Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Gương sáng

Nhà Thái học Điêu Văn Thuyển với tình yêu văn hóa dân tộc

Hà Minh Hưng - 16:58, 26/03/2023

Với tình yêu và niềm tự hào về văn hóa dân tộc Thái, ông đã dành hơn nửa cuộc đời để nghiên cứu, sưu tầm, bảo tồn tiếng nói, chữ viết, phong tục tập quán dân tộc Thái (ngành Thái trắng) vùng Pa So. Ông là Nghệ nhân Điêu Văn Thuyển - Chủ tịch Hội Người cao tuổi thị trấn Phong Thổ, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu, Hội viên Hội Văn học Nghệ thuật các DTTS Việt Nam.

Tuy tuổi đã cao nhưng nghệ nhân Điêu Văn Thuyển vẫn miệt mài sưu tầm, biên soạn, truyền dạy chữ Thái.
Tuy tuổi đã cao nhưng nghệ nhân Điêu Văn Thuyển vẫn miệt mài sưu tầm, biên soạn, truyền dạy chữ Thái.

Đón chúng tôi ở đầu cầu Pa So, trong trang phục truyền thống và nụ cười hào sảng, Nghệ nhân Điêu Văn Thuyển mời chúng tôi về căn nhà nhỏ tại thôn Hữu Nghị (thị trấn huyện Phong Thổ). Đây cũng là địa chỉ quen thuộc hằng tuần của các thành viên trong Câu lạc bộ (CLB) Bảo tồn văn hóa dân gian, dân tộc Thái trong những buổi giao lưu sinh hoạt, trao đổi văn hóa.

Lần giở lại những bức ảnh đen trắng đã hoen màu thời gian, Nghệ nhân Điêu Văn Thuyển kể về những câu chuyện ngày trước của mình. Ông bảo, thuở bé, thường xuyên được theo cha đi xem thực hành các nghi lễ của bản, của mường nên ông đã được tiếp cận với các cuốn sách Thái cổ. Ban đầu chỉ là thích thú, rồi ông cảm thấy "say dần" mỗi khi  hiểu thêm được một giá trị văn hóa truyền thống của cha ông mình.

Lớn lên, ông chọn nghề sư phạm để dạy chữ cho con em dân tộc mình. Ngoài giờ lên lớp, ông tranh thủ vào bản gặp gỡ, trao đổi với các thầy cúng, các bậc cao niên và cần mẫn ghi chép, sưu tầm những cuốn sách cổ để nghiên cứu, học viết chữ Thái một cách bài bản nhất.

Năm 2005, gia đình ông Điêu Văn Thuyển cùng 40 hộ người Thái ở bản cũ Chiềng Chăn, xã Chăn Nưa chuyển đến nơi ở mới, tại thôn Hữu Nghị (thị trấn huyện Phong Thổ) theo chương trình di dân, tái định cư Thủy điện Sơn La. Thời điểm này, ông được nghỉ hưu nên đã dành nhiều thời gian, tâm huyết cho việc nghiên cứu, sưu tầm văn hóa dân gian dân tộc Thái.

Những bản thảo chữ Thái cổ viết tay được ông Thuyển cất giữ như “báu vật”.
Những bản thảo chữ Thái cổ viết tay được ông Thuyển cất giữ như “báu vật”

Nhiều năm ròng rã, ông Thuyển đã đi điền dã, sưu tầm, ghi chép về các giá trị văn hóa của người Thái. Ông kiên trì tìm kiếm các tư liệu từ chính những người già để định hình các giá trị văn hóa nguyên bản. Đến nay, kho sách Thái cổ của ông lên đến gần 30 đầu sách, chủ yếu là các bản ghi chép bằng tay. Có những bản chữ đã mờ, rách mục, ông lại nghiên cứu để chép, dịch lại và bổ sung những chỗ thiếu khuyết. Ông còn dịch và viết sách bằng tiếng Thái. Những đầu sách dịch đã được in, xuất bản và tái bản, như: “Chuyện thơ Khun lúa nàng Ủa”; răn dạy người; “Truyện Trạng nguyên”; “Truyện Phạm Công Cúc Hoa”...

Năm 2011, ông Điêu Văn Thuyển tham gia vào Mạng lưới “Bảo tồn và phát triển tri thức bản địa dân tộc Thái Việt Nam” (VTIK). Ông cũng là thành viên trong tổ biên soạn các tài liệu về từ vựng tiếng Thái vùng Mường Lay. Ông cũng đã tham dự nhiều hội nghị, hội thảo về Bảo tồn phát triển tri thức bản địa dân tộc Thái Việt Nam (do Hội Thái học Việt Nam tổ chức).

 Hàng ngày, ông Điêu Văn Thuyển vẫn miệt mài truyền dạy, chỉ bảo từng động tác múa cho các thành viên trong CLB Bảo tồn văn hóa dân gian, dân tộc Thái).
Hàng ngày, ông Điêu Văn Thuyển vẫn miệt mài truyền dạy, chỉ bảo từng động tác múa cho các thành viên trong CLB Bảo tồn văn hóa dân gian, dân tộc Thái)

Bên cạnh việc bảo tồn chữ Thái cổ, hàng ngày, ông cùng các cụ cao niên và những người yêu văn hóa dân tộc chăm chút, gây dựng phong trào văn hóa, văn nghệ qua các lớp truyền dạy, các CLB… Ông chính là người khởi xướng thành lập ra Đội văn nghệ dân gian dân tộc Thái tại thôn Đoàn Kết (thôn giáp ranh với thôn Hữu Nghị). Tiếp đến là thành lập CLB Bảo tồn văn hóa dân gian dân tộc Thái thôn Đoàn Kết vào năm 2021. CLB có các chuyên ngành như: Văn nghệ dân gian; sử dụng nhạc cụ dân tộc; chế tác nhạc cụ; nghề truyền thống; ẩm thực người Thái.

Ông Điêu Văn Sượng - Chủ nhiệm CLB Bảo tồn văn hóa dân gian dân tộc Thái chia sẻ: “Dù tuổi đã cao nhưng vào các ngày cuối tuần hay những đêm trăng, bác Thuyển vẫn đều đặn đến tập luyện, chỉ bảo từng động tác, nhịp điệu, lấy lời cho các thành viên trong CLB. Nhiều ca khúc được ông làm mới, bà con ai cũng thích và thuộc lòng như ca khúc “Việt Nam quê hương tôi”, “Tình ca Tây Bắc”, “Inh lả ơi”… Các bài hát được chuyển thể hát song ngữ trên nền nhạc dân tộc chủ yếu là tính tẩu và sáo trúc”.

Để những tác phẩm văn học dân gian dân tộc Thái được hoàn chỉnh hơn, ông Thuyển thường xuyên gặp gỡ, trao đổi với các cao niên, những người yêu văn hóa dân gian dân tộc Thái trong công tác sưu tầm biên soạn.
Để những tác phẩm văn học dân gian dân tộc Thái được hoàn chỉnh hơn, ông Điêu Văn Thuyển (người thứ hai từ trái sang) thường xuyên gặp gỡ, trao đổi với các cao niên, những người yêu văn hóa dân gian dân tộc Thái trong công tác sưu tầm biên soạn

Bà Mai Thị Hồng Sim - Phó Chủ tịch UBND huyện Phong Thổ cũng khẳng định: Nghệ nhân Điêu Văn Thuyển có vai trò quan trọng trong việc tiếp lửa, truyền dạy các giá trị văn hóa phi vật thể của dân tộc lan tỏa trong cộng đồng, đặc biệt là cho thế hệ trẻ. Nhờ những những lớp người như bác Thuyển, mà sợi dây kết nối cộng đồng bớt phần lơi lỏng, để nhịp điệu dân ca còn ngân mãi, những điệu xoè vẫn rạo rực trong những mùa lễ hội...”.

Với những đóng góp không nhỏ cho văn hóa dân tộc, tháng 9/2022, nghệ nhân Điêu Văn Thuyển vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng yêu cầu 100% TTHC liên quan đến doanh nghiệp được thực hiện trực tuyến

Thủ tướng yêu cầu 100% TTHC liên quan đến doanh nghiệp được thực hiện trực tuyến

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính (TTHC), bảo đảm 100% TTHC liên quan đến doanh nghiệp được thực hiện trực tuyến, thông suốt, liền mạch, hiệu quả, minh bạch, giảm tối đa giấy tờ; tổ chức triển khai thực hiện TTHC không phụ thuộc vào địa giới hành chính trong phạm vi cấp tỉnh, hoàn thành trong năm 2025.
Lễ cầu mưa của dân tộc Hrê

Lễ cầu mưa của dân tộc Hrê

Media - BDT - 6 phút trước
Người Hrê là một trong những DTTS sinh sống lâu đời ở vùng núi phía Tây tỉnh Quảng Ngãi, như các huyện Ba Tơ, Sơn Hà, Sơn Tây. Trong đời sống thường ngày, cũng như trong các nghi lễ truyền thống, người Hrê luôn gìn giữ mối quan hệ gắn bó sâu sắc với thiên nhiên. Họ sống chủ yếu bằng nghề làm nương rẫy, trồng lúa, trồng bắp, nuôi gia súc và gắn bó với núi rừng như một phần máu thịt.
Việt Nam được xếp vào nhóm

Việt Nam được xếp vào nhóm "rủi ro thấp" trong Quy định chống phá rừng của EU là bước tiến quan trọng cho hoạt động thương mại và xuất khẩu.

Tin tức - Minh Nhật - 18 phút trước
Theo đánh giá của Ủy ban châu Âu, các quốc gia thuộc nhóm “rủi ro thấp” sẽ được áp dụng quy trình kiểm soát đơn giản hơn, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại và xuất khẩu.
Lào Cai hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp

Lào Cai hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp

Kinh tế - Trọng Bảo - 19 phút trước
Theo thống kê, hiện nay toàn tỉnh Lào Cai có 84 dự án đầu tư vào lĩnh vực sản xuất nông - lâm nghiệp, chiếm khoảng 1,2% tổng số dự án đầu tư toàn xã hội trên địa bàn. Trong số đó có 58 dự án đã đi vào hoạt động nhưng có tới 33 dự án (chiếm 57%) đang gặp khó khăn, cần được hỗ trợ, tháo gỡ hoặc phải dừng hoạt động.
Cần chủ động phòng chống đuối nước cho trẻ trong dịp hè

Cần chủ động phòng chống đuối nước cho trẻ trong dịp hè

Xã hội - Minh Nhật - 20 phút trước
Gần 2.000 trẻ tử vong do đuối nước mỗi năm, đây là hồi chuông cảnh báo về tình trạng trẻ em bị đuối nước, đòi hỏi cần phải có sự vào cuộc của các cấp, các ngành và toàn xã hội trong phòng chống đuối nước cho trẻ em.
9 tỉnh có nguy cơ rất cao lũ quét, sạt lở đất do mưa lớn

9 tỉnh có nguy cơ rất cao lũ quét, sạt lở đất do mưa lớn

Tin tức - Minh Nhật - 22 phút trước
Rạng sáng 23/5, khu vực các tỉnh miền núi phía Bắc đã có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to. Dự báo mưa lớn còn kéo dài trong 3-6 giờ tới, cảnh báo nguy cơ xảy ra lũ quét trên các sông, suối nhỏ, sạt lở đất trên sườn dốc.
Mùa sen hồng bên miệng núi lửa Ia Băng

Mùa sen hồng bên miệng núi lửa Ia Băng

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 22/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Mùa sen hồng bên miệng núi lửa Ia Băng. Chùa Thiên Tượng - Hoan Châu đệ nhị danh thắng. Bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống dân tộc Mông xã Pà Cò. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Tham gia góp ý sửa đổi Hiến pháp 2013: Không chỉ là nghĩa vụ mà là quyền lợi sát sườn của mỗi công dân.

Tham gia góp ý sửa đổi Hiến pháp 2013: Không chỉ là nghĩa vụ mà là quyền lợi sát sườn của mỗi công dân.

Sự kiện - Bình luận - Mạnh Hà - 23 phút trước
Từ ngày 6/5 đến 5/6/2025, Quốc hội tiến hành tổ chức lấy ý kiến rộng rãi của nhân dân, các cấp, các ngành đối với dự thảo nghị quyết về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013. Việc tham gia góp ýsửa đổi Hiến pháp không chỉ là nghĩa vụ mà là quyền lợi sát sườn của mỗi công dân.
Quảng Ninh: Đảm bảo an toàn giao thông trên cao tốc trong mùa mưa bão

Quảng Ninh: Đảm bảo an toàn giao thông trên cao tốc trong mùa mưa bão

Xã hội - Mỹ Dung - 1 giờ trước
Mùa mưa bão đang đến gần kéo theo nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn giao thông trên các tuyến cao tốc của tỉnh Quảng Ninh, với mạng lưới đường cao tốc dài gần 200km, đóng vai trò huyết mạch kết nối khu vực phía Bắc với quốc tế. Trước tình hình đó, các đơn vị quản lý đã triển khai hàng loạt biện pháp ứng phó nhằm giảm thiểu rủi ro, đảm bảo giao thông an toàn, thông suốt.
Lào Cai: Tăng cường điều trị, phòng bệnh sởi giảm thiểu số ca biến chứng nặng

Lào Cai: Tăng cường điều trị, phòng bệnh sởi giảm thiểu số ca biến chứng nặng

Sức khỏe - Trọng Bảo - 1 giờ trước
Thông tin từ Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh Lào Cai, từ tháng 7/2024 đến nay, toàn tỉnh ghi nhận hơn 4.500 ca mắc sởi tại 9/9 huyện, thị xã, thành phố. Đặc biệt, trong những tháng gần đây, số ca mắc sởi gia tăng và nhiều ca diễn biến nặng. Để giảm thiểu số ca diến biến nặng cũng như tăng cường phòng chống lây lan bệnh; ngành Y tế Lào Cai đã và đang triển khai nhiều giải pháp quyết liệt.
Thanh Hóa: Tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tôn giáo

Thanh Hóa: Tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tôn giáo

Dân tộc - Tôn giáo - Quỳnh Trâm - 1 giờ trước
Ngày 22/5, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Thanh Hóa phối hợp với Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Bộ bội Biên phòng tỉnh và UBND huyện Mường Lát tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tôn giáo cho chức sắc, chức việc đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh năm 2025.
Bộ Công an Khánh thành 700 căn nhà tặng các hộ gia đình khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu

Bộ Công an Khánh thành 700 căn nhà tặng các hộ gia đình khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu

Xã hội - Như Tâm - Trần Lĩnh - 1 giờ trước
Ngày 22/5, Bộ Công an phối hợp với Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bạc Liêu tổ chức Lễ khánh thành, bàn giao 700 căn nhà tặng hộ khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu. Dự buổi lễ, có Trung tướng Nguyễn Ngọc Lâm - Thứ trưởng Bộ Công an; lãnh đạo Văn phòng Bộ Công an, các Cục nghiệp vụ thuộc Bộ Công an.