Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tiếng Then trên các buôn làng Tây Nguyên

PV - 10:03, 13/02/2019

Khi những người Tày, Nùng di cư từ miền Bắc vào Tây Nguyên, đặc biệt là tới tỉnh Đăk Nông, họ đã mang theo tiếng đàn Tính cùng những điệu hát Then để làm phong phú thêm đời sống văn hóa ở nơi vùng đất mới. Không những thế, ngày Xuân, họ còn mang làn điệu Then đi giao lưu với một số buôn làng khiến cuộc sống trở nên tươi vui, đoàn kết hơn.

Kết nối cộng đồng

Thay lời chào khách đến chơi Xuân, Nghệ nhân Ưu tú Nông Văn Hưu (Dân tộc Tày, gốc Cao Bằng, hiện là Chủ nhiệm CLB hát Then Nam Dong, huyện Cư Jut, Đăk Nông) hát vang bài “Mùa Xuân đất nước”. Bao năm nay, ông Hưu dùng chính tiếng hát Then để kết nối các buôn làng với nhau.

Nghệ nhân Nông Văn Hưu hát Then chào khách. Nghệ nhân Nông Văn Hưu hát Then chào khách.

Để vun đắp cuộc sống trên quê mới, những nghệ nhân như Nông Văn Hưu đã kêu gọi một số buôn làng ở Đăk Nông, Đăk Lăk, Lâm Đồng lập nên các nhóm hát then, cùng thi thố trong những ngày Tết. Đó cũng là lúc trải lòng, trao đổi cho nhau những kiến thức, những mô hình xây dựng đời sống mới. Chẳng mấy chốc, đàn Tính, hát Then như mạch nước mát trong đi vào lời ru trẻ thơ, theo chân các hòa giải viên, hiện hữu trong đời sống vợ chồng để làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn.

Hằn in vẹn nguyên trong ký ức, nghệ nhân Nông Văn Hưu nhớ rõ, cỡ chục năm trước, có hôm nhà chật cứng người, phụ nữ người Tày, Nùng lẫn Ê-đê, M’nông, Cơ-ho từ nhiều xã mang vỏ dừa, cán gỗ đến nhờ tôi làm đàn Tính và xin bản thảo nhiều bài hát Then về tình yêu, hạnh phúc gia đình để hát cho chồng con nghe trong những đêm Xuân, những lúc nhọc nhằn. Có nhà, ban đầu vợ vừa đàn vừa hát nhưng sau đó chồng thích quá giành đàn hát luôn. Tiếng hát vang vọng khắp núi rừng.

Xem tiếng đàn Tính, hát Then như hơi thở cuộc sống suốt hơn nửa thế kỷ, nghệ nhân Nông Văn Hưu nghiệm ra, tiếng đàn cũng như tiếng lòng người vậy. Trong hơn 200 điệu Then ông Hưu đã sáng tác thì tất cả đều chứa năng lượng tích cực trong từng câu chữ.

Ông Hưu cùng các nghệ nhân khác luôn tâm niệm; Phải dùng chính cái đẹp, cái tình, cái nghĩa để đánh bay cái xấu. Đàn Tính được coi là Thiên cầm tức cây đàn được trời ban cho, nó quyện vào điệu Then để làm sứ mệnh xây dựng cuộc sống tươi vui như chính những ngày Xuân vậy. Những người học đàn Tính, hát Then cũng nghĩa là học thêm cái đức độ, cái nhã nhặn trong sự đối đãi giữa các gia đình, các dân tộc với nhau.

Xóa tan những nhọc nhằn

Lệ thường, từ 25 tháng 12 âm lịch là các bài Then ca ngợi mùa Xuân đất nước đã vang rền khắp nơi như xóa tan đi mọi nhọc nhằn. Đến nay đã có trên 100 người Tày, Nùng, Ê-đê… thuộc vài chục điệu hát Then để có thể truyền dạy cho người thân của mình.

Thấm đẫm vào đời sống như một lẽ tự nhiên, bao năm nay, mỗi ngày không đi truyền dạy miễn phí và biểu diễn hát Then vài tiếng là bà Đàm Thị Tuyên, Phó Chủ nhiệm CLB hát Then Nam Dong đứng ngồi không yên. Giãi bày lòng mình bằng chính điệu Then, bà Tuyên hát: “Đất nước yêu thương, lòng người rộn rã/ Người bên người hãy biết thương nhau…”.

Theo chân những người Tày, Nùng đi làm kinh tế mới, hát Then giờ đây đã lan tỏa trên nhiều miền đất nước trong đó có khu vực Tây Nguyên. (Ảnh minh họa) Theo chân những người Tày, Nùng đi làm kinh tế mới, hát Then giờ đây đã lan tỏa trên nhiều miền đất nước trong đó có khu vực Tây Nguyên. (Ảnh minh họa)

Từ những xóm nhỏ, những đêm hội ngày Xuân, tiếng đàn Tính, hát Then ở Nam Dong còn vươn đi khắp nơi. Và, bài Then “Khúc tâm tình Đăk Nông” do CLB hát Then Nam Dong dàn dựng, khổ luyện, biểu diễn đã giành giải B tại Liên hoan đàn Tính toàn quốc lần 2 tổ chức tại Cao Bằng. Bài Then này do chính ông Hưu sáng tác. Nhiều câu hát trong bài được các tầng lớp Nhân dân thuộc lòng như: Cùng cất cao lời Then/ Giữa bạt ngàn xanh xanh hùng vĩ/ Núi rừng ta lặng lẽ đơm hoa/ Lời non nước đậm đà xao xuyến/ Nghe bồi hồi thương mến ai ơi… Mời anh đến như là để nhớ/ Mời chị qua khỏi lỡ người quen/ Khúc tâm tình vang lên vang mãi…

Từng mang chính những câu hát Then đi hòa giải hàng trăm vụ mâu thuẫn trên địa bàn Đăk Nông trong mùa Xuân, nghệ nhân Nông Thị Ôn tâm tình: Có người không nhìn mặt nhau đã mấy tháng nhưng khi ngồi lại cùng nghe xong vài bài Then là bắt tay hòa giải ngay. Cũng từ những bài Then, nhiều nam thanh, nữ tú đã kết duyên nhau thông qua những đêm hội.

Ông Bùi Trọng Tuấn, Chủ tịch UBND xã Nam Dong, tự hào: Đây là vùng đất quy tụ hàng chục thành phần dân tộc, trong đó có gần 3.000 người Tày, Nùng từ miền Bắc vào. Hát Then như “đại sứ” đặc biệt kết nối cộng đồng với nhau, không thể thiếu trong các sự kiện quan trọng ở địa phương. Từ Nam Dong, phong trào hát Then đã lan đi khắp các huyện lân cận như; Krông Nô, Đác Min… các CLB hát Then góp phần làm cho cuộc sống trở nên phong phú sắc màu, đậm đà tình nghĩa và tươi vui ấm cúng. Hát Then đã thổi thêm luồng gió mới vào đời sống tinh thần của cộng đồng các dân tộc trên cao nguyên này.

ĐÔNG HƯNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Di sản văn hóa ở làng Chăm Bỉnh Nghĩa

Di sản văn hóa ở làng Chăm Bỉnh Nghĩa

Những ngày cuối tháng 4, đầu tháng 5 dương lịch, các làng Chăm trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận rộn ràng tổ chức đón mừng năm mới Chăm lịch 2025. Riêng làng Chăm Bỉnh Nghĩa tổ chức đón mừng năm mới với chuỗi hoạt động nghi lễ độc đáo, mang đậm sắc thái tâm linh cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, gia đình hạnh phúc. Nghi lễ đầu năm của người Chăm làng Bỉnh Nghĩa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2021.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Xây dựng Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia xứng tầm truyền thống văn hóa – lịch sử và sự phát triển của đất nước

Thủ tướng: Xây dựng Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia xứng tầm truyền thống văn hóa – lịch sử và sự phát triển của đất nước

Sáng 19/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã kiểm tra tiến độ xây dựng Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia tại huyện Đông Anh, TP. Hà Nội và có cuộc làm việc về chuẩn bị tổ chức tại đây Triển lãm thành tựu kinh tế - xã hội nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh.
Lào Cai tiếp tục triển khai, quán triệt thực hiện nghiêm túc, đầy đủ nội dung Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị

Lào Cai tiếp tục triển khai, quán triệt thực hiện nghiêm túc, đầy đủ nội dung Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị

Trang địa phương - Trọng Bảo - 1 giờ trước
Sáng 19/5, Tỉnh ủy Lào Cai đã tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị, về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và Kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025).
Rào cản thoát nghèo do tình trạng chồng lấn địa giới hành chính: Cái nghèo đu bám (Bài 1)

Rào cản thoát nghèo do tình trạng chồng lấn địa giới hành chính: Cái nghèo đu bám (Bài 1)

Xã hội - Huy Trường-Thanh Huyền - 1 giờ trước
Dưới cái nắng tháng 5, chúng tôi trở lại vùng chồng lấn địa giới hành chính (ĐGHC) xã Trà Vinh (huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam) và xã Đăk Nên (huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum). Hàng chục năm nay, người dân nơi đây bị cái nghèo đu bám do việc chồng lấn địa giới hành chính chưa được giải quyết.
Thanh Hóa: Nhiều hộ nuôi tôm trái phép tại khu vực ven biển

Thanh Hóa: Nhiều hộ nuôi tôm trái phép tại khu vực ven biển

Media - Quỳnh Trâm - CTV - 1 giờ trước
Theo thống kê của thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa, trên địa bàn hiện có khoảng 60 trường hợp nuôi tôm tự phát, trái phép trên đất nông nghiệp, đất dự án. Dù chính quyền địa phương đã có những giải pháp xử lý vi phạm, thế nhưng đến nay vẫn chưa giải quyết dứt điểm tình trạng này, gây ra nhiều hệ lụy, ảnh hưởng đến môi trường trên địa bàn, hiện UBND thị xã Nghi Sơn đang triển khai các giải pháp để giải quyết dứt điểm, tình trạng này.
Người có uy tín phát huy vai trò trên nhiều lĩnh vực

Người có uy tín phát huy vai trò trên nhiều lĩnh vực

Dân tộc - Tôn giáo - Minh Thu - 1 giờ trước
Trong những năm qua, được sự quan tâm hỗ trợ về vật chất, động viên tinh thần, bồi dưỡng kiến thức của các địa phương, đội ngũ Người có uy tín trong đồng bào DTTS đã và đang phát huy mạnh mẽ vai trò trên nhiều lĩnh vực.
Bình Định: Lãnh đạo tỉnh dâng hoa tại Tượng đài Nguyễn Sinh Sắc - Nguyễn Tất Thành

Bình Định: Lãnh đạo tỉnh dâng hoa tại Tượng đài Nguyễn Sinh Sắc - Nguyễn Tất Thành

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 1 giờ trước
Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), sáng 19/5, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bình Định tổ chức Lễ dâng hoa tại Tượng đài Nguyễn Sinh Sắc - Nguyễn Tất Thành.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Trình Quốc hội xem xét Dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku

Trình Quốc hội xem xét Dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku

Thời sự - Hoàng Quý - 1 giờ trước
Ngày 19/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV họp phiên toàn thể tại hội trường, để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku.
Trình Quốc hội xem xét điều chỉnh Dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu

Trình Quốc hội xem xét điều chỉnh Dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu

Thời sự - Hoàng Quý - 1 giờ trước
Ngày 19/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1.
Di sản văn hóa ở làng Chăm Bỉnh Nghĩa

Di sản văn hóa ở làng Chăm Bỉnh Nghĩa

Sắc màu 54 - Thái Sơn Ngọc - 1 giờ trước
Những ngày cuối tháng 4, đầu tháng 5 dương lịch, các làng Chăm trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận rộn ràng tổ chức đón mừng năm mới Chăm lịch 2025. Riêng làng Chăm Bỉnh Nghĩa tổ chức đón mừng năm mới với chuỗi hoạt động nghi lễ độc đáo, mang đậm sắc thái tâm linh cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, gia đình hạnh phúc. Nghi lễ đầu năm của người Chăm làng Bỉnh Nghĩa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2021.
Khắc ghi lời Bác dạy, thanh niên các DTTS nỗ lực dựng xây tương lai

Khắc ghi lời Bác dạy, thanh niên các DTTS nỗ lực dựng xây tương lai

Sự kiện - Bình luận - Hồng Phúc - 6 giờ trước
Những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là kim chỉ nam, là nguồn cảm hứng bất tận cho thế hệ trẻ hôm nay, đặc biệt là thanh niên các dân tộc thiểu số (DTTS). Được sinh ra và lớn lên trong hòa bình, mang trong mình niềm tự hào dân tộc và lý tưởng cống hiến, nhiều bạn trẻ đã không ngừng học tập, rèn luyện để viết tiếp khát vọng mà Bác Hồ từng gửi gắm: "Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang... chính là nhờ công học tập của các cháu".
Thủ tướng phát lệnh khởi công cầu Tứ Liên (Hà Nội)

Thủ tướng phát lệnh khởi công cầu Tứ Liên (Hà Nội)

Thời sự - PV - 6 giờ trước
Sáng 19/5, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Lễ khởi công dự án đầu tư xây dựng cầu Tứ Liên và đường hai đầu cầu (từ nút giao với đường Nghi Tàm đến nút giao với đường Trường Sa) với tổng mức đầu tư gần 20.000 tỷ đồng.