Sau khi hợp nhất, tỉnh Quảng Ngãi có diện tích hơn 14.800 km² với địa hình đồi núi chia cắt mạnh, thường xuyên xảy ra sạt lở trong mùa mưa bão. Thực tế, phần lớn các xã miền núi của tỉnh Quảng Ngãi có địa hình đồi núi dốc, người dân thường xây dựng nhà nép dưới chân núi nên nguy cơ sạt lở cao.
Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi cho thấy toàn tỉnh hiện có 372 điểm nguy cơ sạt lở đồi, núi, lũ quét, tập trung tại 42 xã phía Đông và 25 xã phía Tây, ảnh hưởng đến hơn 5.630 hộ dân.
Nhiều khu dân cư ở miền núi Quảng Ngãi nằm ở khu vực hiểm trở nên có nguy cơ sạt lở, lũ quét mỗi khi mùa mưa đến (Ảnh T.T)Đơn cử như Khu dân cư Hà Tăng, thôn Gò Lã, xã Sơn Tây (Quảng Ngãi) nằm dưới chân núi Pà Đù. Mỗi mùa mưa đến, nước từ trên núi đổ xuống buộc 17 hộ dân trong khu vực phải sơ tán. Những ngôi nhà nhỏ nép mình dưới chân núi, phía trước là con đường hẹp men theo triền núi, bên cạnh là sườn dốc dựng đứng. Khu dân cư này đã tồn tại hàng chục năm.
Ông Đinh Xuân Thanh (42 tuổi), thôn Gò Lã, xã Sơn Tây cho biết: Vào mùa mưa hằng năm, nước từ các khe núi, hốc đá bất ngờ tuôn xuống thành dòng đục ngầu, bà con phải tạm sơ tán đến nơi an toàn. Cảnh di dời tạm bợ ấy lặp đi lặp lại trở thành nỗi ám ảnh của người dân.
“Để đảm bảo an toàn, xã sơ tán người dân đi đến các nhà khác ở phía đường Đông Trường Sơn xen ghép trong thời gian mưa to. Khi hết mưa, người dân lại quay về nhà. Năm nào cũng phải sơ tán vì mưa lớn. Người dân mong muốn được tái định cư, ở chỗ nào cho an toàn, chứ ở khu vực này cứ mưa lại thấp thỏm, lo âu”, ông Thanh buồn bã nói.
Theo UBND xã Sơn Tây, hiện nay, tại khu dân cư Hà Tăng có 42 hộ, trong đó 17 hộ nằm trong vùng nguy cơ sạt lở. Chính quyền địa phương đã có văn bản đề xuất gửi Chi cục Phát triển nông thôn, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi để xin kinh phí bố tái định cư cho người dân nhưng nguồn vốn chưa được phân bổ. Trước mắt, chính quyền tuyên truyền, vận động bà con tạm thời sơ tán đến nơi an toàn khi có mưa lớn; đồng thời tiếp tục rà soát, lên kế hoạch bố trí tái định cư từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Ông Đinh Công Lập, Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Tây cho biết: Qua rà soát, địa phương xác định có 15 điểm nguy cơ sạt lở, ảnh hưởng trực tiếp đến 89 hộ và gián tiếp đến 325 hộ dân. Trước mùa mưa bão, xã thành lập Ban chỉ huy, các đội xung kích từ thôn đến xã, đồng thời triển khai phương châm “bốn tại chỗ, ba sẵn sàng”, gắn với việc ký kết hợp đồng cung ứng lương thực, thực phẩm và nhu yếu phẩm thiết yếu như mì tôm, nước uống, dầu ăn...
Sau khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp, xã Sơn Tây tiếp tục kế thừa và tập trung xây dựng, triển khai phương án phòng chống bão, lũ quét và sạt lở đất. Công tác phòng chống thiên tai tại địa phương luôn được chuẩn bị kỹ lưỡng.
Những mái nhà của người dân ở Khu dân cư Hà Tăng, xã Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi nằm trên triền đồi nên có ngay cơ sạt lở rất cao (Ảnh T.T)“Xã cũng đã tiến hành kiểm tra và rà soát các điểm có nguy cơ sạt lở và đã thành lập được các ban chỉ huy và tìm kiếm cứu nạn, các đội xung kích từ thôn đến xã. Khi mà có nguy cơ sạt lở và có tin khẩn cấp thì tiến hành di dời các hộ dân về nơi an toàn, đặc biệt là nơi là những nơi là xen kẹp, một số trường hợp thì về nơi tập trung ổn định”, ông Lập chia sẻ thêm.
Còn tại xã Sơn Hà, cũng có nhiều điểm nguy cơ cao sạt lở núi. Những điểm sạt lở này đang đe dọa trực tiếp trường học, nhà ở, cũng như tính mạng và tài sản của người dân. Lãnh đạo xã Sơn Hà cho hay: Những năm gần đây, ngọn núi Mang Kà Muồng tại thôn Nước Tang xuất hiện một vết nứt dài khoảng 60m. Vết nứt này nằm ở độ cao 30m và cách khu dân cư chỉ 50m. Nếu xảy ra sạt lở, khoảng 1.500m³ đất đá trượt xuống, đe dọa khu dân cư, trường mầm non và công trình nhà văn hóa thôn Nước Tang.
Ông Đinh Văn Buốt, ở thôn Nước Tang, bày tỏ: Thời gian gần đây, vết nứt ở núi Mang Kà Muồng ngày càng sâu hơn, bà con rất sợ, đặc biệt là vào mùa học sinh đi học. Chúng tôi mong các cấp chính quyền có phương án di dời dân và các công trình đến nơi khác để đảm bảo an toàn.
Trước tình trạng đó, tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành Kế hoạch bố trí, sắp xếp ổn định dân cư vùng thiên tai giai đoạn 2026-2035. Theo đó, sẽ triển khai 58 dự án di dời, tái định cư cho 4.317 hộ dân, trong đó 45 dự án dành riêng cho vùng thường xuyên xảy ra thiên tai. Các dự án này được kỳ vọng sẽ giúp người dân ổn định chỗ ở, yên tâm phát triển sản xuất.
Ông Đặng Trần Huân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi cho biết, để đảm bảo an toàn cho người dân vùng nguy cơ cao, ngành đã triển khai nhiều giải pháp: lắp đặt 99 trạm đo mưa tự động (79 trạm ở phía Đông, 20 trạm ở phía Tây) và 11 trạm đo mực nước tự động để quan trắc, cảnh báo kịp thời. Thông tin từ các trạm được cung cấp miễn phí trên ứng dụng VRAIN và phần mềm Cơ sở dữ liệu phòng chống thiên tai tỉnh.
“Trong các tình huống khi có mưa lớn xảy ra, Sở sẽ chủ động tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các cái văn bản chỉ đạo các kịch bản chi tiết để ứng phó với các tình huống lũ quét và sạt lở đất. Chỉ đạo các địa phương thường xuyên theo dõi về diễn biến của thiên tai, đặc biệt là các khu vực có nguy cơ cao xảy ra sạt lở, lũ quét để chủ động ứng phó”, ông Huân cho biết thêm.
