Phát triển Quỹ phòng, chống thiên tai trong tình hình mới: Huy động nguồn lực xã hội (Bài 2)

“Gánh” cùng ngân sách

Cao Bằng là một trong những địa phương chịu thiệt hại nặng nề do thiên tai, gây thiệt hại về người và tài sản. Theo thống kê của Văn phòng Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh, trong năm 2020 và những tháng đầu năm 2021, toàn tỉnh xảy ra 19 đợt thiên tai; trong đó 3 đợt lở đá; 16 đợt lốc, sét, mưa đá, mưa lớn, lũ quét... Tổng thiệt hại về kinh tế do thiên tai gây ra ước tính trên 80,5 tỷ đồng.

Tuy nhiên, theo Báo cáo số 364/ƯPKP ngày 29/9/2021 của Cục Ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai (Tổng cục PCTT – Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), tính đến ngày 25/9/2021, Quỹ PCTT của tỉnh chỉ thu được 3 tỷ 918 triệu đồng. Vì thế, để ứng phó cũng như khắc phục hậu quả, tái thiết sau thiên tai, Cao Bằng chỉ trông vào nguồn lực từ ngân sách.

Cụ thể, trong năm 2020, từ nguồn dự phòng ngân sách Trung ương khắc phục hậu quả thiên tai, tỉnh Cao Bằng đã bố trí gần 212,25 tỷ đồng thực hiện các dự án kè chống sạt lở sông, suối. Những tháng đầu năm 2021, 30 tỷ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách Trung ương cũng đã được duyệt chi để xây dựng công trình kè chống sạt lở sông Bằng, bảo vệ khu dân cư thị trấn Nước Hai (huyện Hòa An). Ngân sách dự phòng của tỉnh cũng bố trí được 76,6 tỷ đồng để khắc phục hậu quả các đợt thiên tai…

Không riêng Cao Bằng mà ở các địa phương khác trên cả nước, nguồn lực để ứng phó, khắc phục và tái thiết sau thiên tai chủ yếu là từ ngân sách Nhà nước, điều này đã tạo áp lực trong điều tiết ngân sách. Chỉ tính trong năm 2019, trong điều kiện ngân sách rất khó khăn, Chính phủ đã phải chi trên 10.300 tỷ đồng để hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai và xử lý sự cố đê điều, hồ đập, sạt lở, di dời dân… Đó là chưa kể nguồn ngân sách địa phương.

Ngân sách Nhà nước đã chi cho công tác ứng phó, khắc phục và tái thiết sau thiên tai trong năm 2020 chưa được quyết toán, nhưng ước tính con số cũng không hề nhỏ. Còn trong năm 2021, ngân sách Trung ương dự kiến bố trí 34,5 nghìn tỷ đồng để duy tu bảo dưỡng hạ tầng, đã được Quốc hội khóa XIV thông qua chiều 13/11/2020.

Địa chỉ tin cậy để tiếp nhận nguồn lực

Theo ông Trần Quang Hoài, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về PCTT, Tổng Cục trưởng Tổng cục PCTT (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), Việt Nam là quốc gia chịu ảnh hưởng của 22 loại hình thiên tai xảy ra ở tất cả các vùng miền, ảnh hưởng đến mọi đối tượng, nhất là người dân ở các vùng khó khăn. Đảng, Nhà nước đã rất quan tâm và có nhiều chính sách đầu tư, hỗ trợ, khắc phục hậu quả, tái thiết sau thiên tai; tuy nhiên, những nguồn lực đó so với yêu cầu thực tiễn còn thiếu rất nhiều.

Với tinh thần “lá lành đùm lá rách”, đồng hành cùng với Đảng, Nhà nước, các tổ chức quốc tế, các quốc gia trên thế giới, các đoàn thể chính trị - xã hội và cả cộng đồng đều rất quan tâm tới công tác ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai. Mỗi khi có thiên tai, hoạt động cứu trợ được tổ chức rất nhiều và thực tế đã phát huy hiệu quả rất tốt.

“Ví dụ, sau cơn bão số 12 năm 2017, trực tiếp Tổng thống Nga Putin đã chỉ đạo hỗ trợ cho Việt Nam hơn 3 triệu USD và 1 chuyến bay viện trợ hàng hóa với khối lượng rất lớn các nhu yếu phẩm. Hàng năm, mỗi khi có thiên tai, nhiều nước ASEAN và tổ chức quốc tế cũng gửi hàng hóa cứu trợ đến Việt Nam. Riêng năm 2020, quốc tế đã hỗ trợ cho người dân khu vực miền Trung tới hơn 20 triệu USD”, ông Hoài dẫn chứng.

Trên thực tế, các tổ chức quốc tế, các quốc gia trên thế giới rất muốn ủng hộ Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu, PCTT. Tuy nhiên, lâu nay do chưa có Quỹ PCTT ở Trung ương nên phải tiếp nhận theo kiểu vốn viện trợ ODA với thủ tục giải ngân rất chậm. Do đó, việc thành lập Quỹ PCTT Trung ương là để tiếp nhận các nguồn ủng hộ từ quốc tế, từ đó phân bổ trực tiếp cho các tỉnh.

“Đó là lý do Chính phủ ban hành Nghị định 78/2021/NĐ-CP về thành lập và quản lý Quỹ PCTT ở Trung ương. Quỹ được thành lập với những tiêu chí, mục đích rất rõ ràng, cụ thể. Quỹ Trung ương được thành lập để thực hiện nhiệm vụ tiếp nhận đóng góp tự nguyện, hỗ trợ, ủy thác của các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài; điều tiết nguồn lực hỗ trợ từ những tỉnh có tồn dư Quỹ cấp tỉnh lớn cho các tỉnh khó khăn về ngân sách, khu vực miền núi, ven biển”, ông Hoài khẳng định.