Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Ý Tý mùa sâm đất

PV - 16:04, 13/10/2020

Khi những cơn gió heo may đầu đông mơn trớn vòm lá xanh bắt đầu chuyển màu và những cánh hoa nhỏ màu vàng đã chấp chới trên những thân cây đang sậm lại là lúc vào mùa thu hoạch sâm đất (hoàng sin cô) nhộn nhịp ở Ý Tý (Bát Xát, Lào Cai) - “xứ mưa” của vùng Tây Bắc.

Đồng bào dân tộc Hà Nhì ở xã Ý Tý (Bát Xát- Lào Cai) đi thu hoạch sâm đất
Đồng bào dân tộc Hà Nhì ở xã Ý Tý (Bát Xát- Lào Cai) đi thu hoạch sâm đất

Lên Ý Tý mùa này, sẽ được “mục sở thị” những vườn sâm đất ngồn ngộn củ, được nếm ly sâm đất tinh khiết, xua tan mệt nhọc sau quãng đường dài gần trăm cây số trên lưng dãy núi Nhìu Cồ San hùng vĩ…

Thủ phủ sâm đất Ý Tý

Vượt cung đường đèo dốc, với nhiều cua tay áo, độ nghiêng mặt đường trên 10 độ, chúng tôi có mặt ở Ý Tý khoảng tám giờ sáng, dưới thung lũng Thiên Sinh ngập tràn sương mây, phủ một màu trắng toát, tinh khiết lên lưng núi Nhìu Cồ San hùng vĩ và khu rừng già nguyên sinh nơi đây, được ví như rừng treo trên núi đá, cao hơn nghìn mét so với mực nước biển.

Ý Tý là xã vùng cao của huyện Bát Xát, nằm ở cực tây của biên giới Lào Cai, cách xa tỉnh lỵ gần trăm cây số, được mệnh danh là “xứ mưa” của vùng đất này. Ở đây mưa dai lắm, khí hậu lúc nào cũng ẩm ướt, mùa hè thì mưa lớn ào ạt, mùa đông thì sương mù lạnh giá, tù mù cả tháng không thấy ánh mặt trời.

Cách đây vài năm, cữ này tôi lên Ý Tý, khi ấy chỉ một màu xám xỉn của thân cây ngô đã thu hoạch xong từ lâu, phơi rạp trên những sườn núi lô nhô đá xám, cỏ cây úa vàng vì lạnh và gió núi hào phóng thổi suốt đêm ngày.

Thu hoạch sâm đất ở thôn Mò Phú Chải, xã Ý Tý (Bát Xát- Lào Cai).
Thu hoạch sâm đất ở thôn Mò Phú Chải, xã Ý Tý (Bát Xát- Lào Cai).

Hôm nay thì khác, xanh mượt phủ kín triền núi đá “xứ mưa” là những nương hoàng sin cô đang vào mùa thu hoạch củ ngọt, mát, bổ dưỡng được ví như sâm đất của đất trời Ý Tý.

Vừa chạm đất Ý Tý, ngay ở đầu thôn Mò Phú Chải, chúng tôi bắt gặp rất đông bà con đồng bào dân tộc Hà Nhì, với trang phục lạ mắt, tay dao phát lưng đeo lù cở lên nương thu hoạch sâm đất để bán cho Công ty thạch rau câu Long Hải và du khách đến chơi chợ phiên Ý Tý ngày cuối tuần.

Hôm nay, tổ đổi công của Chi hội phụ nữ thôn đến giúp chị Phà Giá Nhò thu hoạch sâm đất hoàng sin cô cho đủ số lượng để cân bán cho công ty ở tận dưới Hải Dương lên thu mua.

Chị Phà Giá Nhò là một trong những người đầu tiên đưa cây sâm đất đặc sản này về trồng ở đất Ý Tý và có diện tích sâm đất nhiều nhất ở đây. Năm ngoái, gia đình chị trồng và thu hoạch được hơn bốn tấn củ, bán với giá tám nghìn đồng/kg, thu được hơn 30 triệu đồng, cao hơn rất nhiều so với trồng ngô như trước.

Nhìn bề ngoài, cây sâm đất gần giống cây hoa dã quỳ, một gốc mọc ra nhiều thân cao hơn đầu người, hoa có sắc vàng đẹp như những bông hoa hướng dương. Mỗi gốc sâm đất lại mọc ra nhiều củ giống như gốc sắn.

Cây sâm đất được trồng từ trước tết Nguyên đán, đến tháng 9, tháng 10 hằng năm, khi cây trổ hoa màu vàng tươi cũng là vào mùa thu hoạch, chỉ cần dùng tay lay nhẹ gốc vài cái rồi nhấc lên cả chùm củ sai lúc lỉu, có gốc sâm đất thu được đến 4-5 kg củ.

Hấp thụ nắng mưa, sương gió, khí trời mát mẻ, nguồn nước tinh khiết của đại ngàn Ý Tý, lại được trồng ở độ cao trên 2.000 m so với mực nước biển, sâm đất ở đây có vị giòn ngọt và thanh mát như sâm, ít thứ củ nào có được.

Theo các tài liệu nghiên cứu, trong củ sâm đất có hàm lượng saponin giống như trong củ sâm Hàn Quốc, rất bổ dưỡng, có lẽ vì thế mà khi đang mệt hoặc đói, ăn vài miếng củ này thấy tỉnh táo hẳn người, bao mệt mỏi tiêu tan.

Lạ hơn nữa là củ sâm đất để phơi nắng càng héo càng ngọt sắc và ngon hơn. Sâm đất có thể gọt ăn sống tráng miệng, hầm xương, xào thịt hoặc ngâm rượu đều rất tốt.

Cây xóa nghèo và hút khách du lịch

Cây sâm đất có nguồn gốc từ Trung Quốc được đồng bào dân tộc Mông ở thị xã Sa Pa di thực về trồng ở địa phương, chỉ dùng để giải khát cho gia đình vào ngày hè.

Cán bộ khuyến nông xã hướng dẫn bà con dân tộc Hà Nhì cách thu hoạch sâm đất bảo đảm năng suất và chất lượng tốt.
Cán bộ khuyến nông xã hướng dẫn bà con dân tộc Hà Nhì cách thu hoạch sâm đất bảo đảm năng suất và chất lượng tốt.

Người Hà Nhì, người Mông ở Ý Tý (Bát Xát) tiếp tục đưa sâm đất hoàng sin cô về “xứ mưa” Ý Tý có khí hậu tương đồng, nhưng trồng với diện tích lớn, tập trung theo hướng hàng hóa để tạo nguồn thu ổn định, tăng thu nhập cho hộ gia đình.

Chủ tịch Hội nông dân xã Ý Tý Phu Mò Giờ cho biết, đến nay bà con địa phương đã trồng được 28 ha sâm đất, nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo và có thu nhập khá nhờ trông sâm đất, như anh Ly Xá Suy, Phà Ta Có…

Điều đáng mừng là, từ chỗ bà con trồng tự phát, đến nay ngành nông nghiệp huyện Bát Xát và chính quyền các xã Ý Tý, A Lù, Trịnh Tường đã vào cuộc hỗ trợ, hướng dẫn kỹ thuật và tìm đầu ra với số lượng lớn, ổn định, giá tốt cho bà con nông dân ở đây.

Phó giám đốc Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện Bát Xát Vũ Văn Sơn cho biết, vùng núi cao, khí hậu mát mẻ quanh năm như Ý Tý, A Lù, Trịnh Tường rất thích hợp để sâm đất sinh trưởng và phát triển.

Cây sâm đất dễ trồng, thích hợp với đất có độ dốc vừa phải, thoát nước nhanh, chỉ cần bót lót lần đầu khi trồng mầm cây và làm cỏ ba lần là đợi mùa thu hoạch. Nhờ vậy, bà con nông dân ở đây có thể chuyển đổi đất trồng ngô truyền thống trên những triền núi sang trồng sâm đất hoàng sin cô.

Mỗi héc-ta trồng sâm đất có thể cho thu hoạch từ 20-25 tấn củ, với giá bán ổn định từ 6-8 nghìn đồng/kg có thể thu về từ 140-170 triệu đồng.

Năm 2019, bà con nông dân ở ba xã nói trên đã bán cho Công ty thạch rau câu Long Hải khoảng 200 tấn củ, thu về 1,3 tỷ đồng, góp phần cải thiện và nâng cao đời sống người dân nơi đây còn nhiều gian khó.

Vụ sâm đất năm nay, Ý Tý và các xã nói trên trồng được khoảng hơn 100 ha, dự kiến xuất bán hơn 2.500 tấn củ cho công ty Long Hải và du khách vào những buổi chợ phiên cuối tuần, thu về khoảng hơn 10 tỷ đồng.

Sâm đất không chỉ là cây xóa nghèo mà còn như là một thứ quà đặc sản của xứ mưa Ý Tý dành tặng cho du khách đến đây.

Bí thư Đảng ủy xã Ý Tý Ngô Quốc Cường cho biết, đến nay bà con người Hà Nhì, người Mông ở đây đã biết làm nhà homestay đón khách du lịch trong và ngoài nước đến nghỉ dưỡng, khám phá vùng đất và con người “xứ mưa”, với những sản vật bản địa riêng có.

Toàn xã hiện có 30 homestay đón khách, làm thay đổi tư duy và cuộc sống của đồng bào bản địa nơi đây. Mùa sâm đất lá xanh, hoa vàng và củ ngọt kết đọng hương khí của đất trời và con người ‘xứ mưa” Ý Tý đang đón chào du khách muôn phương…


Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Đối với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, niềm vui lớn nhất là được bà con đồng bào DTTS thương yêu, quý mến; dẫu công việc của mình cũng chỉ giúp được cho bà con một phần nhỏ trong cuộc sống của chính họ.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.