Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Xe ngựa ở vùng Thất Sơn

Hồng Diễm - 07:36, 11/07/2022

Một thời xe ngựa là phương tiện đang được đồng bào Khmer ở vùng Thất Sơn Bảy Núi (An Giang) dùng để chuyên chở hàng hoá vào những phum sóc không có đường giao thông thuận tiện. Không chỉ là phương tiện giao thông hữu dụng, những chiếc xe ngựa còn mang đậm dấu ấn về nét văn hóa phum sóc độc đáo.

Lúc cao điểm mỗi ngày các phu xe có thể kiếm từ 300 – 500 nghìn dồng từ việc chở thuê
Lúc cao điểm mỗi ngày các phu xe có thể kiếm từ 300 – 500 nghìn dồng từ việc chở thuê

Một thời vàng son

Trước đây khi giao thông ở vùng núi Thất Sơn chưa phát triển, với địa hình chủ yếu là cát trắng, đi lại rất khó khăn, nhờ những chiếc xe ngựa, có thể len lỏi qua mọi địa hình từ rừng cây, núi đá và cát trắng. Những chiếc xe ngựa được xem là phương tiện "cứu cánh" cho đồng bào trong các phun sóc mỗi lần chuyển nông sản ra chợ bán hoặc mua nhu yếu phẩm mang về.

Không chỉ là phương tiện giao thông hữu dụng, những chiếc xe ngựa mang đậm dấu ấn về nét văn hóa phum sóc độc đáo. Những thùng xe được gắn thêm chỗ ngồi để chở khách đi chợ, chở phật tử đến chùa vào những dịp Dol-ta (lễ đưa nước), Tết Chôl Chnăm Thmây (mừng năm mới), hay lễ dâng bông, dâng y đặc thù của triết lý Phật giáo Nam tông. 

Đặc biệt, xe ngựa còn là phương tiện sang trọng bậc nhất, chở các nam thanh, nữ tú khoác lên người những chiếc sà-rông lộng lẫy hoa văn, với nhiều sắc màu dự các lễ cưới, hoặc lễ thăm hỏi giữa hai thông gia trong dịp lễ Dol-ta (Ték-à-ponh).

Thường mỗi xe bố trí 2 dãy ngồi theo chiều dọc: Bên trái dành cho nam, bên phải cho nữ, hoặc xe nam, xe nữ sánh đôi…, theo sau cỗ xe chở dàn nhạc ngũ âm. Từ bối cảnh, không gian này, đã nảy sinh ra loại hình văn nghệ dân gian như: Chùm-riêng Chhhon-chhlơi (tương tự như hò huê tình, hò đối đáp nam- nữ của người Việt). Đã có nhiều cặp nam, nữ nên vợ nên chồng, sống với nhau đến “răng long, đầu bạc” sau lần văn nghệ cây nhà lá vườn này.

Xe ngựa là phương tiện giao thông hữu dụng của đồng bào Khmer ở vùng Thất Sơn
Xe ngựa là phương tiện giao thông hữu dụng của đồng bào Khmer ở vùng Thất Sơn

Thưa dần những cỗ xe ngựa

Theo trí nhớ của các già làng vào thời vàng son, vùng Thất Sơn xưa kia có cả ngàn xe ngựa dọc ngang trên vùng Bảy Núi. Nhưng sau này, đường sá, giao thông đang ngày càng thông thoáng, nhiều loại phương tiện cơ giới đã đến tận các phum, sóc nên không chỉ có con trai, con gái, mà giờ đây ngay cả người già cũng ít còn muốn đi chợ, viếng chùa bằng xe ngựa nữa. Vì thế, bóng dáng cỗ xe ngựa cũng thưa dần, có không ít người đã “giã từ dây cương” sau nhiều năm gắn bó.

Ông Chau Ya, có hơn nửa đời người gắn bó với nghề cầm cương xe ngựa nói, hồi trước vùng này nhiều xe ngựa lắm, nhưng sau này nhiều sự lựa chọn hơn nên ít người đi xe ngựa; dù thế nhưng ông vẫn muốn bám nghề, vì đây là công việc mưu sinh nuôi sống bản thân và gia đình nên bất kể trời mưa hay nắng, ông vẫn đều đặn ra bến đợi khách.

“Lúc trước đánh xe ngựa đắt khách lắm, ngày nào ế ẩm lắm cũng chạy được cả chục cuốc xe. Kiếm được tiền nhiều đến nỗi tôi để ruộng vườn lại cho vợ con canh tác, còn mình tập trung lái xe ngựa. Nhưng nghề nào cũng có lúc thịnh rồi phải suy, bây giờ chở được 2,3 chuyến hàng trong ngày là mừng rồi. Một chuyến tôi nhận tiền công 100.000 đồng”, ông Chau Ya kể.

Còn anh Chau Soc Tha bày tỏ: Trước kia mỗi ngày tôi có thể kiếm từ 300 – 500 nghìn/ngày có thể lo cho con cái đi học, sửa nhà, mua sắm đồ đạc mỗi dịp Tết. Nhưng nghề này giờ khó kiếm tiền vì không ai thuê chở hàng. Thế nên tôi phải làm ruộng vườn mới đủ xoay sở cuộc sống.”

Những cỗ xe ngựa ngày càng thưa thớt qua năm tháng
Những cỗ xe ngựa ngày càng thưa thớt qua năm tháng

Khai thác phục vụ du lịch 

Thu nhập ít dần là nguyên nhân khiến nhiều người bỏ nghề, hiện chỉ còn vài người cố gắng bám trụ vì 2 chữ “nặng nợ”. Thỉnh thoảng vào dịp lễ hội hay Tết, có du khách phương xa đến chơi, họ vẫn hay thuê xe ngựa chở đi một đoạn vài cây số tham quan. Thậm chí, nhiều khách hàng “chịu chơi” còn thuê hẳn xe ngựa để rước dâu đám cưới.

Trên thực tế, với đồng bào Khmer vùng Bảy Núi, xe ngựa không chỉ là phương tiện giao thông mà còn là một nét văn hóa, một niềm tự hào, mà thâm tâm họ luôn muốn bảo vệ và phục dựng. Vì sau những năm tháng chao đảo, nghiêng ngửa, ở các phum sóc vùng Bảy Núi, những cỗ xe ngựa vẫn còn đó, vẫn rong ruổi khắp núi rừng Thất Sơn, gợi mở về một tiềm năng du lịch từ loại phương tiện này. 

Thời gian qua nhiều ý kiến cho rằng, việc bảo tồn và phát huy nét văn hóa độc đáo này sẽ mang lại hiệu quả khi chúng được đưa vào làm điểm nhấn du lịch của vùng Bảy Núi. Tuy nhiên, để khai thác được loại hình phục vụ du lịch này, cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương, các doanh nghiệp và cả những người phu xe năm cũ vẫn còn nặng tình với những cỗ xe.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng hoang tàn, đổ nát

Khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng hoang tàn, đổ nát

Khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng ở xã Ba Động (Quảng Ngãi) từng được kỳ vọng là nơi bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của người Hrê, gắn với phát triển du lịch. Thế nhưng, sau 7 năm đưa vào sử dụng, nhiều hạng mục của đã xuống cấp nghiêm trọng, thậm chí mục nát, xiêu vẹo và có nguy cơ đổ sập, khiến ai chứng kiến cũng cảm thấy đau lòng.
Tin nổi bật trang chủ
Tôn vinh “báu vật nhân văn sống” trong văn hóa dân gian

Tôn vinh “báu vật nhân văn sống” trong văn hóa dân gian

Chiều 18/10, tại Hà Nội, Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam phối hợp Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “Những báu vật nhân văn sống với việc bảo tồn văn hóa, văn nghệ dân gian các dân tộc Việt Nam” và chương trình diễn xướng dân gian. Tham dự hội thảo có các nhà nghiên cứu, nhà quản lý văn hóa cùng các nghệ nhân tiêu biểu đến từ các vùng miền trên cả nước.
Tổng Bí thư Tô Lâm: Văn phòng Trung ương Đảng cần đóng vai “nhạc trưởng”

Tổng Bí thư Tô Lâm: Văn phòng Trung ương Đảng cần đóng vai “nhạc trưởng”

Thời sự - PV - 19:17, 18/10/2025
Tổng Bí thư yêu cầu Văn phòng Trung ương Đảng cần đóng vai “nhạc trưởng,” làm gương mẫu mực cho toàn hệ thống văn phòng cấp ủy và văn phòng của cả hệ thống chính trị.
Khả năng ảnh hưởng hoạt động tàu thuyền trong vùng nguy hiểm của bão Fengshen

Khả năng ảnh hưởng hoạt động tàu thuyền trong vùng nguy hiểm của bão Fengshen

Tin tức - Minh nhật - 19:16, 18/10/2025
Do tác động của bão, từ ngày 19/10, vùng biển phía Đông khu vực Bắc Biển Đông có gió mạnh dần lên cấp 6 - 7; vùng gần tâm bão mạnh cấp 8 - 9, giật cấp 11, biển động rất mạnh.
Gió mùa đông bắc sẽ ảnh hưởng đến khu vực đông Bắc Bộ

Gió mùa đông bắc sẽ ảnh hưởng đến khu vực đông Bắc Bộ

Tin tức - Minh Nhật - 19:14, 18/10/2025
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, hiện nay (18/10), bộ phận không khí lạnh đã báo tiếp tục di chuyển xuống phía Nam.
Làng của đồng bào dân tộc Lô Lô được vinh danh là “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025”

Làng của đồng bào dân tộc Lô Lô được vinh danh là “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025”

Du lịch - Vũ Mừng - 18:40, 18/10/2025
Thôn Lô Lô Chải, xã Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang vừa được UN Tourism vinh danh là: “Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025”. Được gọi tên giữa hàng trăm đề cử là kết quả của nhiều năm ngôi làng nhỏ ở cực Bắc đất nước tự “làm mới” bằng việc gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống mà không làm mất đi nhịp sống vốn có.
Nỗ lực tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động hợp chuẩn, hợp quy sản phẩm, hàng hóa

Nỗ lực tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động hợp chuẩn, hợp quy sản phẩm, hàng hóa

Thời sự - PV - 18:23, 18/10/2025
Chiều 18/10, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp của Thường trực Chính phủ làm việc với các hội, hiệp hội và doanh nghiệp về việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong hoạt động hợp chuẩn, hợp quy sản phẩm, hàng hóa.
Tuổi trẻ biên giới Gia Lai sẵn sàng lên đường nhập ngũ

Tuổi trẻ biên giới Gia Lai sẵn sàng lên đường nhập ngũ

Bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng và là quyền cao quý của công dân. Tiếp nối truyền thống yêu nước nồng nàn của dân tộc, tuổi trẻ vùng biên giới, vùng đồng bào DTTS tỉnh Gia Lai đã hăng hái viết đơn tình nguyện thực hiện nghĩa vụ thiêng liêng của tuổi trẻ với khát vọng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Hàng nghìn du khách tham dự Ngày hội Cà phê ở Điện Biên

Hàng nghìn du khách tham dự Ngày hội Cà phê ở Điện Biên

Tin tức - Thúy Hồng - 16:48, 18/10/2025
Sáng 18/10, tại điểm du lịch Đào Viên Sơn, xã Búng Lao, tỉnh Điện Biên, hàng nghìn người đã tham dự "Ngày hội Cà phê gắn với du lịch sinh thái xã Búng Lao, năm 2025".
Lần đầu tổ chức Ngày hội Văn hóa dân tộc Tày tại xã vùng cao Kỳ Thượng

Lần đầu tổ chức Ngày hội Văn hóa dân tộc Tày tại xã vùng cao Kỳ Thượng

Trang địa phương - Mỹ Dung - 16:37, 18/10/2025
Tái hiện nghi lễ Then và không gian văn hóa Tày độc đáo, Ngày hội Văn hóa dân tộc Tày năm 2025 tại xã Kỳ Thượng hứa hẹn trở thành điểm nhấn văn hóa, du lịch mới của Quảng Ninh.
Thực hiện Tổng kiểm kê tài sản công toàn quốc từ 1/1/2026

Thực hiện Tổng kiểm kê tài sản công toàn quốc từ 1/1/2026

Thời sự - PV - 16:31, 18/10/2025
Bộ Tài chính vừa ban hành Kế hoạch triển khai Tổng kiểm kê tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị và đối với tài sản kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư, quản lý tại thời điểm 0 giờ 00 phút ngày 1/1/2026.
5 địa phương sẽ tham gia Ngày hội Văn hóa dân tộc Mường lần thứ II, năm 2025

5 địa phương sẽ tham gia Ngày hội Văn hóa dân tộc Mường lần thứ II, năm 2025

Sắc màu 54 - MInh Thu - 16:12, 18/10/2025
Từ ngày 21 đến 23/11/2025, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tổ chức Ngày hội Văn hóa dân tộc Mường lần thứ II, với chủ đề “Bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mường trong kỷ nguyên mới”.
Người về vui hội với trằm

Người về vui hội với trằm

Du lịch - Tiêu Dao - Đức Hiếu - 14:42, 18/10/2025
Nằm nép mình dưới rặng rừng nguyên sinh, Trằm Trà Lộc thuộc xã Vĩnh Định, tỉnh Quảng Trị như một “ốc đảo xanh” hiếm hoi giữa miền cát trắng gió Lào. Ở nơi ấy, người ta tìm thấy không chỉ vẻ hoang sơ, thanh bình của thiên nhiên, mà còn gặp lại những dấu ấn lịch sử và văn hóa đặc sắc đã tồn tại hơn 3 thế kỷ.