Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghề nghiệp - Việc làm

Nón tre của người Tày xuất ngoại

Giang Lam - 10:10, 12/07/2023

Chiếc nón tre là sản phẩm ông Quan Văn Ơn ở tổ 5, phường Tân Hà, Tp. Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang tự sáng tạo, đã được xuất bán cho khách Nga, Trung Quốc, Đan Mạch… Nhiều người tìm đến đều được ông dạy miễn phí, nhưng để trở thành học trò của người thầy U80 này đâu phải dễ. Ông bảo, để đến với nghề đan, phải thật tập trung, kiên nhẫn không qua loa được, làm dối 1 lần, đan nhầm 1 lóng là coi như hỏng. Rèn nghề, rèn cả người là như vậy đó!

Chiếc nón Tày truyền thống được ông Ơn thay bằng nan tre nguyên liệu bền hơn.
Chiếc nón Tày truyền thống được ông Ơn làm bằng nguyên liệu nan tre bền hơn rất nhiều so với làm bằng lá

Từ chiếc dậu đến chiếc nón tre

Giữa lòng thành phố, ngôi nhà của ông Quan Văn Ơn tạo nét riêng với khoảng sân rộng phủ đầy nguyên liệu tre đan. Hình ảnh ông Ơn ngày ngày ngồi trước sân nhà cần mẫn đan nón trở nên quen thuộc với bà con nơi đây.

Chiếc nón tre do ông sáng tạo đoạt giải Nhì tại Cuộc thi “Thiết kế sản phẩm lưu niệm du lịch và sáng tác biểu trưng, khẩu hiệu du lịch” năm 2018 do tỉnh tổ chức. Trong nhiều năm liền, tác phẩm được lựa chọn trưng bày, giới thiệu tại các gian hàng thủ công nghiệp trong và ngoài nước.

Ông Quan Văn Ơn sinh ra và lớn lên ở miền quê Thượng Lâm (huyện Lâm Bình). Ông bảo rằng: “Ngày trước, khi còn nhỏ tôi đã mê đan lát. Cứ nhìn các bà, các mẹ đan, tôi lại thấy ngứa tay, muốn đến ngồi đan ngay. Nhưng vì còn nhỏ, mọi người sợ tôi bị đứt tay, sợ đôi tay cũng chưa đủ khéo léo để đan được. Thế nhưng có lần tôi mày mò bắt chước đan hoàn thành chiếc dậu, được mẹ khen, ủng hộ, thế là tôi càng có động lực để đan thêm nhiều đồ dùng sinh hoạt. Đúng là niềm đam mê nên làm cái này xong lại muốn mày mò đan cái khác…”.

Bàn tay đan nón
Bàn tay đan nón

Ngay từ khi đến với nghề đan, ông Ơn đã thể hiện sự khác biệt với kỹ năng học hỏi rất nhanh. Ông chỉ cần nhìn một lần là có thể biết bắt chước cách đan giống hệt. Bên cạnh đó, ông còn là người thợ có khả năng sáng tạo nhiều kiểu đan mới lạ để tạo ra những sản phẩm khác biệt.

Ông bảo rằng, nhiều sản phẩm đẹp nhưng không có độ bền, trong quá trình làm nghề, đó là điều ông băn khoăn nhất. Chiếc nón Tày truyền thống làm bằng lá chỉ được 1 thời gian ngắn là rách tả tơi, thế là ý tưởng đan nón bằng nan tre (nguyên liệu bền hơn lá) được ấp ủ ra đời.

Chiếc nón đan đặc biệt ở chỗ được ông chuyển đổi từ cách đan chiếc dậu. Chiếc dậu có 4 góc nhưng ông bỏ đi 3 góc, còn lại 1 góc rồi kéo dài ra sẽ tạo ra chiếc nón đẹp lại bền chắc. Nói qua thì nghe có vẻ dễ thế, nhưng nhìn ông Ơn cặm cụi làm có sự tính toán từ trục vẽ, từ từng chiếc khuôn thì mới thấy được sự kỳ công, sáng tạo của người đàn ông này. Chiếc nón vừa nhẹ, vừa đẹp, lại bền, nếu đội thường xuyên thì sau 4 - 5 năm mới hỏng. “Tiếng lành đồn xa”, chiếc nón ông Ơn được nhiều người tìm đến để được sở hữu. Suốt bao năm qua, ông còn tự gắn cho mình trọng trách “gieo nghề” cho bà con bản làng.

“Xởi lởi trời cho”…

Nhiều người biết đến ông Ơn là người thầy dạy nghề đan lát. Ông có thể đan được 52 sản phẩm đồ dùng vật dụng trong sinh hoạt từ tre, nứa, mây, giang. Không giấu nghề, bất kể ở đâu ông cũng đều sẵn sàng chỉ bảo nhiệt tình cho những ai đam mê với nghề truyền thống này… Nhiều năm liền, ông lần lượt được các địa phương trong tỉnh và ngoài tỉnh mời tham gia giảng dạy tại các lớp tập huấn mây tre đan.

Chiếc nón Tày hoàn thiện.
Chiếc nón Tày được làm từ nguyên liệu tre hoàn thiện

Thế nhưng điều đặc biệt nhiều người tìm đến nhà ông học nghề đan nón đều được ông dạy miễn phí. Ông bảo, đan chiếc nón này không khó, nhưng đòi hỏi người học phải đặt cả tấm lòng, tâm huyết để tập trung học. Làm dối, làm qua loa ở đâu thì không biết chứ đến với nghề đan phải thật tập trung, kiên nhẫn, không qua loa được, làm dối 1 lần, đan nhầm 1 lóng là coi như hỏng. Rèn nghề, rèn cả người là như vậy đó!

Ông Ơn nổi tiếng là người thật thà, thẳng tính. Nhiều học viên tìm đến ông nhưng học chểnh mảng, bị ông mắng, dỗi bỏ về quê, thế mà vài hôm lại lọ mọ đến nhà xin được học lại. Học viên trong tỉnh khá đông, có nhiều người làm nón lá ở Hải Dương, Thanh Hóa, Huế… cũng đến học nghề từ ông.

Trên sân nhà, những nan tre đều được xếp hàng ngay ngắn. Ông bảo: “Mình phải quý và nâng niu từ nguyên liệu đến từng lóng đan. Càng tỉ mỉ càng chi tiết thì mới thành công với nghề đan được. Bí quyết bắt đầu từ khâu lựa chọn loại tre và những kiêng cữ như không được chọn tre cụt ngọn, không chặt tre vào ngày mưa... đều được ông truyền nghề, cho đi một cách vô tư, xởi lởi với mọi người.

Ông cũng là người chịu khó mày mò nghiên cứu để mong hoàn thiện sản phẩm. Nếu như trước đây phải ngâm tẩm diêm sinh để làm trắng thanh tre và chống mối mọt, thì bây giờ, ông tìm ra cách làm đơn giản hơn, không phụ thuộc hóa chất. Đó là nguyên liệu sau khi sơ chế, ngay lập tức dội nước sôi theo đúng tỷ lệ, đúng thời gian, lặp lại nhiều lần sẽ tạo độ bền và độ trắng tự nhiên cho nguyên liệu.

Thêm một điều thú vị từ chiếc nón tre này đó là hơn 10 năm qua, giá vẫn không đổi, giao động từ 100 - 200 nghìn đồng/nón. Mỗi ngày ông có thể làm ra 1 sản phẩm, khách tìm đến khá đông, ông đan không kịp bán. Ông nhớ 5 chiếc nón đầu tiên ra nước ngoài là vào năm 2013. Khách hàng là Phó Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam liên hệ mua tặng đồng nghiệp ở Đan Mạch. Tiếp đến là vợ chồng người Nga đi du lịch ở Tuyên Quang nhìn thấy chiếc nón tre độc đáo, lạ mắt được trưng bày ở Khách sạn Vạn Tuế (Tp. Tuyên Quang) thì đặt mua 10 chiếc về làm quà. Sau đó nhiều lần các thương lái trong nước đã tìm đến đặt mua mang sang Quảng Đông (Trung Quốc) bán.

Ông Quan Văn Ơn hướng dẫn cách đan nón cho các cháu gái.
Ông Quan Văn Ơn hướng dẫn cách đan nón cho các cháu gái

Niềm vui của ông Ơn còn là nhiều học trò thành công với nghề. Chị Ma Thị Liễu, thôn Nà Khau, xã Minh Quang (Lâm Bình) cũng khăn gói xuống nhà ông học nghề rồi về truyền nghề cho bà con. Chị Liễu bảo, thầy Ơn rèn học trò lắm, đã học là phải chú tâm. Chị học hỏi được thầy nhiều mẫu mã cách đan. Hiện nay, chị cùng nhiều chị em thành lập Tổ hợp tác mây tre đan Nà Khau. Trung bình mỗi tháng, các thành viên trong tổ sản xuất được hơn 500 - 600 sản phẩm.

Gương mặt ông Ơn vui vẻ, rạng rỡ kể về nhiều học trò và những kỷ niệm. Nhiều người thắc mắc sao ông không nhận thù lao gì khi dạy. Ông bảo, trong đan lát thì mình phải cụ thể, tính toán từng chi tiết, cách lên nhịp nan, thế nhưng ngoài đời mình cứ xởi lởi, thoải mái trao đi. Có như vậy cái hay, cái đẹp của nghề mới được lan tỏa, lưu truyền từ đời này qua đời khác. Đó là điều mà người nghệ nhân già như ông khao khát và mong muốn nhất.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.