Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Những nếp nhà sàn trên đỉnh Đăng N’Jriêng

PV - 11:48, 08/02/2018

Ngày xưa, một cộng đồng người Châu Mạ (dân tộc Mạ) lập làng, sinh sống phồn thịnh trên đỉnh núi Đăng N’Jriêng ở xã Đăk Nia, thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông. Sau này bà con đã xuống núi sinh sống, thành lập bon mới. Nhưng vẫn còn một số hộ bám trụ làng cũ giữ gìn những nếp nhà sàn truyền thống và xem đó như báu vật.

Lễ kết nghĩa của người Mạ ở xã Đăk Nia. Lễ kết nghĩa của người Mạ ở xã Đăk Nia.

 

“Nơi đi-về của tổ tiên”

Đầu tháng 12, hoa dã quỳ nở vàng rực hai bên đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên. Từ Buôn Ma Thuột chúng tôi chạy xe gần 150 cây số, vượt hàng chục con đèo gấp khúc, từ sáng sớm đến trưa mới đến trụ sở xã Đăk Nia. Từ xa, đỉnh Đăng N’Jriêng sừng sững cao vút lấp ló trong làn mây trắng giăng ngang trời. Khu nhà sàn kiến trúc cổ truyền thống của đồng bào Mạ trên đỉnh Đăng N’Jiêng tĩnh lặng giữa những rẫy cà phê chín đỏ.

Trong ngôi nhà sàn truyền thống, vợ chồng ông K’Đáh (70 tuổi) và cô con gái út đang quây quần bên bếp lửa chuẩn bị bữa trưa với món canh bột-món ăn truyền thống của đồng bào Mạ được nấu bằng bột gạo và lá bép rừng. Bếp lửa đặt giữa nhà, phía trên là kho chứa nông sản và vật dụng sản xuất, phía trong cùng là sạp lồ ô trải dài từ đầu đến cuối nhà làm nơi nghỉ ngơi.

Mọi vật dụng đều đã cũ kỹ, in hằn dấu vết của thời gian mà bao năm ông K’đá cố gắng nâng niu, gìn giữ. Hàng chục chiếc gùi đủ mọi kích cỡ, nong, xà gạc được treo trên vách nhà. Kho lúa phía trên bếp lửa vẫn dùng để đựng bắp, lúa, đậu sau khi thu hoạch...

Ông K’Đáh cho biết: gia đình ông dựng lại ngôi nhà này từ năm 1994. Khi đó, ở đây là khu rừng rộng lớn, mọi người trong nhà, bà con trong bon cùng nhau lên rừng hái cành lá mây và sợi mây đủ độ tuổi mang về kết lại theo đúng kích thước, chiều dài của ngôi nhà. Nguyên liệu làm nhà đều lấy từ rừng, dây mây, lá mây mang về phơi khô, đan lại rồi lợp mái, chặt lồ ô làm phên, sạp để nằm.

“Trước đây, khu vực này có vài chục ngôi nhà sàn truyền thống nhưng nay chỉ còn khoảng chục nhà. Các con tôi hiện đang sinh sống ở bon N’Jriêng. Cuộc sống ở bon mới đầy đủ và vui hơn, có điện sáng, đường nhựa và nước sạch, nhưng vợ chồng tôi vẫn muốn ở lại làng cũ này, bởi đây là nơi cha mẹ, tổ tiên của tôi đã sống và nơi đây còn in dấu nhiều kỷ niệm”.

Theo già làng K’Măng, ngôi nhà của gia đình ông K’Đáh còn nguyên vẹn kiến trúc truyền thống, được làm nguyên bản mẫu nhà trệt của người Mạ. Phên thân cây lồ ô, mái lá mây nước một loại cây chỉ mọc gần bờ suối trong rừng sâu, mà nay trong rừng rất hiếm. Giờ muốn làm ngôi nhà truyền thống nguyên bản như thế này rất khó.

“Với bà con người Mạ ở bon N’Jiêng, ngôi làng cũ trên đỉnh Đăng N’Jriêng là nơi đi-về của tổ tiên, ông bà. Những ngày lễ quan trọng, bà con trong bon góp gạo, tiền chở con cháu vào làng cũ thăm nom và gìn giữ các vật dụng để nhắc nhở con cháu nhớ về nguồn cội, tổ tiên”, già làng K’Măng nhấn mạnh.

Bảo tồn những nếp nhà sàn

Già Làng K’Măng, bon N’Jiêng kể: Ngày xưa, khu vực này rừng núi bao phủ, núi Đăng N’Jiêng là rừng thiêng, cộng đồng người Châu Mạ lập làng, sinh sống phồn thịnh trên đỉnh núi.

Đồng bào dân tộc Mạ bon NJieng, xã Đăk Nia đánh cồng chiêng trong sân nhà văn hóa cộng đồng. Đồng bào dân tộc Mạ bon NJieng, xã Đăk Nia đánh cồng chiêng trong sân nhà văn hóa cộng đồng.

 

Một ngày nọ nước biển dâng cao, các quả đồi khu vực cao nguyên Đăk Nia đều bị ngập nước, riêng đồi Đăng N’Jiêng còn đứng sừng sững chạm tầng mây với cánh rừng xanh ngát thâm u, hoa trái có vị ngon đặc biệt. Nước biển tràn ngập khắp nơi, cây chuối rừng cũng ngấm vị mặn chát, mọi người kéo nhau lên rừng hái trái, lấy lá, đào củ mang về nấu ăn, chặt cây chuối nấu cùng ăn thay muối.

Một hôm, có người khổng lồ từ đâu xuất hiện bước lên đỉnh đồi đẩy tầng trời lên, chân người khổng lồ đạp đến chỗ nào thì chỗ đó thành ao hồ, đồng bào lấy nước ngọt trong ao để ăn uống. Khi nước biển vừa hạ thì ngọn lửa lớn từ miệng núi lửa Nâm kle ở xã Thuận An, huyện Đăk Mil phun đến thiêu rụi hết cả khu vực rộng lớn nhưng một lần nữa, đỉnh Đăng N’jiêng lại không bị ngọn lửa xâm hại.

Bà con người Mạ trên đỉnh Đăng N’Jiêng chung sống quây quần, đoàn kết cùng nhau khai hoang làm nương rẫy. Mãi cho đến khi thực dân Pháp xâm lược và thực hiện dồn dân lập ấp, toàn bộ người Mạ buộc phải xuống núi đến nơi ở khác. Nhớ ngôi làng cũ, bà con đã thống nhất lấy tên N’Jriêng đặt tên cho bon mới bây giờ.

Đất nước thống nhất hàng chục hộ đồng bào Mạ lại lên đỉnh Đăng N’Jiêng khai hoang sản xuất, dựng nhà lá theo kiến trúc nhà sàn, gìn giữ nét đẹp văn hóa độc đáo trong ngôi nhà truyền thống. “Ở bon mới người Mạ xây dựng nhà ở hiện đại, chỉ có đỉnh núi Đăng N’Jriêng còn nhà sàn truyền thống”, già làng K’Măng cho biết.

Xã Đăk Nia có 12 thôn, bon, trong đó có 5 bon đồng bào dân tộc Mạ. Mỗi bon đều đã thành lập câu lạc bộ cồng chiêng và đội văn nghệ dân gian, thường xuyên tổ chức hoạt động văn hóa. Những ngày lễ, Tết, đồng bào Mạ lại cùng nhau tổ chức liên hoan, giao lưu để chia sẻ những kinh nghiệm hay trong cuộc sống.

Ông Nguyễn Thái Ban, Phó Chủ tịch UBND xã Đăk Nia chia sẻ: Bon N’Jriêng hiện có khoảng 360 hộ sinh sống, nhưng trong bon không có nhà sàn truyền thống nên đồng bào Mạ cố gắng giữ gìn những nếp nhà sàn còn lại trên đỉnh Đăng N’Jriêng. Hiện nay, những căn nhà sàn này đang có nguy cơ mai một. Địa phương cũng đã đề xuất lên các cấp xem xét, có phương án hỗ trợ đồng bào tu bổ, tôn tạo lưu giữ những nếp nhà sàn ở bon cổ; đồng thời kết hợp với mô hình phát triển du lịch cộng đồng.

LÊ HƯỜNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.