Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Si La nơi thượng nguồn sông Đà

PV - 08:47, 12/03/2018

Đưa chúng tôi đến tìm hiểu cuộc sống của đồng bào dân tộc Si La ở khu tái định cư bản Sì Thâu Chải và bản Seo Hai, xã Can Hồ, anh Vũ Văn Thống, Trưởng Phòng Dân tộc huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu chia sẻ: Nếu các bạn đã đến vùng đồng bào dân tộc Si La ở thượng nguồn sông Đà từ thời điểm trước khi có dự án tái định cư và lần này trở lại thì mới cảm nhận rõ sự đổi thay về mọi mặt đời sống của đồng bào. Tại nơi ở mới, đồng bào Si La hòa nhập rất nhanh và luôn có ý thức cao trong việc bảo tồn những nét đẹp văn hóa dân tộc mình.

“Áo mới”của bản

Bản Sì Thâu Chải hôm chúng tôi vào thăm vắng hoe người. Đi một vòng xung quanh bản chỉ thấy vài hộ có người già và trẻ em ở nhà. Em Hù Cố Chối, người Si La, cán bộ văn hóa xã Can Hồ đi cùng đoàn xuống bản giải thích: “Thời điểm này đang là mùa măng nên bà con lên rừng hái măng đến tối mới về. Người Si La chịu khó lao động lắm! Nếu các anh chị vào bản mà không báo trước thì khó gặp đấy, vì ban ngày bà con đều đi rừng, đi nương cả”.

Đội văn nghệ bản Sì Thâu Chải gìn giữ nhiều làn điệu dân ca truyền thống. Đội văn nghệ bản Sì Thâu Chải gìn giữ nhiều làn điệu dân ca truyền thống.

Tuy nhiên, nhân vật chúng tôi “quan tâm” nhất là ông Trưởng bản Hù Chà Hù thì may sao lại có ở nhà. Ông Hù vừa đi kiểm tra lại đường ống dẫn nước bị vỡ sau trận mưa đêm trước, khiến hơn một nửa số hộ trong bản bị mất nước. Nói về cuộc sống của người Si La hôm nay, Trưởng bản Hù thừa nhận, so với thời điểm ở bản cũ bên kia sông Đà (từ năm 2013 về trước), cuộc sống của người Si La đã đổi thay nhiều lắm.

Ông Hù bảo, bản Sì Thâu Chải bây giờ đã có đường cho xe ô tô vào tận ngõ. Trường học, trạm y tế, nhà văn hóa, Trụ sở UBND xã đều nằm sát bên “hông”. Mỗi khi có họp hành, trưởng bản chỉ đi bộ 5 phút là tới trụ sở xã. Không như thời còn ở bản cũ, mỗi khi ra xã họp, ông phải đi bè, mảng qua sông rồi cuốc bộ mất vài tiếng đồng hồ mới tới xã.

Đường vào bản Seo Hai rộng rãi, khang trang, sạch đẹp. Đường vào bản Seo Hai rộng rãi, khang trang, sạch đẹp.

Bản Sì Thâu Chải hiện có 75 hộ dân với 292 nhân khẩu, trong đó người Si La 67 hộ, 219 nhân khẩu. So với thời điểm ở bản cũ thì số khẩu dân tộc Si La không tăng lên, thậm chí còn giảm đi 13 người (năm 2013, bản cũ có 234 khẩu). Lý giải về sự tụt giảm nhân khẩu trong bản, Trưởng bản Hù Chà Hù giải thích: “Một số con em người Si La trong bản đi học ngành, hoặc đi làm ăn ở xa, lập gia đình nơi khác nên đã chuyển khẩu ra khỏi xã. Vài năm trở lại đây, người Si La được Đảng và Nhà nước khuyến khích đẻ thêm con để tăng dân số, nhưng các gia đình trẻ không thích đẻ nhiều đâu. Mỗi nhà chỉ sinh 2 đứa thôi!”.

Bảo tồn nét đẹp văn hóa

Nói về vấn đề bảo tồn bản sắc văn hóa Si La, Bí thư Đảng ủy xã Can Hồ-Đặng Thế Hùng giải thích, nếu tính mốc thời gian từ khoảng 15 năm trở về trước thì đúng là chính quyền xã Can Hồ đã rất lo lắng khi tộc người này ngày càng bị suy kiệt giống nòi, bản sắc văn hóa bị mai một. Trước kia, người Si La chỉ có khoảng trên 500 nhân khẩu, cư trú ở địa bàn bên kia sông Đà, đi lại khó khăn nên hầu như bà con bị tách biệt với thế giới bên ngoài. Tình trạng hôn nhân cận huyết thống, thiếu đói lương thực, ốm đau, bệnh tật… dẫn tới nhiều hệ lụy đáng buồn. Lo ngại nhất là tình trạng suy thoái nòi giống và mai một bản sắc văn hóa.

Tuy nhiên, từ khi có dự án “Hỗ trợ phát triển dân tộc Si La-giai đoạn 2005-2010” của Chính phủ và Dự án Di dân tái định cư Thủy điện Lai Châu ở xã Can Hồ (năm 2013), hơn 500 nhân khẩu Si La ở hai bản Seo Hai và Sì Thâu Chải được Nhà nước hỗ trợ di chuyển đến nơi ở mới thì việc bảo tồn bản sắc văn hóa đã được chính quyền và người dân lưu tâm.

Hiện nay, đồng bào Si La vẫn giao tiếp hằng ngày bằng tiếng mẹ đẻ. Mỗi năm hai lần, tại nhà trưởng họ, con cháu người Si La tập hợp lại để tổ chức Tết năm mới và cúng cơm mới với các lễ vật dâng cúng được mang về từ sông suối, núi rừng. Ngoài ra, đồng bào Si La vẫn bảo tồn các nghi lễ cúng tổ tiên tại bếp thiêng; cúng hồn lúa với các nghi thức đưa rước hồn lúa từ nương về bản, về nhà rồi cất trên bồ thóc. Nghi lễ này 7 năm mới diễn ra một lần.

Bản Seo Hai và Sì Thâu Chải hôm nay đều có đội văn nghệ của bản với 20 thành viên tham gia. Đội văn nghệ bản Seo Hai do nghệ nhân Hù Cố Xuân đứng ra truyền dạy các làn điệu dân ca, dân vũ Si La. Còn đội văn nghệ bản Sì Thâu Chải do 2 em Hù Cố Chối và Pờ Cố Dừn, Chi Hội trưởng Phụ nữ đứng ra dạy múa, hát. Nhiều năm nay, đội văn nghệ của hai bản Si La đã giành được nhiều giải cao trong các hội thi, hội diễn văn nghệ quần chúng do Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch hoặc tỉnh Lai Châu tổ chức.

Năm 2015, đồng bào Si La ở bản Seo Hai đã được Ban Quản lý Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam mời về Hà Nội để tái hiện một số nghi lễ trong đám cưới, lễ cúng bản và giới thiệu các làn điệu dân ca, dân vũ. Điều đặc biệt là mấy năm nay, người Si La đã có thêm nhiều bộ trang phục dân tộc rất đẹp do chính bàn tay chị Pờ Hồng Vân (nguyên là Đại biểu Quốc hội khóa XIII) thiết kế, bảo tồn. Chị Pờ Hồng Vân là người con ưu tú của bản Seo Hai, hiện là Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Mường Tè.

NGỌC ÁNH

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tin nổi bật trang chủ
Tỉnh Sơn La về đích trong thực hiện công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát

Tỉnh Sơn La về đích trong thực hiện công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát

Tin tức - Tào Đạt - 19:55, 15/05/2025
Chiều 15/5, Tỉnh ủy Sơn La tổ chức Hội nghị tổng kết công tác xóa nhà tạm và nhà dột nát trên địa bàn. Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nông Thị Hà đã đến dự và phát biểu tại Hội nghị.
Đề xuất đưa hát ta lêu, ca chôi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia quốc gia

Đề xuất đưa hát ta lêu, ca chôi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia quốc gia

Tin tức - Nguyễn Trang - 18:23, 15/05/2025
Ngày 15/5, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã có tờ trình gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị xem xét đưa hai làn điệu dân ca ta lêu và ca chôi của dân tộc Hrê vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Yên Bái và Lào Cai thống nhất các nội dung chuẩn bị cho sáp nhập

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Yên Bái và Lào Cai thống nhất các nội dung chuẩn bị cho sáp nhập

Dân tộc - Tôn giáo - Trọng Bảo - 18:08, 15/05/2025
Chiều 15/5, tại thành phố Lào Cai, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Yên Bái đã có buổi làm việc với Sở Dân tộc và Tôn giáo Lào Cai, để thống nhất các nội dung chuẩn bị cho sáp nhập hai đơn vị.
Kon Tum: Hội thảo khoa học

Kon Tum: Hội thảo khoa học "Các nghiên cứu mới về Sâm Ngọc Linh - Thành tựu và ứng dụng"

Kinh tế - Ngọc Chí - 17:55, 15/05/2025
Chiều 15/5, UBND tỉnh Kon Tum tổ chức Hội thảo khoa học "Các nghiên cứu mới về Sâm Ngọc Linh - Thành tựu và ứng dụng". Dự Hội thảo có Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Kon Tum Nguyễn Đức Tuy; lãnh đạo các Sở, ngành của tỉnh Kon Tum và các nhà khoa học trong cả nước.
Mưa lớn gây nhiều thiệt hại ở Lai Châu và Lào Cai

Mưa lớn gây nhiều thiệt hại ở Lai Châu và Lào Cai

Môi trường sống - Minh Nhật - 17:46, 15/05/2025
Đêm 14 và sáng 15/5, tại khu vực hai tỉnh Lai Châu và Lào Cai đã xảy ra mưa lớn kéo dài, gây sạt lở đất, khiến 1 người tử vong, thiệt hại nặng nề về cơ sở hạ tầng và sản xuất nông nghiệp trên địa bàn.
Trải nghiệm các hoạt động tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Trải nghiệm các hoạt động tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Nằm yên bình giữa không gian xanh mát của vùng ngoại ô Hà Nội, Làng Văn hóa - Du lịch các Dân tộc Việt Nam tựa như một bức tranh thu nhỏ, sống động và đầy màu sắc về cộng đồng 54 dân tộc anh em. Với diện tích rộng lớn lên đến 1.544 ha, trải dài trên khu vực hồ Đồng Mô, thuộc thị xã Sơn Tây, Hà Nội, nơi đây không chỉ là một điểm đến du lịch độc đáo mà còn là một trung tâm bảo tồn, gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam.
Ngày thế giới không thuốc lá 2025: “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo”

Ngày thế giới không thuốc lá 2025: “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo”

Sức khỏe - Thúy Hồng - 17:18, 15/05/2025
Ngày Thế giới không thuốc lá (31/5) năm 2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chọn chủ đề “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo” với mục tiêu nhằm phơi bày chiến thuật của các tập đoàn thuốc lá trên thế giới trong việc quảng cáo sai sự thật, gây hiểu lầm thuốc lá không có hại, để mở rộng thị trường tiêu thụ, đặc biệt là trong giới trẻ.
WB luôn đồng hành, hỗ trợ Việt Nam phát triển các dự án hạ tầng chiến lược

WB luôn đồng hành, hỗ trợ Việt Nam phát triển các dự án hạ tầng chiến lược

Thời sự - PV - 17:14, 15/05/2025
Sáng 15/5, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp bà Mariam J. Sherman, Giám đốc Quốc gia của Văn phòng Ngân hàng thế giới (WB) khu vực Việt Nam, Lào, Campuchia.
Tổng Bí thư Tô Lâm dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Di tích Kim Liên

Tổng Bí thư Tô Lâm dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Di tích Kim Liên

Thời sự - An Yên - 17:08, 15/05/2025
Hướng tới kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, chiều 15/5, Tổng Bí thư Tô Lâm cùng đoàn đại biểu Trung ương, tỉnh Nghệ An về Khu Di tích Kim Liên (huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An) thành kính dâng hoa, dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Ấn tượng sản phẩm âm nhạc kết hợp rap và múa rối nước của nghệ sĩ nhí Xệ Xệ

Ấn tượng sản phẩm âm nhạc kết hợp rap và múa rối nước của nghệ sĩ nhí Xệ Xệ

Tin tức - Anh Trúc - 16:13, 15/05/2025
Nghệ sĩ nhí Xệ Xệ ra mắt MV "Thánh Gióng", kết hợp rap hiện đại với nghệ thuật múa rối nước truyền thống, mang đến làn gió mới cho âm nhạc thiếu nhi Việt.
Lấy ý kiến quy trình kiểm tra việc thực hiện chính sách dân tộc và tôn giáo

Lấy ý kiến quy trình kiểm tra việc thực hiện chính sách dân tộc và tôn giáo

Chính sách Dân tộc - Văn Hoa - 16:02, 15/05/2025
Ngày 15/5, tại Hà Nội, Bộ Dân tộc và Tôn giáo tổ chức Hội thảo “Lấy ý kiến quy trình kiểm tra việc thực hiện chính sách dân tộc và tôn giáo”. Ông Võ Văn Bảy - Chánh Thanh tra Bộ Dân tộc và Tôn giáo, chủ trì Hội thảo.