Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghề nghiệp - Việc làm

Nón tre của người Tày xuất ngoại

Giang Lam - 10:10, 12/07/2023

Chiếc nón tre là sản phẩm ông Quan Văn Ơn ở tổ 5, phường Tân Hà, Tp. Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang tự sáng tạo, đã được xuất bán cho khách Nga, Trung Quốc, Đan Mạch… Nhiều người tìm đến đều được ông dạy miễn phí, nhưng để trở thành học trò của người thầy U80 này đâu phải dễ. Ông bảo, để đến với nghề đan, phải thật tập trung, kiên nhẫn không qua loa được, làm dối 1 lần, đan nhầm 1 lóng là coi như hỏng. Rèn nghề, rèn cả người là như vậy đó!

Chiếc nón Tày truyền thống được ông Ơn thay bằng nan tre nguyên liệu bền hơn.
Chiếc nón Tày truyền thống được ông Ơn làm bằng nguyên liệu nan tre bền hơn rất nhiều so với làm bằng lá

Từ chiếc dậu đến chiếc nón tre

Giữa lòng thành phố, ngôi nhà của ông Quan Văn Ơn tạo nét riêng với khoảng sân rộng phủ đầy nguyên liệu tre đan. Hình ảnh ông Ơn ngày ngày ngồi trước sân nhà cần mẫn đan nón trở nên quen thuộc với bà con nơi đây.

Chiếc nón tre do ông sáng tạo đoạt giải Nhì tại Cuộc thi “Thiết kế sản phẩm lưu niệm du lịch và sáng tác biểu trưng, khẩu hiệu du lịch” năm 2018 do tỉnh tổ chức. Trong nhiều năm liền, tác phẩm được lựa chọn trưng bày, giới thiệu tại các gian hàng thủ công nghiệp trong và ngoài nước.

Ông Quan Văn Ơn sinh ra và lớn lên ở miền quê Thượng Lâm (huyện Lâm Bình). Ông bảo rằng: “Ngày trước, khi còn nhỏ tôi đã mê đan lát. Cứ nhìn các bà, các mẹ đan, tôi lại thấy ngứa tay, muốn đến ngồi đan ngay. Nhưng vì còn nhỏ, mọi người sợ tôi bị đứt tay, sợ đôi tay cũng chưa đủ khéo léo để đan được. Thế nhưng có lần tôi mày mò bắt chước đan hoàn thành chiếc dậu, được mẹ khen, ủng hộ, thế là tôi càng có động lực để đan thêm nhiều đồ dùng sinh hoạt. Đúng là niềm đam mê nên làm cái này xong lại muốn mày mò đan cái khác…”.

Bàn tay đan nón
Bàn tay đan nón

Ngay từ khi đến với nghề đan, ông Ơn đã thể hiện sự khác biệt với kỹ năng học hỏi rất nhanh. Ông chỉ cần nhìn một lần là có thể biết bắt chước cách đan giống hệt. Bên cạnh đó, ông còn là người thợ có khả năng sáng tạo nhiều kiểu đan mới lạ để tạo ra những sản phẩm khác biệt.

Ông bảo rằng, nhiều sản phẩm đẹp nhưng không có độ bền, trong quá trình làm nghề, đó là điều ông băn khoăn nhất. Chiếc nón Tày truyền thống làm bằng lá chỉ được 1 thời gian ngắn là rách tả tơi, thế là ý tưởng đan nón bằng nan tre (nguyên liệu bền hơn lá) được ấp ủ ra đời.

Chiếc nón đan đặc biệt ở chỗ được ông chuyển đổi từ cách đan chiếc dậu. Chiếc dậu có 4 góc nhưng ông bỏ đi 3 góc, còn lại 1 góc rồi kéo dài ra sẽ tạo ra chiếc nón đẹp lại bền chắc. Nói qua thì nghe có vẻ dễ thế, nhưng nhìn ông Ơn cặm cụi làm có sự tính toán từ trục vẽ, từ từng chiếc khuôn thì mới thấy được sự kỳ công, sáng tạo của người đàn ông này. Chiếc nón vừa nhẹ, vừa đẹp, lại bền, nếu đội thường xuyên thì sau 4 - 5 năm mới hỏng. “Tiếng lành đồn xa”, chiếc nón ông Ơn được nhiều người tìm đến để được sở hữu. Suốt bao năm qua, ông còn tự gắn cho mình trọng trách “gieo nghề” cho bà con bản làng.

“Xởi lởi trời cho”…

Nhiều người biết đến ông Ơn là người thầy dạy nghề đan lát. Ông có thể đan được 52 sản phẩm đồ dùng vật dụng trong sinh hoạt từ tre, nứa, mây, giang. Không giấu nghề, bất kể ở đâu ông cũng đều sẵn sàng chỉ bảo nhiệt tình cho những ai đam mê với nghề truyền thống này… Nhiều năm liền, ông lần lượt được các địa phương trong tỉnh và ngoài tỉnh mời tham gia giảng dạy tại các lớp tập huấn mây tre đan.

Chiếc nón Tày hoàn thiện.
Chiếc nón Tày được làm từ nguyên liệu tre hoàn thiện

Thế nhưng điều đặc biệt nhiều người tìm đến nhà ông học nghề đan nón đều được ông dạy miễn phí. Ông bảo, đan chiếc nón này không khó, nhưng đòi hỏi người học phải đặt cả tấm lòng, tâm huyết để tập trung học. Làm dối, làm qua loa ở đâu thì không biết chứ đến với nghề đan phải thật tập trung, kiên nhẫn, không qua loa được, làm dối 1 lần, đan nhầm 1 lóng là coi như hỏng. Rèn nghề, rèn cả người là như vậy đó!

Ông Ơn nổi tiếng là người thật thà, thẳng tính. Nhiều học viên tìm đến ông nhưng học chểnh mảng, bị ông mắng, dỗi bỏ về quê, thế mà vài hôm lại lọ mọ đến nhà xin được học lại. Học viên trong tỉnh khá đông, có nhiều người làm nón lá ở Hải Dương, Thanh Hóa, Huế… cũng đến học nghề từ ông.

Trên sân nhà, những nan tre đều được xếp hàng ngay ngắn. Ông bảo: “Mình phải quý và nâng niu từ nguyên liệu đến từng lóng đan. Càng tỉ mỉ càng chi tiết thì mới thành công với nghề đan được. Bí quyết bắt đầu từ khâu lựa chọn loại tre và những kiêng cữ như không được chọn tre cụt ngọn, không chặt tre vào ngày mưa... đều được ông truyền nghề, cho đi một cách vô tư, xởi lởi với mọi người.

Ông cũng là người chịu khó mày mò nghiên cứu để mong hoàn thiện sản phẩm. Nếu như trước đây phải ngâm tẩm diêm sinh để làm trắng thanh tre và chống mối mọt, thì bây giờ, ông tìm ra cách làm đơn giản hơn, không phụ thuộc hóa chất. Đó là nguyên liệu sau khi sơ chế, ngay lập tức dội nước sôi theo đúng tỷ lệ, đúng thời gian, lặp lại nhiều lần sẽ tạo độ bền và độ trắng tự nhiên cho nguyên liệu.

Thêm một điều thú vị từ chiếc nón tre này đó là hơn 10 năm qua, giá vẫn không đổi, giao động từ 100 - 200 nghìn đồng/nón. Mỗi ngày ông có thể làm ra 1 sản phẩm, khách tìm đến khá đông, ông đan không kịp bán. Ông nhớ 5 chiếc nón đầu tiên ra nước ngoài là vào năm 2013. Khách hàng là Phó Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam liên hệ mua tặng đồng nghiệp ở Đan Mạch. Tiếp đến là vợ chồng người Nga đi du lịch ở Tuyên Quang nhìn thấy chiếc nón tre độc đáo, lạ mắt được trưng bày ở Khách sạn Vạn Tuế (Tp. Tuyên Quang) thì đặt mua 10 chiếc về làm quà. Sau đó nhiều lần các thương lái trong nước đã tìm đến đặt mua mang sang Quảng Đông (Trung Quốc) bán.

Ông Quan Văn Ơn hướng dẫn cách đan nón cho các cháu gái.
Ông Quan Văn Ơn hướng dẫn cách đan nón cho các cháu gái

Niềm vui của ông Ơn còn là nhiều học trò thành công với nghề. Chị Ma Thị Liễu, thôn Nà Khau, xã Minh Quang (Lâm Bình) cũng khăn gói xuống nhà ông học nghề rồi về truyền nghề cho bà con. Chị Liễu bảo, thầy Ơn rèn học trò lắm, đã học là phải chú tâm. Chị học hỏi được thầy nhiều mẫu mã cách đan. Hiện nay, chị cùng nhiều chị em thành lập Tổ hợp tác mây tre đan Nà Khau. Trung bình mỗi tháng, các thành viên trong tổ sản xuất được hơn 500 - 600 sản phẩm.

Gương mặt ông Ơn vui vẻ, rạng rỡ kể về nhiều học trò và những kỷ niệm. Nhiều người thắc mắc sao ông không nhận thù lao gì khi dạy. Ông bảo, trong đan lát thì mình phải cụ thể, tính toán từng chi tiết, cách lên nhịp nan, thế nhưng ngoài đời mình cứ xởi lởi, thoải mái trao đi. Có như vậy cái hay, cái đẹp của nghề mới được lan tỏa, lưu truyền từ đời này qua đời khác. Đó là điều mà người nghệ nhân già như ông khao khát và mong muốn nhất.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Phấn đấu đến năm 2030 có hơn 90% lao động nông thôn qua đào tạo

Khánh Hòa: Phấn đấu đến năm 2030 có hơn 90% lao động nông thôn qua đào tạo

UBND tỉnh Khánh Hòa vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Kế hoạch số 252-KH/TU ngày 21/01/2025 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa về thực hiện Chỉ thị số 37-CT/TW ngày 10/7/2024 của Ban Bí thư về đổi mới công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.
Tin nổi bật trang chủ
THÔNG CÁO ĐẶC BIỆT VỀ LỄ QUỐC TANG NGUYÊN CHỦ TỊCH NƯỚC TRẦN ĐỨC LƯƠNG

THÔNG CÁO ĐẶC BIỆT VỀ LỄ QUỐC TANG NGUYÊN CHỦ TỊCH NƯỚC TRẦN ĐỨC LƯƠNG

Thời sự - PV - 20:35, 22/05/2025
Để tỏ lòng tiếc thương và tưởng nhớ đồng chí Trần Đức Lương, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Chủ tịch nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Chính phủ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam quyết định tổ chức Lễ tang Đồng chí với nghi thức Lễ Quốc tang.
Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Ủy ban Kiểm tra Trung ương

Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Ủy ban Kiểm tra Trung ương

Thời sự - PV - 20:25, 22/05/2025
Tổng Bí thư đánh giá cao sự thẳng thắn của Ủy ban Kiểm tra Trung ương trong kiểm điểm, đánh giá rất kỹ những tồn tại, hạn chế trên từng mặt công tác.
Đồng vốn chính sách nuôi dưỡng khát vọng vươn lên của đồng bào vùng sâu Đắk Nông

Đồng vốn chính sách nuôi dưỡng khát vọng vươn lên của đồng bào vùng sâu Đắk Nông

Công tác Dân tộc - Tiến Mạnh - 16:46, 22/05/2025
Trong hành trình giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới và nâng cao đời sống cho đồng bào DTTS, nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội do Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) tỉnh Đắk Nông triển khai đã trở thành công cụ quan trọng, mang lại hiệu quả thiết thực. Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, đồng vốn ưu đãi đã tiếp cận đúng đối tượng, kịp thời hỗ trợ người dân vượt qua khó khăn, từng bước vươn lên ổn định cuộc sống.
Rào cản thoát nghèo do chồng lấn địa giới hành chính: Đồng bào cần sớm được an cư lạc nghiệp (Bài cuối)

Rào cản thoát nghèo do chồng lấn địa giới hành chính: Đồng bào cần sớm được an cư lạc nghiệp (Bài cuối)

Xã hội - Huy Trường - Thanh Huyền - 16:46, 22/05/2025
Sống giữa vùng chồng lấn về địa giới hành chính, hàng trăm hộ dân Xơ Đăng ở thôn 3, xã Trà Vinh (huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam) vẫn gồng mình bám đất, bám thôn để phát triển kinh tế, nuôi hy vọng về một ngày được ổn định nơi ăn, chốn ở. Tuy nhiên, để những nỗ lực ấy không mãi dở dang, vấn đề chồng lấn địa giới hành chính giữa hai tỉnh Quảng Nam – Kon Tum cần sớm được giải quyết dứt điểm, minh bạch.
Cà Mau: Huy động, bố trí nguồn lực hoàn thành kế hoạch Chương trình MTQG 1719 năm 2025

Cà Mau: Huy động, bố trí nguồn lực hoàn thành kế hoạch Chương trình MTQG 1719 năm 2025

Tin tức - Như Tâm - 15:58, 22/05/2025
Ngày 22/5, ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết, UBND tỉnh vừa ban hành Kế hoạch thực hiện các dự án, tiểu dự án sử dụng vốn sự nghiệp thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719), trên địa bàn tỉnh Cà Mau năm 2025.
Mùa sen hồng bên miệng núi lửa Ia Băng

Mùa sen hồng bên miệng núi lửa Ia Băng

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 22/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Mùa sen hồng bên miệng núi lửa Ia Băng. Chùa Thiên Tượng - Hoan Châu đệ nhị danh thắng. Bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống dân tộc Mông xã Pà Cò. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Thủ tướng: Quyết tâm cơ bản hoàn thành tháo gỡ

Thủ tướng: Quyết tâm cơ bản hoàn thành tháo gỡ "điểm nghẽn" thể chế ngay trong năm 2025

Thời sự - PV - 15:55, 22/05/2025
Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu cần tập trung nguồn lực, quyết tâm cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những "điểm nghẽn" do quy định pháp luật ngay trong năm 2025, đồng thời đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật, chuyển từ tư duy "quản lý" sang "phục vụ", từ bị động sang chủ động, linh hoạt kiến tạo sự phát triển.
Người đàn ông ở Lai Châu bị ngộ độc do ăn nấm lạ

Người đàn ông ở Lai Châu bị ngộ độc do ăn nấm lạ

Tin tức - Anh Trúc - 15:06, 22/05/2025
Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lai Châu vừa cứu sống một người đàn ông bị ngộ độc do ăn nấm lạ.
Ưu tiên phát triển giáo dục mầm non ở miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Ưu tiên phát triển giáo dục mầm non ở miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Thời sự - Hoàng Quý - 15:04, 22/05/2025
Sáng 22/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi.
Sầu riêng Việt Nam đón tin vui

Sầu riêng Việt Nam đón tin vui

Tin tức - Anh Trúc - 12:17, 22/05/2025
Tổng cục Hải quan Trung Quốc vừa chính thức công nhận thêm 829 mã số vùng trồng và 131 mã số cơ sở đóng gói sầu riêng của Việt Nam.
Rào cản thoát nghèo do tình trạng chồng lấn địa giới hành chính: Làng “nhiều không” và những hệ lụy khôn lường (Bài 2)

Rào cản thoát nghèo do tình trạng chồng lấn địa giới hành chính: Làng “nhiều không” và những hệ lụy khôn lường (Bài 2)

Xã hội - Huy Trường - Thanh Huyền - 11:16, 22/05/2025
Tình trạng chồng lấn địa giới hành chính giữa tỉnh Quảng Nam và Kon Tum khiến thôn 3, xã Trà Vinh (huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam) rơi vào cảnh bị bỏ quên trong suốt nhiều năm. Hơn 1.000 người dân Xơ Đăng sinh sống tại đây đang phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, đặc biệt là khó khăn về hạ tầng cơ sở như điện, đường, trường học, trạm y tế và sóng điện thoại.