chắc, cầu nối giữa đạo và đời. Các vị còn là những Người có uy tín, truyền cảm hứng, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tiêu biểu trong số đó có Hòa thượng Thạch Thảo, Trụ trì chùa Kandal, xã Cầu Kè là Người có uy tín không ngừng nỗ lực vì một tương lai tươi sáng cho phum sóc Khmer.
Khánh thành dự án đường dây 500 kV Lào Cai - Vĩnh Yên

Khánh thành dự án đường dây 500 kV Lào Cai - Vĩnh Yên

Tin tức - Trọng Bảo - 13:16, 17/10/2025
Ngày 17/10, tại xã Xuân Quang, tỉnh Lào Cai, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã tổ chức Lễ khánh thành Dự án Đường dây 500 kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đây là công trình chào mừng thành công Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất nhiệm kỳ 2025 - 2030, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc dự và phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ.
Độc đáo lễ cưới truyền thống của đồng bào Bru Vân Kiều

Độc đáo lễ cưới truyền thống của đồng bào Bru Vân Kiều

Sắc màu 54 - Phạm Tiến - 12:40, 17/10/2025
Cùng với sự phát triển vượt bậc về mọi mặt của đất nước, đời sống kinh tế, văn hóa của đồng bào các DTTScũng có những bước phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên với đồng bào Bru Vân Kiều sống ở dãy Trường Sơn, cưới hỏi vẫn là một nghi lễ đậm đà bản sắc dân tộc và được thực hiện theo nghi thức truyền thống.

"Vá" những lỗ hổng pháp lý của thương mại điện tử

Pháp luật - Hồng Phúc - 12:22, 17/10/2025
Trong thời đại số, người tiêu dùng chỉ cần vài cú chạm tay là có thể đặt mua bất cứ thứ gì trên mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, từ mỹ phẩm, quần áo đến thực phẩm chức năng, thuốc Đông y... Nhưng đằng sau sự tiện lợi ấy, một “thị trường ảo” đầy cạm bẫy đã hình thành: hàng giả, hàng kém chất lượng, thuốc giả, thực phẩm chức năng quảng cáo sai sự thật… len lỏi qua các khe hở luật pháp, công nghệ.