Xóa nhà tạm, nhà dột ở vùng miền Tây xứ Nghệ: Cần quyết tâm cao để "về đích" đúng hẹn

Thời gian không còn nhiều

Một trong những địa phương còn có tỷ lệ lớn nhà tạm, nhà dột cần xóa bỏ trong năm nay là huyện nghèo Quế Phong. Cụ thể, thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột trong năm 2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, giai đoạn 2023 - 2025, tổng số hộ được phê duyệt hỗ trợ về nhà ở trên địa bàn huyện trong các chương trình là 2.191 hộ. Theo đó, sẽ có 799 hộ xây mới, 748 hộ sửa chữa, 644 hộ lắp ghép.

Qua quá trình thực hiện, đã có nhiều căn nhà được xây dựng, sửa chữa dành cho hộ nghèo, hộ khó khăn về nhà ở. Tuy nhiên, từ nay đến trước ngày 31/8/2025, địa phương phải hoàn thành 508 căn nhà, trong đó xây mới 130 căn, sửa chữa 378 căn nhà. Chủ tịch UBND huyện Quế Phong Cao Minh Tú cho biết: Khối lượng công việc còn nhiều, chúng tôi đang nỗ lực, phấn đấu để sớm hoàn thành chỉ tiêu theo tiến độ của tỉnh. Tuy nhiên, thời gian gấp rút, rất sợ sẽ không cán đích.

Tương tự, tại huyện miền núi Quỳ Hợp, trong giai đoạn 2023 - 2025, toàn huyện có 865 hộ được phê duyệt hỗ trợ về nhà ở, trong đó, nguồn xã hội hóa hỗ trợ 682 nhà, bao gồm 484 nhà xây mới và 198 nhà sửa chữa; Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi hỗ trợ 93 nhà xây mới; Chương trình hỗ trợ xây dựng nhà cho người có công hỗ trợ 90 nhà (30 nhà xây mới và 60 nhà sửa chữa).

Bí thư Huyện ủy Quỳ Hợp, ông Dương Hoàng Vũ cho biết: Tính đến ngày 17/2/2025, huyện đã hoàn thành 514 căn nhà, trong đó, có 477 nhà xây mới và 37 nhà sửa chữa. Mục tiêu của địa phương đề ra là đến hết tháng 6/2025 phải hoàn thành việc xây dựng và sửa chữa thêm 351 căn nhà, bao gồm 130 nhà xây mới và 221 nhà sửa chữa. Thời gian không còn nhiều, cả hệ thống chính trị của huyện đang nỗ lực, quyết tâm cao nhất trong thực hiện chương trình an sinh ý nghĩa này.

Sau gần 2 năm thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột, toàn tỉnh Nghệ An đã hỗ trợ xây dựng, sửa chữa 11.787 nhà, đạt 75% nhu cầu được phê duyệt từ đầu Chương trình (15.700 hộ); đạt 66,36% nhu cầu phát sinh trong quá trình thực hiện Chương trình (17.761 hộ). Hiện tại, đã có 8 địa phương vùng đồng bằng hoàn thành xong chương trình. Cơ bản những căn nhà tạm, nhà dột chưa được xóa bỏ lại tập trung chủ yếu ở vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa… đang là những thách thức hiển hiện.

Sớm tháo gỡ những “điểm nghẽn”

Trong chuyến công tác vào vùng lòng hồ Bản Vẽ huyện Tương Dương mới đây, chúng tôi đã bắt gặp nhiều chuyến phà chở nguyên vật liệu là cát, đá, xi măng ngược xuôi vào ra. Những nguyên vật liệu này là để phục vụ xây dựng tuyến đường độc đạo 3 xã vùng lòng hồ mới được khởi công chưa lâu. Điều này cho thấy, để làm bất cứ công trình xây dựng nào ở các xã vùng lòng hồ Bản Vẽ, thì nguyên vật liệu rất khó đáp ứng tại chỗ, phải vận chuyển qua thuyền, phà rất vất vả và tốn kém.

Trở lại với câu chuyện xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo ở các xã vùng lòng hồ này, thách thức còn lớn hơn cả câu chuyện của việc thiếu nguyên vật liệu tại chỗ để đáp ứng cho những căn nhà theo tiêu chí 3 cứng. 

Chủ tịch UBND xã Hữu Khuông, huyện Tương Dương Lô Văn Giáp thông tin: Địa phương có 78 hộ đặc biệt khó khăn… không thể tự làm nhà. Họ là những hộ già cả, neo đơn…, với đơn giá hỗ trợ 40 triệu đồng/căn nhà thì không thể làm được. Giá nguyên vật liệu tại địa phương quá cao, lại không dễ mua, trong khi hàng chục hộ dân là những hộ đặc biệt khó khăn, gần như không đối ứng được gì.

Cũng theo ông Giáp: Khu tái định cư cho người dân bản Huồi Pủng theo chương trình MTQG phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2025 vẫn đang trong giai đoạn thẩm định tác động môi trường. Sau bước này mới đến phê duyệt bản vẽ, tổ chức đấu thầu. Chúng tôi rất lo, phải quyết tâm đẩy nhanh tiến độ thì mới hoàn thành theo kế hoạch của huyện, của tỉnh.

Câu chuyện ở xã Hữu Khuông, đang là bức tranh chung ở các huyện miền núi cao của tỉnh Nghệ An. Tại Kỳ Sơn, hiện có 1.068 hộ có nhu cầu xây dựng, sửa chữa nhà ở trong năm nay. Hiện, địa phương được bố trí 2 điểm tái định cư theo chương trình MTQG phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2025 thì vẫn chưa thể giao đất để người dân đến ở. Ở các địa bàn xa như Mường Típ, Mường Ải, Na Loi, Đoọc Mạy, Mỹ Lý… công cuộc xây dựng nhà ở cho người nghèo, người có khó khăn về nhà ở đang rất gian nan do địa bàn xa cách, dẫn đến giá nguyên vật liệu đội lên cao. Chưa kể, hàng trăm hộ dân là những hộ đặc biệt khó khăn, không thể tự xây dựng được nhà.

Tuy nhiên, ở nhiều địa phương, số lượng hộ dân có khó khăn về nhà ở đã được khảo sát cụ thể nhưng đang vướng mắc do thiếu kinh phí. Ngay như huyện Quế Phong, từ nay cho đến trước ngày 31/8/2025, huyện phải hoàn thành 508 căn nhà, nhưng số nhà đã có quyết định phân bổ nguồn, đang triển khai mới 263 căn; số nhà chưa có quyết định phân bổ kinh phí là 245 căn. 

Tại cuộc làm việc giữa lãnh đạo tỉnh Nghệ An với địa phương, Bí thư tỉnh ủy Nguyễn Đức Trung cho biết: Ban chỉ đạo huyện Quế Phong và các xã quan tâm tập trung chỉ đạo để thực hiện hoàn thành xây dựng, sửa chữa 508 căn nhà, trong đó, tập trung hoàn thành 263 căn nhà đã có nguồn trước ngày 30/4/2025. Đối với 245 căn còn lại, Ban Chỉ đạo huyện Quế Phong bám sát các cơ quan để xác định rõ nguồn vốn theo đối tượng được phân bổ để triển khai đảm bảo mục tiêu, phấn đấu hoàn thành trước ngày 31/7/2025.

Mặt khác, chương trình xóa nhà tạm, nhà dột cho hộ nghèo, hộ khó khăn về nhà ở huy động từ nhiều nguồn khác nhau, từ ngân sách, từ kêu gọi xã hội hóa xã các nguồn hợp pháp khác. Nói như Bí thư huyện ủy Quỳ Châu, ông Nguyễn Thanh Hoài thì nguồn kinh phí đang là yếu tố tác động lớn đến tiến độ thực hiện: Nguồn vận động xã hội hóa tại địa phương còn nhiều hạn chế, dẫn đến khó khăn nhất định trong việc xóa nhà tạm, nhà dột cho hộ nghèo, hộ khó khăn về nhà ở. Nhận diện những khó khăn, đòi hỏi các địa phương phải quyết tâm hơn nữa mới có thể đạt mục tiêu đề ra.