Các CLB văn nghệ dân gian góp phần giữ gìn và lan tỏa bản sắc văn hóaNhững “hạt nhân” giữ hồn bản sắc
Một buổi chiều nắng của tháng 6, tại xã Tràng Lương (TP Đông Triều), tiếng đàn then vang lên trong căn nhà sàn đơn sơ là nơi sinh hoạt của Câu lạc bộ (CLB) Hát then - đàn tính địa phương. Dừng tay sau câu hát giao duyên mượt mà, ông Vi Văn Tình, Chủ nhiệm CLB chia sẻ: “Tôi lớn lên bên lời then của ông bà. Nay lớp trẻ ít mặn mà với then, sợ một ngày tiếng đàn rơi vào quên lãng nên tôi cùng vài người bạn lập CLB để giữ lấy âm thanh ấy”.
Từ năm 2017 đến nay, CLB đã quy tụ hơn 40 thành viên ở nhiều độ tuổi. Không vì danh hiệu hay lợi ích vật chất, họ đến với nhau bằng tình yêu với nghệ thuật truyền thống. Mỗi chiều cuối tuần, tiếng đàn lại rộn ràng nơi nhà văn hóa thôn; không chỉ luyện tập, các thành viên còn tích cực tham gia biểu diễn tại lễ hội, liên hoan, góp phần lan tỏa nghệ thuật hát then - đàn tính đến cộng đồng.
Tại xã Thanh Sơn (huyện Ba Chẽ), làn điệu soóng cọ - di sản văn hóa của người Sán Chỉ cũng đang được “giữ lửa” bởi CLB do Nghệ nhân dân gian Lục Văn Bình làm chủ nhiệm. Gần 10 năm miệt mài phục dựng, ông Bình chia sẻ: “Chúng tôi hát trong lễ hội, đám cưới, hay chỉ đơn giản là để bày tỏ tấm lòng. Mỗi buổi sinh hoạt là dịp luyện tập, sáng tác lời mới, cũng là lớp học kết nối thế hệ, gìn giữ bản sắc”.
Hiện CLB Hát soóng cọ xã Thanh Sơn có 16 thành viên, trong đó nhiều bạn trẻ tích cực sưu tầm lời cổ, sáng tác ca khúc mới ca ngợi Đảng, Bác Hồ, quê hương, đưa những câu hát dân gian, văn hóa truyền thống đến với cuộc sống đời thường.
Các nghệ nhân ở Ba Chẽ tham gia hát đốiVượt ra khỏi bản làng
Không chỉ ở Đông Triều hay Ba Chẽ, phong trào bảo tồn và phát huy văn hóa dân gian đang lan rộng tại nhiều địa phương vùng cao của Quảng Ninh. Riêng huyện Bình Liêu hiện có 13 CLB văn nghệ (6 cấp xã, 7 cấp thôn) hoạt động thường xuyên, trở thành điểm hẹn sinh hoạt văn hóa, giao lưu nghệ thuật và góp phần lan tỏa bản sắc dân tộc trong cộng đồng.
Điểm sáng của các CLB là công tác truyền dạy ngày càng được tổ chức bài bản. Nhiều lớp học hát then, múa dân gian, đàn tính được triển khai với sự phối hợp giữa Trung tâm Truyền thông - Văn hóa huyện và đội ngũ nghệ nhân, nghệ sĩ chuyên nghiệp. Các hình thức diễn xướng phong phú, kết hợp nhuần nhuyễn giữa then cổ và then mới, giữa truyền thống và hiện đại, đang tạo nên sức sống mới cho những giá trị xưa.
Lớp truyền dạy hát then, đàn tính, các làn điệu dân ca cho gần 30 học viên dân tộc Tày ở xã Tràng Lương (TP Đông Triều, Quảng Ninh)Tại huyện Ba Chẽ, từ đầu năm đến nay, đã có 12 lớp truyền dạy văn hóa phi vật thể được tổ chức với hơn 320 học viên tham gia. Bên cạnh đó, 8 CLB dân ca, hát then, thêu thổ cẩm với hơn 230 hội viên, chủ yếu là phụ nữ và thanh niên dân tộc Dao, Tày, Sán Chỉ đang từng bước trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, góp phần khơi dậy niềm tự hào, ý thức gìn giữ bản sắc dân tộc trong thế hệ trẻ.
Không chỉ dừng lại ở phạm vi thôn bản, các CLB văn nghệ dân gian ngày càng trở thành điểm nhấn trong các sự kiện văn hóa, du lịch của địa phương. Nhiều CLB đã vượt ra ngoài bản làng, tham gia hội diễn khu vực, quốc gia, góp phần quảng bá hình ảnh Quảng Ninh giàu truyền thống văn hóa, đậm đà bản sắc.
Hiện nay, Hội Văn nghệ dân gian tỉnh đang hỗ trợ chuyên môn cho 48 CLB. Dù chưa có thống kê đầy đủ, song thực tế cho thấy phong trào gìn giữ văn hóa dân gian tại các địa phương vùng cao đang phát triển mạnh mẽ, với hình thức tổ chức linh hoạt, nội dung sinh hoạt ngày càng phong phú, hấp dẫn.
Với sự đồng hành của chính quyền, tâm huyết của nghệ nhân và sức trẻ của thế hệ kế cận, những “chủ nhân văn hóa” vùng cao đang gìn giữ và phát huy nguồn lực văn hóa phi vật thể ở Quảng Ninh.
