Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Thể thao - Giải trí

Vó ngựa Tuy An

Tiêu Dao - 07:16, 01/08/2024

Huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên từng là vùng nuôi ngựa tiến Vua. Ngựa Phú Yên một thời nổi tiếng, nhưng rồi trên những gò đồi ở Tuy An hôm nay, chẳng còn mấy ai nuôi ngựa, dù hằng năm cuộc đua ngựa ở Gò Thì Thùng vẫn được tổ chức.

Ông Võ Văn Chiến và con ngựa của gia đình mình.
Ông Võ Văn Chiến (thôn Xuân Thành, xã An Xuân, huyện Tuy An, Phú Yên) và con ngựa của gia đình mình

Khoảng 30 năm về trước, khi đường giao thông còn gập ghềnh, trắc trở, ngựa là phương tiện quan trọng để giúp người dân huyện Tuy An di chuyển, thồ hàng hóa, nông sản từ ruộng dưới thung lũng hay nương rẫy trên núi về nhà. Người dân xứ này thường đi lại bằng ngựa. Người cưỡi ngựa, ngựa thồ hàng, kéo xe,... khắp các vùng Tuy Hòa, Tuy An, Sơn Hòa, Đồng Xuân,... (Phú Yên) đến vùng Vân Canh, An Lão, An Nhơn, Phù Cát,... (Bình Định) hay Vạn Giã, Ninh Hòa (Khánh Hòa). Vó ngựa gõ lốc cốc đều đặn trong nắng sớm, mưa chiều.

Một thời, danh tiếng ngựa Phú Yên vang bóng khắp vùng Nam Trung bộ và Tây Nguyên, được so sánh với ngựa Bắc Hà (Lào Cai). Sử sách còn ghi lại, anh em nhà Tây Sơn đã tuyển chọn ngựa ở Phú Yên để hình thành những đoàn Sảo Mã oai hùng, làm nên bao chiến công vang dội. Đỉnh cao là chiến thắng Ngọc Hồi- Đống Đa đánh tan 29 vạn quân Thanh mùa Xuân Kỷ Dậu 1789. Nhiều đời vua dưới triều Nguyễn, từ Minh Mạng đến Thiệu Trị cũng đều tuyển chọn ngựa ở Phú Yên để sung vào chuồng ngựa ngự dụng, nhất là ngựa có sắc trắng. Vua Minh Mạng cũng đã cho vời về kinh đô hai người dân Phú Yên nuôi ngựa giỏi để hướng dẫn cách nuôi tại các chuồng ngựa ngự dụng.

Võ Văn Chiến (69 tuổi, thôn Xuân Thành, xã An Xuân, huyện Tuy An)
Ông Võ Văn Chiến (69 tuổi, thôn Xuân Thành, xã An Xuân, huyện Tuy An, Phú Yên) giữ gìn nghề nuôi ngựa từ mấy chục năm nay

Ông Võ Văn Chiến (69 tuổi, thôn Xuân Thành, xã An Xuân, huyện Tuy An) nhớ lại ký ức những năm tháng xưa cũ: “Hồi trước, dân mình đi đâu cũng gặp ngựa, làng nào ở Phú Yên cũng nuôi ngựa cả bầy. Đàn ông, đàn bà đều cưỡi ngựa như người ta đi Honda bây giờ. Trong những năm tháng đất nước chiến tranh thì ngựa tải hàng ra trận. Sau năm 1975, ngựa vùng này vẫn được dùng trong việc vận chuyển lương thực, kéo gỗ, vật liệu xây nhà, xây kênh mương, ngựa đóng xe chở khách, chở hàng ra chợ… tất tần tật đều dùng ngựa”. Tại Phú Yên có những địa danh nổi tiếng về xe ngựa như ngã ba Phú Lâm (huyện Tuy Hòa) từng được gọi là Ngã ba Xe Ngựa. Ngược lên Hòa Bình thì có Xóm Ngựa, qua Hòa Đồng thì có Bến Ngựa; bến xe cạnh chợ Tuy Hòa cũng từng được gọi là Bến Xe Ngựa…

Ngày trước, xã An Xuân, huyện Tuy An nổi tiếng với nghề nuôi ngựa. Thôn Xuân Thành của ông Chiến có tới gần 50 hộ nuôi ngựa với hàng trăm con. Những lái buôn mang ngựa đi khắp các vùng Nam Trung Bộ, Tây Nguyên để bán. Ngựa nhỏ khoảng 6 tháng tuổi có giá khoảng 10 triệu đồng/con, ngựa từ 3 năm tuổi đã chạy thồ, kéo xe được thì từ 15 - 20 triệu đồng/con, tùy tướng tá “đẹp, xấu”. Người dân trong xã sắm ngựa thồ để mưu sinh. Ngựa thồ đủ loại, có con mã đại (ngựa lai to) thồ đến 200kg, ngựa cỏ yếu sức chỉ thồ 100kg. Mỗi chuyến thồ, khách hàng trả từ 200.000 - 300.000 đồng tùy vào quãng đường ngắn hay xa.

Hiện nay, những chú ngựa đi lại trên đường là hình ảnh hiếm gặp ở Tuy An (Phú Yên)
Hiện nay, những chú ngựa đi lại trên đường là hình ảnh hiếm gặp ở Tuy An (Phú Yên)

Không chỉ ở Phú Yên mà khắp vùng Nam Trung bộ từ Quảng Ngãi tới Khánh Hòa, xe ngựa được xem như là một trong những phương tiện di chuyển công cộng giống như xe lam, xe xích lô, xe kéo tay khác. Những vùng Đập Đá (huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định) với địa danh Ngã ba Bến Xe Ngựa vẫn còn ghi trên nhiều bảng hiệu. Trên khắp nẻo đường vào mỗi sáng tinh sương hay mỗi chiều về, tiếng “lốc cốc, lốc cốc” đều đều của vó ngựa hòa với tiếng lục lạc vang leng keng, tiếng hô “họ, họ” điều khiển ngựa của người xà ích... là những âm thanh cuộc sống quen thuộc của nhiều người.

Ngựa thường được chủ nuôi chăm sóc rất kỹ lưỡng, vì muốn có sức để làm lâu ngày thì cần phải bồi dưỡng cho ngựa như cho ngựa ăn lúa ngâm, gạo lức, mật đường, cám tinh và cỏ thơm. Những hôm nào có hàng chạy thì chủ phải dậy sớm cho ngựa ăn no nê và chuẩn bị thức ăn dự trữ cho ngựa ăn dọc đường. Nuôi ngựa nhàn hơn các loại gia súc khác. Ngựa cũng rất ít bệnh tật. Bên cạnh việc chăm sóc, đảm bảo sức khỏe cho ngựa thì chủ nuôi cần có kỹ năng huấn luyện để đảm bảo an toàn cho người và ngựa.

Phú Yên là xứ nổi tiếng một thời với nghề nuôi ngựa, vận tải bằng xe ngựa. Nhưng nay số người theo nghề đã giảm đáng kể bởi nhiều lý do. Bây giờ, đường sá đã thông thương, thuận tiện, nhiều loại phương tiện cơ giới như xe máy, xe tải nhỏ chuyên chở hàng hóa, vì thế bóng dáng ngựa thồ cũng dần thưa vắng. Hiện nay, cả An Xuân chỉ còn 3 hộ nuôi ngựa là ông Võ Văn Chiến, ông Phạm Hữu Thanh và ông Nguyễn Công Thành. Có thời điểm ông Võ Văn Chiến đã có ý định giải nghệ nghề nuôi ngựa, nhưng ông không nỡ bán đi con ngựa đã từng gắn bó với cả gia đình ông bao nhiêu năm nay.

Lễ hội đua ngựa mùa xuân tại cao nguyên Gò Thì Thùng (xã An Xuân, huyện Tuy An, Phú Yên.
Lễ hội đua ngựa mùa xuân tại cao nguyên Gò Thì Thùng (xã An Xuân, huyện Tuy An, Phú Yên

Hiện nay, ở cao nguyên Gò Thì Thùng, xã An Xuân vẫn có lễ hội đua ngựa mùa xuân tổ chức hằng năm, thu hút hàng chục ngàn người từ nhiều nơi đến xem, cổ vũ. Những chú ngựa đua nhỏ thó là nét mộc mạc và độc đáo của Hội đua ngựa ở Gò Thì Thùng. Các kỵ sĩ tham gia đua ngựa chính là những nông dân chân lấm tay bùn như ông Chiến, ông Thanh, ông Thành…

Ngoài việc một năm ngựa nuôi được đưa ra thi tại Gò Thì Thùng một lần thì có giải pháp nào khác để những chú ngựa được cống hiến thêm, và những người nuôi ngựa cũng có nguồn thu nhập từ ngựa? “Nếu được, chính quyền các cấp tạo điều kiện tổ chức nghiệp đoàn xe ngựa phục vụ lễ hội, du lịch như ở Đà Lạt đang làm thì chúng tôi vẫn có thể sống được bằng nghề nuôi ngựa”, ông Chiến trăn trở.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Champions League: Van Dijk tỏa sáng phút bù giờ, Liverpool hạ gục Atlético Madrid 3-2 tại Anfield

Champions League: Van Dijk tỏa sáng phút bù giờ, Liverpool hạ gục Atlético Madrid 3-2 tại Anfield

Liverpool có màn ra quân kịch tính tại vòng bảng Champions League 2025/26, khi đánh bại Atlético Madrid với tỷ số 3-2 trên sân Anfield. Trung vệ đội trưởng Virgil van Dijk trở thành người hùng, với bàn thắng quyết định ở phút bù giờ, giúp “Lữ đoàn đỏ” khởi đầu hoàn hảo tại đấu trường châu Âu.
Tin nổi bật trang chủ
Bền Chí Thịnh với ước mơ nâng tầm giá trị sản phẩm dược liệu

Bền Chí Thịnh với ước mơ nâng tầm giá trị sản phẩm dược liệu

Tốt nghiệp đại học, nhưng anh Bền Chí Thịnh (dân tộc Xơ Đăng), ở phường Kon Tum, tỉnh Quảng Ngãi lại chọn cho mình một hướng đi riêng, đó là trở về quê hương khởi nghiệp và hiện thực hóa ước mơ nâng tầm giá trị các sản phẩm dược liệu của địa phương. Sau nhiều năm gây dựng, hiện anh là Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Kora Group, với doanh thu hằng tháng 500 - 800 triệu đồng.
Lãnh đạo tỉnh Cà Mau thăm, tặng quà sư sãi và đồng bào Khmer nhân Lễ Sene Dolta

Lãnh đạo tỉnh Cà Mau thăm, tặng quà sư sãi và đồng bào Khmer nhân Lễ Sene Dolta

Dân tộc - Tôn giáo - Tào Đạt - 20:31, 18/09/2025
Chiều 18/9, Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau Nguyễn Hồ Hải đã đến thăm hỏi, tặng quà các vị chức sắc Phật giáo Nam tông Khmer tại Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh và chùa Monivongsa Bopharam (phường An Xuyên), nhân dịp Lễ Sene Dolta năm 2025.
BĐBP TP. Cần Thơ thăm, tặng quà các chùa Khmer dịp Lễ Sene Dolta năm 2025

BĐBP TP. Cần Thơ thăm, tặng quà các chùa Khmer dịp Lễ Sene Dolta năm 2025

Dân tộc - Tôn giáo - Văn Long - Minh Triết - 19:30, 18/09/2025
Trong 2 ngày (17 và 18/9), Ban chỉ huy Bộ đội Biên phòng(BĐBP) TP. Cần Thơ thành lập 2 đoàn công tác. Đoàn số 1 do Đại tá Lương Hữu Trung - Phó Chỉ huy trưởng làm Trưởng đoàn; Đoàn số 2 do Đại tá Hà Huy Trường. - Phó Chính ủy làm Trưởng đoàn, đã đến thăm tặng quà và chúc mừng Lễ Sene Dolta năm 2025 đồng bào Khmer Nam bộ tại 23 điểm chùa Phật giáo Nam tông Khmer trên địa bàn khu vực biên giới biển TP. Cần Thơ.
“Hoạt động của chính quyền xã đòi hỏi phải gần dân hơn, sát dân hơn”

“Hoạt động của chính quyền xã đòi hỏi phải gần dân hơn, sát dân hơn”

Trang địa phương - Mỹ Dung - 19:05, 18/09/2025
Đó là nhấn mạnh của Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh trong chuyến kiếm tra tình hình hoạt động bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp và kết quả phát triển kinh tế - xã hội tại hai xã vùng cao Lục Hồn và Hoành Mô (tỉnh Quảng Ninh) ngày 18/9.
Ông Hồ Thanh Thủy được chỉ định giữ chức Phó Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau

Ông Hồ Thanh Thủy được chỉ định giữ chức Phó Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau

Thời sự - Tào Đạt - 19:04, 18/09/2025
Quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y ông Hồ Thanh Thủy, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy chỉ định giữ chức Phó Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau.
Lâm Đồng: Triển khai mô hình văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch

Lâm Đồng: Triển khai mô hình văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch

Tin tức - Nguyễn Hoàn - 18:10, 18/09/2025
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng vừa ban hành kế hoạch xây dựng mô hình sinh hoạt văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch của đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã trong tỉnh. Từ tháng 9 đến 12/2025, mô hình sẽ được triển khai tại các xã Lạc Dương, Bảo Lâm 3 và Đạ Tẻh 3.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Hơn 300 cán bộ Hải Phòng sẽ đi làm việc hàng ngày bằng tàu hỏa

Hơn 300 cán bộ Hải Phòng sẽ đi làm việc hàng ngày bằng tàu hỏa

Tin tức - Minh Nhật - 18:06, 18/09/2025
Từ ngày 22/9, khoảng 300 viên chức, người lao động, cán bộ, công chức Hải Phòng sẽ đi làm bằng tàu hỏa.
Chính sách đối với 5 nhóm đối tượng chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp

Chính sách đối với 5 nhóm đối tượng chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp

Thời sự - PV - 18:03, 18/09/2025
Ngày 17/9/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 07/2025/NQ-CP, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 17/9/2025 về chính sách, chế độ đối với đối tượng chịu sự tác động do thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp theo Kết luận số 183-KL/TW ngày 1/8/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Định hình vai trò lực lượng khuyến nông trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Định hình vai trò lực lượng khuyến nông trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Khoa học - Công nghệ - Hoàng Minh - 17:59, 18/09/2025
Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng UBND tỉnh An Giang vừa tổ chức Hội nghị đánh giá hiệu quả hoạt động khuyến nông, khuyến nông cộng đồng trong thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Quảng Ninh hướng tới sản phẩm du lịch độc bản

Quảng Ninh hướng tới sản phẩm du lịch độc bản

Du lịch - Mỹ Dung - 17:53, 18/09/2025
Nhằm hiện thực hóa mục tiêu bảo tồn và phát huy giá trị của hai Di sản thế giới là Vịnh Hạ Long và Khu di tích danh thắng Yên Tử, ngày 18/9, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ninh đã phối hợp cùng Công ty CP Phát triển Tùng Lâm tổ chức chương trình tọa đàm du lịch với chủ đề "Một hành trình - Hai di sản".
Sơn La: Lan tỏa nét đẹp văn hóa dân tộc Thái cho thế hệ trẻ

Sơn La: Lan tỏa nét đẹp văn hóa dân tộc Thái cho thế hệ trẻ

Trang địa phương - Minh Nhật - 17:51, 18/09/2025
Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La vừa qua đã tổ chức hoạt động giáo dục trải nghiệm với chủ đề “Văn hóa dân tộc Thái ở Sơn La”, nhằm quảng bá, giới thiệu giá trị văn hóa truyền thống dân tộc Thái tỉnh Sơn La đến đông đảo công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.