Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Thể thao - Giải trí

Vó ngựa Tuy An

Tiêu Dao - 07:16, 01/08/2024

Huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên từng là vùng nuôi ngựa tiến Vua. Ngựa Phú Yên một thời nổi tiếng, nhưng rồi trên những gò đồi ở Tuy An hôm nay, chẳng còn mấy ai nuôi ngựa, dù hằng năm cuộc đua ngựa ở Gò Thì Thùng vẫn được tổ chức.

Ông Võ Văn Chiến và con ngựa của gia đình mình.
Ông Võ Văn Chiến (thôn Xuân Thành, xã An Xuân, huyện Tuy An, Phú Yên) và con ngựa của gia đình mình

Khoảng 30 năm về trước, khi đường giao thông còn gập ghềnh, trắc trở, ngựa là phương tiện quan trọng để giúp người dân huyện Tuy An di chuyển, thồ hàng hóa, nông sản từ ruộng dưới thung lũng hay nương rẫy trên núi về nhà. Người dân xứ này thường đi lại bằng ngựa. Người cưỡi ngựa, ngựa thồ hàng, kéo xe,... khắp các vùng Tuy Hòa, Tuy An, Sơn Hòa, Đồng Xuân,... (Phú Yên) đến vùng Vân Canh, An Lão, An Nhơn, Phù Cát,... (Bình Định) hay Vạn Giã, Ninh Hòa (Khánh Hòa). Vó ngựa gõ lốc cốc đều đặn trong nắng sớm, mưa chiều.

Một thời, danh tiếng ngựa Phú Yên vang bóng khắp vùng Nam Trung bộ và Tây Nguyên, được so sánh với ngựa Bắc Hà (Lào Cai). Sử sách còn ghi lại, anh em nhà Tây Sơn đã tuyển chọn ngựa ở Phú Yên để hình thành những đoàn Sảo Mã oai hùng, làm nên bao chiến công vang dội. Đỉnh cao là chiến thắng Ngọc Hồi- Đống Đa đánh tan 29 vạn quân Thanh mùa Xuân Kỷ Dậu 1789. Nhiều đời vua dưới triều Nguyễn, từ Minh Mạng đến Thiệu Trị cũng đều tuyển chọn ngựa ở Phú Yên để sung vào chuồng ngựa ngự dụng, nhất là ngựa có sắc trắng. Vua Minh Mạng cũng đã cho vời về kinh đô hai người dân Phú Yên nuôi ngựa giỏi để hướng dẫn cách nuôi tại các chuồng ngựa ngự dụng.

Võ Văn Chiến (69 tuổi, thôn Xuân Thành, xã An Xuân, huyện Tuy An)
Ông Võ Văn Chiến (69 tuổi, thôn Xuân Thành, xã An Xuân, huyện Tuy An, Phú Yên) giữ gìn nghề nuôi ngựa từ mấy chục năm nay

Ông Võ Văn Chiến (69 tuổi, thôn Xuân Thành, xã An Xuân, huyện Tuy An) nhớ lại ký ức những năm tháng xưa cũ: “Hồi trước, dân mình đi đâu cũng gặp ngựa, làng nào ở Phú Yên cũng nuôi ngựa cả bầy. Đàn ông, đàn bà đều cưỡi ngựa như người ta đi Honda bây giờ. Trong những năm tháng đất nước chiến tranh thì ngựa tải hàng ra trận. Sau năm 1975, ngựa vùng này vẫn được dùng trong việc vận chuyển lương thực, kéo gỗ, vật liệu xây nhà, xây kênh mương, ngựa đóng xe chở khách, chở hàng ra chợ… tất tần tật đều dùng ngựa”. Tại Phú Yên có những địa danh nổi tiếng về xe ngựa như ngã ba Phú Lâm (huyện Tuy Hòa) từng được gọi là Ngã ba Xe Ngựa. Ngược lên Hòa Bình thì có Xóm Ngựa, qua Hòa Đồng thì có Bến Ngựa; bến xe cạnh chợ Tuy Hòa cũng từng được gọi là Bến Xe Ngựa…

Ngày trước, xã An Xuân, huyện Tuy An nổi tiếng với nghề nuôi ngựa. Thôn Xuân Thành của ông Chiến có tới gần 50 hộ nuôi ngựa với hàng trăm con. Những lái buôn mang ngựa đi khắp các vùng Nam Trung Bộ, Tây Nguyên để bán. Ngựa nhỏ khoảng 6 tháng tuổi có giá khoảng 10 triệu đồng/con, ngựa từ 3 năm tuổi đã chạy thồ, kéo xe được thì từ 15 - 20 triệu đồng/con, tùy tướng tá “đẹp, xấu”. Người dân trong xã sắm ngựa thồ để mưu sinh. Ngựa thồ đủ loại, có con mã đại (ngựa lai to) thồ đến 200kg, ngựa cỏ yếu sức chỉ thồ 100kg. Mỗi chuyến thồ, khách hàng trả từ 200.000 - 300.000 đồng tùy vào quãng đường ngắn hay xa.

Hiện nay, những chú ngựa đi lại trên đường là hình ảnh hiếm gặp ở Tuy An (Phú Yên)
Hiện nay, những chú ngựa đi lại trên đường là hình ảnh hiếm gặp ở Tuy An (Phú Yên)

Không chỉ ở Phú Yên mà khắp vùng Nam Trung bộ từ Quảng Ngãi tới Khánh Hòa, xe ngựa được xem như là một trong những phương tiện di chuyển công cộng giống như xe lam, xe xích lô, xe kéo tay khác. Những vùng Đập Đá (huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định) với địa danh Ngã ba Bến Xe Ngựa vẫn còn ghi trên nhiều bảng hiệu. Trên khắp nẻo đường vào mỗi sáng tinh sương hay mỗi chiều về, tiếng “lốc cốc, lốc cốc” đều đều của vó ngựa hòa với tiếng lục lạc vang leng keng, tiếng hô “họ, họ” điều khiển ngựa của người xà ích... là những âm thanh cuộc sống quen thuộc của nhiều người.

Ngựa thường được chủ nuôi chăm sóc rất kỹ lưỡng, vì muốn có sức để làm lâu ngày thì cần phải bồi dưỡng cho ngựa như cho ngựa ăn lúa ngâm, gạo lức, mật đường, cám tinh và cỏ thơm. Những hôm nào có hàng chạy thì chủ phải dậy sớm cho ngựa ăn no nê và chuẩn bị thức ăn dự trữ cho ngựa ăn dọc đường. Nuôi ngựa nhàn hơn các loại gia súc khác. Ngựa cũng rất ít bệnh tật. Bên cạnh việc chăm sóc, đảm bảo sức khỏe cho ngựa thì chủ nuôi cần có kỹ năng huấn luyện để đảm bảo an toàn cho người và ngựa.

Phú Yên là xứ nổi tiếng một thời với nghề nuôi ngựa, vận tải bằng xe ngựa. Nhưng nay số người theo nghề đã giảm đáng kể bởi nhiều lý do. Bây giờ, đường sá đã thông thương, thuận tiện, nhiều loại phương tiện cơ giới như xe máy, xe tải nhỏ chuyên chở hàng hóa, vì thế bóng dáng ngựa thồ cũng dần thưa vắng. Hiện nay, cả An Xuân chỉ còn 3 hộ nuôi ngựa là ông Võ Văn Chiến, ông Phạm Hữu Thanh và ông Nguyễn Công Thành. Có thời điểm ông Võ Văn Chiến đã có ý định giải nghệ nghề nuôi ngựa, nhưng ông không nỡ bán đi con ngựa đã từng gắn bó với cả gia đình ông bao nhiêu năm nay.

Lễ hội đua ngựa mùa xuân tại cao nguyên Gò Thì Thùng (xã An Xuân, huyện Tuy An, Phú Yên.
Lễ hội đua ngựa mùa xuân tại cao nguyên Gò Thì Thùng (xã An Xuân, huyện Tuy An, Phú Yên

Hiện nay, ở cao nguyên Gò Thì Thùng, xã An Xuân vẫn có lễ hội đua ngựa mùa xuân tổ chức hằng năm, thu hút hàng chục ngàn người từ nhiều nơi đến xem, cổ vũ. Những chú ngựa đua nhỏ thó là nét mộc mạc và độc đáo của Hội đua ngựa ở Gò Thì Thùng. Các kỵ sĩ tham gia đua ngựa chính là những nông dân chân lấm tay bùn như ông Chiến, ông Thanh, ông Thành…

Ngoài việc một năm ngựa nuôi được đưa ra thi tại Gò Thì Thùng một lần thì có giải pháp nào khác để những chú ngựa được cống hiến thêm, và những người nuôi ngựa cũng có nguồn thu nhập từ ngựa? “Nếu được, chính quyền các cấp tạo điều kiện tổ chức nghiệp đoàn xe ngựa phục vụ lễ hội, du lịch như ở Đà Lạt đang làm thì chúng tôi vẫn có thể sống được bằng nghề nuôi ngựa”, ông Chiến trăn trở.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Top 10 thương vụ chuyển nhượng đắt giá nhất mùa Hè 2025: Kỷ lục mới thuộc về Liverpool

Top 10 thương vụ chuyển nhượng đắt giá nhất mùa Hè 2025: Kỷ lục mới thuộc về Liverpool

Thị trường chuyển nhượng mùa Hè 2025 đã khép lại với hàng loạt thương vụ đình đám, đánh dấu một mùa Hè sôi động bậc nhất trong lịch sử bóng đá châu Âu. Những kỷ lục mới được thiết lập, trong đó nổi bật nhất là Liverpool, khi họ liên tục chi những khoản tiền khổng lồ để tái thiết lực lượng. Dưới đây là 10 bản hợp đồng có giá trị cao nhất trên thị trường chuyển nhượng năm nay.
Tin nổi bật trang chủ
Quảng Ngãi gấp rút chuẩn bị các điều kiện xây dựng trường học ở các xã biên giới

Quảng Ngãi gấp rút chuẩn bị các điều kiện xây dựng trường học ở các xã biên giới

Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị về đầu tư xây dựng trường học cho các xã biên giới, tỉnh Quảng Ngãi có kế hoạch xây dựng 5 trường phổ thông dân tộc nội trú liên cấp tại các xã biên giới và hoàn thành trước năm 2027. Đây được xem là “chìa khóa” để tháo gỡ những khó khăn về cơ sở vật chất, tạo điều kiện thuận lợi cho các trường ở vùng biên giới nâng cao chất lượng giáo dục.
Trang nghiêm Đại lễ Tự Tứ Tăng - Vu lan bồn tại Tịnh xá Ngọc Trung Tăng

Trang nghiêm Đại lễ Tự Tứ Tăng - Vu lan bồn tại Tịnh xá Ngọc Trung Tăng

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Tào Đạt - Như Tâm - 20:41, 04/09/2025
Ngày 4/9, Tịnh xá Ngọc Trung Tăng, hệ phái khất sĩ Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã tổ chức Đại lễ Tự Tứ Tăng - Vu lan bồn. Tham dự có Trưởng lão Hòa thượng Đào Như - Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo TP. Cần Thơ.
Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Nghệ An chúc mừng Giáo hội Phật giáo tỉnh nhân dịp Lễ Vu Lan

Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Nghệ An chúc mừng Giáo hội Phật giáo tỉnh nhân dịp Lễ Vu Lan

Dân tộc - Tôn giáo - Khánh Ngân - 20:34, 04/09/2025
Ngày 4/9, Đoàn công tác Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Nghệ An đã đến thăm, chúc mừng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Nghệ An nhân dịp Lễ Vu Lan.
Các điểm trường ở vùng cao Đà Nẵng hoàn tất công tác chuẩn bị cho ngày tựu trường

Các điểm trường ở vùng cao Đà Nẵng hoàn tất công tác chuẩn bị cho ngày tựu trường

Giáo dục - T.Nhân - H.Trường - 18:19, 04/09/2025
Đến thời điểm này, các điểm trường ở vùng cao Đà Nẵng đang hoàn tất các chuẩn bị cho lễ khai giảng năm học 2025-2026.
Hơn 23 triệu học sinh trên cả nước sẽ cùng tham dự Lễ khai giảng năm học 2025 - 2026

Hơn 23 triệu học sinh trên cả nước sẽ cùng tham dự Lễ khai giảng năm học 2025 - 2026

Giáo dục - Hoàng Quý - 18:11, 04/09/2025
Ngày mai (5/9), hơn 23 triệu học sinh, sinh viên trên cả nước sẽ chính thức bước vào năm học mới 2025 - 2026. Lễ Khai giảng năm nay có ý nghĩa đặc biệt khi gắn với sự kiện kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Giáo dục Việt Nam (1945 - 2025).
Tôn vinh tính đa dạng trong thống nhất của văn hóa Việt Nam

Tôn vinh tính đa dạng trong thống nhất của văn hóa Việt Nam

Sắc màu 54 - Minh Thu - 18:07, 04/09/2025
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa có Quyết định số 3167/QĐ-BVHTTDL về việc tổ chức trưng bày “Di sản văn hóa Việt Nam - Sức sống từ truyền thống đến hiện đại” tại miền Bắc và miền Nam.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Giá xăng trong nước tiếp tục tăng, tiến sát mốc 20.500 đồng/lít

Giá xăng trong nước tiếp tục tăng, tiến sát mốc 20.500 đồng/lít

Kinh tế - Hoàng Minh - 18:00, 04/09/2025
Chiều 4/9, Liên Bộ Công Thương - Tài chính đã công bố kỳ điều chỉnh giá xăng dầu mới, theo đó các mặt hàng xăng trong nước tiếp tục tăng nhẹ. Đây là lần thứ ba liên tiếp giá xăng được điều chỉnh theo xu hướng đi lên, trong bối cảnh giá dầu thô thế giới biến động.
Quảng Trị tặng hàng chục xe đạp cho học sinh vùng biên trước thềm năm học mới

Quảng Trị tặng hàng chục xe đạp cho học sinh vùng biên trước thềm năm học mới

Nhịp cầu nhân ái - Khánh Ngân - 17:57, 04/09/2025
Ngày 4/9, Đồn Biên phòng Hải An (Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị) phối hợp với các mạnh thường quân tổ chức tặng hàng chục xe đạp, dụng cụ học tập cho học sinh khu vực biên giới biển xã Mỹ Thủy (Quảng Trị).
Lan tỏa văn hóa truyền thống Gia Lai tại Hội chợ Du lịch Quốc tế TP. Hồ Chí Minh

Lan tỏa văn hóa truyền thống Gia Lai tại Hội chợ Du lịch Quốc tế TP. Hồ Chí Minh

Du lịch - Ngọc Thu - 17:54, 04/09/2025
Từ ngày 3 - 6/9, tỉnh Gia Lai tham gia Hội chợ Du lịch Quốc tế TP. Hồ Chí Minh (ITE HCMC) lần thứ 19. Tại đây, du khách sẽ được trải nghiệm trực tiếp các hoạt động văn hóa truyền thống, tìm hiểu di sản văn hóa đặc trưng của đại ngàn - biển xanh Gia Lai thông qua chương trình biểu diễn nghệ thuật với nhiều tiết mục đặc sắc.
Hồi Xuân (Thanh Hóa): Đổi vũ khí lấy quà, trao bình yên cho cộng đồng

Hồi Xuân (Thanh Hóa): Đổi vũ khí lấy quà, trao bình yên cho cộng đồng

Pháp luật - Quỳnh Trâm - 15:28, 04/09/2025
Nhằm loại bỏ súng săn, súng tự chế ra khỏi đời sống, thời gian qua, Công an xã Hồi Xuân (Thanh Hóa) đã triển khai nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả, vận động người dân tự nguyện giao nộp vũ khí, góp phần giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn miền núi, trong đó có chương trình “Đổi vũ khí lấy quà”.
Ám ảnh hàng chục nghìn tấn rác phủ kín lòng hồ Bản Vẽ

Ám ảnh hàng chục nghìn tấn rác phủ kín lòng hồ Bản Vẽ

Xã hội - Thanh Hải - 15:21, 04/09/2025
Hàng chục nghìn tấn gỗ mục, rác nhựa đổ dồn về sau các đợt mưa lũ khiến mặt hồ thủy điện Bản Vẽ (Nghệ An) biến thành bãi phế liệu nổi khổng lồ. Điều này khiến cho tuyến giao thông đường thủy vào các xã lòng hồ trở nên khó khăn hơn và việc thu gom, xử lý rác thì hết sức nan giải.