Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghề nghiệp - Việc làm

Phát triển làng nghề vùng DTTS - Nặng tính “cào bằng”

Tùng Nguyên - 12:06, 12/09/2022

Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 801/QĐ-TTg ngày 7/7/2022 phê duyệt Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030. Trong Chương trình có 2 dự án thành phần phát triển làng nghề cho đồng bào DTTS; tuy nhiên, còn có những băn khoăn khi mà các dự án thành phần trong Chương trình vẫn còn mang tính “cào bằng”, chưa tính đến đặc thù của từng nghề cụ thể.

Nghề làm gốm của người Chăm tại Bình Thuận đang được bảo tồn và phát triển
Nghề làm gốm của người Chăm tại Bình Thuận đang được bảo tồn và phát triển

Đằng sau “vương miện” làng nghề!

La Dạ là xã có đông đồng bào DTTS của huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận. Toàn xã có khoảng 900 hộ, chủ yếu là dân tộc Cơ Ho. Ở La Dạ, dệt thổ cẩm là nghề truyền thống của đồng bào Cơ Ho.

Tháng 12/2005, UBND tỉnh Bình Thuận công nhận Làng nghề dệt thổ cẩm La Dạ. Để phát triển làng nghề, một dự án xây dựng cơ sở dệt thổ cẩm, với tổng mức đầu tư gần 2,2 tỷ đồng đã được UBND tỉnh thông qua, chính thức khởi động từ tháng 11/2008. Đây là một trong những dự án thuộc Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống của tỉnh Bình Thuận giai đọan 2008 - 2010.

Từ nguồn vốn này, cơ sở vật chất của làng nghề đã được đầu tư, từ trụ sở, khung dệt cải tiến đến đào tạo nghề cho 80 lao động… Tỉnh Bình Thuận kỳ vọng, dự án sẽ góp phần bảo tồn và khôi phục ngành nghề mang tính truyền thống văn hoá đặc sắc của đồng bào DTTS, đồng thời góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho bà con địa phương.

Hơn thế nữa, khi phê duyệt dự án, Bình Thuận còn có ý định đưa làng nghề vào làm địa điểm du lịch cộng đồng. Làng nghề dệt thổ cẩm La Dạ sẽ trở thành một trong những điểm dừng chân tham quan của du khách, trong tour du lịch sinh thái Hàm Thuận - Đa Mi, với hy vọng làm động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của La Dạ.

Mang theo nhiều kỳ vọng là vậy, nhưng dự án khôi phục và phát triển làng nghề dệt thổ cẩm La Dạ lại “chết yểu”. Tháng 7/2009, dự án làng nghề được nghiệm thu, đến năm 2013 thì đã chấm dứt hoạt động. Trong thời gian này, làng nghề mở được 4 lớp học nghề dệt thổ cẩm cho bà con trong vùng; nhưng sản phẩm làm ra không thích nghi được với thị trường, nên hàng thổ cẩm La Dạ khó tiêu thụ.

Trước tình thế đó, UBND tỉnh Bình Thuận đã bãi bỏ danh hiệu làng nghề dệt thổ cẩm La Dạ. Vị chi, tính từ thời điểm được công nhận làng nghề (năm 2005) đến năm 2013, sau 8 năm đội trên đầu chiếc “vương miện” làng nghề, ước mong khôi phục và phát triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào DTTS ở La Dạ đã không thành.

Theo thống kê, nước ta có khoảng 30 DTTS có nghề dệt thổ cẩm truyền thống lâu đời. (Ảnh minh họa)
Theo thống kê, nước ta có khoảng 30 DTTS có nghề dệt thổ cẩm truyền thống lâu đời. (Ảnh minh họa)

Tương tự Bình Thuận, năm 2008, UBND tỉnh Đăk Nông bố trí 6,5 tỷ đồng để thực hiện dự án làng nghề truyền thống Liêng Nung, trên diện tích hơn 5ha tại buôn N’Jriêng, xã Đắk Nia, thị xã Gia Nghĩa (nay là TP. Gia Nghĩa). Dự án hướng tới mục tiêu góp phần bảo tồn nghề dệt thổ cẩm, tạo việc làm cho đồng bào dân tộc Mạ tại xã Đắk Nia, đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng.

Nhưng dự án cũng lâm vào tình trạng “chết yểu”. Năm 2011, UBND thị xã Gia Nghĩa dự tính chi 300 triệu đồng tu sửa, nâng cấp hệ thống nhà xưởng ở làng nghề để cho thuê làm kho chứa thức ăn nuôi cá công nghiệp. Nhưng UBND tỉnh Đắk Nông không chấp thuận nên cơ sở vật chất của làng nghề truyền thống Liêng Nung tiếp tục “dầm sương dãi nắng”.

Hiện làng nghề truyền thống Liêng Nung chỉ có Tổ hợp tác dệt thổ cẩm (gồm 8 thành viên) và Tổ hợp tác rượu cần (gồm 7 hộ) tham gia hoạt động. Mỗi năm, làng nghề lại “bận rộn” vài lần khi đồng bào các dân tộc vào mùa lễ hội; bởi xã Đăk Nia thường xuyên được chọn làm nơi tổ chức ngày hội văn hóa cấp thị xã, cấp tỉnh như: Hội Xuân Liêng Nung và một số lễ hội truyền thống dân tộc Mạ, M’nông.

Chương trình bảo tồn, phát triển có gì mới?

Không chỉ làng nghề dệt thổ cẩm mà nhiều làng nghề truyền thống của đồng bào các DTTS cũng đang dần thu hẹp quy mô. Do sức cạnh tranh yếu, không tìm được thị trường tiêu thụ, thu nhập thấp nên người dân không còn mặn mà với nghề truyền thống. Điều này khiến không ít làng nghề đã được công nhận phải giải thể; hoặc xin chuyển đổi công năng, thậm chí biến mất trong đời sống của cộng đồng.

Ngay tại Bình Thuận, theo báo cáo của ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong vùng đồng bào DTTS của tỉnh trước đây có 03 làng nghề đã được công nhận, gồm: làng nghề gốm gọ của đồng bào dân tộc Chăm ở thôn Bình Đức, xã Phan Hiệp (huyện Bắc Bình); làng nghề dệt thổ cẩm xã Phan Thanh (huyện Bắc Bình) và làng nghề dệt thổ cẩm xã La Dạ (huyện Hàm Thuận Bắc). Nhưng làng nghề dệt thổ cẩm xã La Dạ đã bãi bỏ danh hiệu từ năm 2013; làng nghề dệt thổ cẩm xã Phan Thanh thì giải thể năm 2012.

Hiện tỉnh chỉ còn duy nhất làng nghề gốm gọ Bình Đức, xã Phan Hiệp là còn hoạt động. Đây là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận vào năm 2012 và đang được Bình Thuận xây dựng hồ sơ để trình UNESCO đưa vào Danh sách Di sản văn hoá phi vật thể cần bảo vệ…

Tuy nhiên, quy mô của làng nghề này cũng đang thu hẹp dần; tại thời điểm năm 2012, làng nghề có 100 hộ làm nghề, thì nay chỉ còn 64 hộ. Trước thực tế đó, năm 2021, UND tỉnh Bình Thuận đã xây dựng dự án, đề xuất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đưa làng nghề gốm gọ Bình Đức vào danh sách các làng nghề được đầu tư để bảo tồn, phát triển.

Được biết, tỉnh Bình Thuận có 35 dân tộc anh em sinh sống; trong đó, có 34 DTTS, với hơn 96.000 người, chiếm 8% so với dân số toàn tỉnh. Đồng bào DTTS cư trú ở 15 xã thuần và 32 thôn xen ghép trên địa bàn tỉnh. Do đó, với việc toàn tỉnh hiện chỉ còn duy nhất một làng nghề truyền thống của đồng bào DTTS (Làng nghề gốm gọ Bình Đức), lại đang được tỉnh đưa ra các biện pháp để “cấp cứu” là câu chuyện đáng suy ngẫm.

Tỉnh Bình Thuận đang lên kế hoạch “giải cứu” Làng nghề gốm gọ Bình Đức, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình. (Ảnh: TTXVN)
Tỉnh Bình Thuận đang lên kế hoạch “giải cứu” Làng nghề gốm gọ Bình Đức, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình. (Ảnh: TTXVN)

Trong nỗ lực để gìn giữ nét văn hóa độc đáo của các làng nghề và tạo thêm sinh kế, mới đây Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 801/QĐ-TTg, ngày 7/7/2022, theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Trong Chương trình có 2 dự án thành phần phát triển làng nghề cho đồng bào DTTS; bao gồm: Đầu tư trung tâm bảo tồn và phát triển các nghề thủ công truyền thống của đồng bào DTTS (thuộc Dự án 1); Xây dựng các mô hình bảo tồn và phát triển các nghề thủ công truyền thống của đồng bào DTTS gắn với du lịch (Dự án 7).

Xét kỹ thì trong Chương trình, cơ quan chủ trì, hoặc phối hợp thực hiện các dự án thành phần còn thiếu sót (không có vai trò của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam; với 2 dự án thành phần phát triển làng nghề cho đồng bào DTTS không có vai trò của Ủy ban Dân tộc). Bên cạnh đó, nội dung của Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030 cũng “na ná” như các chương trình bảo tồn, phát triển làng nghề truyền thống đã được ban hành trước đó; nhất là mục tiêu bảo tồn, phát triển làng nghề gắn với du lịch.

Thực tế, từ những năm 2000, rất nhiều chính sách hỗ trợ, khôi phục phát triển làng nghề được đưa ra. Trong đó có cả câu chuyện đưa làng nghề phát triển gắn với du lịch. Thế nhưng, hành trình để đến với mục tiêu chính sách đề ra của các làng nghề, xem ra còn lắm chông gai. Bởi các đề án, dự án phát triển làng nghề đều mắc phải lỗi “cào bằng”, “bao tất cả trong một” để “rót tiền” mà không tính đến đặc thù của từng ngành, từng nghề cụ thể.

Trong khi đó, thực tế đã chỉ ra, nếu những sản phẩm thủ công không còn phù hợp với thị hiếu tiêu dùng thì dù có cố khôi phục làng nghề, nghề truyền thống cũng vẫn “chết” vì không còn nghệ nhân và cũng không có “đầu ra”. Ngược lại, những nghề đáp ứng tốt nhu cầu của thị trường thì vẫn phát triển mạnh mẽ. 

Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030 đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 khôi phục, bảo tồn được ít nhất 129 nghề truyền thống và 208 làng nghề truyền thống có nguy cơ mai một, thất truyền; công nhận mới 213 nghề và 96 làng nghề truyền thống; phát triển khoảng 301 làng nghề gắn với du lịch; trên 80% làng nghề, làng nghề truyền thống hoạt động có hiệu quả.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.