Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người “giữ lửa” văn hóa Cơ Ho

Thảo Linh - 20:31, 31/03/2024

Người đàn ông cầm bản thảo say sưa hát bài đồng dao bằng tiếng Cơ Ho cho mọi người nghe. Nhìn ông say sưa hát, người nghe cũng cảm nhận được phần nào những tình cảm, cũng như tấm lòng, tinh thần trách nhiệm mà ông đã dành cho dân tộc Cơ Ho, cho buôn làng mình.

Ông K’Điệp luôn đau đáu với văn hóa dân tộc Cơ Ho
Ông K’Điệp luôn đau đáu với văn hóa dân tộc Cơ Ho

Đó là ông K’Điệp, sinh năm 1959, ngụ tại thôn 4, xã Tam Bố, huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng. Tôi đã gặp ông K’Điệp nhiều lần, nhưng đây là lần đầu tiên được nghe ông hát bằng tiếng Cơ Ho: “Krok krek kòn tàm nrau. Poh nhai phàm kòn wì nrau. Jì mơ po\ kòn krung nrau. Yung nrau rơbàng nrau… Tơbồt bồ lu\ ka par nrao. (Rọt rẹt tiếng con cua ngáy. Bảy tháng tám tiếng con chồn kêu. Mùa cày cuốc tiếng con chim hót. Cầu lắc lẻo tiếng kêu kẽo kẹt… Giữa cù lao đá, cá suối kêu). Mặc dù ca từ của bài đồng dao khá dài do chính ông K’Điệp đã dày công sưu tầm được, nhưng tôi chỉ trích lại một đoạn ngắn. Nhìn ông K’Điệp hát, người nghe cũng cảm nhận được phần nào những tình cảm, cũng như tấm lòng, tinh thần trách nhiệm mà ông đã dành cho dân tộc Cơ Ho, cho buôn làng mình.

Năm 1980, K’Điệp bước vào nghề làm phóng viên Đài Phát thanh Truyền hình Lâm Đồng. Đây là điều kiện thuận lợi để K’Điệp đi nhiều vùng miền, buôn làng, được tiếp xúc nhiều người, nhất là bà con đồng bào các dân tộc thiểu số trong tỉnh. Ngoài làm chuyên môn, K’Điệp dành thời gian tìm hiểu về đời sống sinh hoạt, văn hóa và tín ngưỡng của dân tộc Cơ Ho.

Trong số 47 dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, người Cơ Ho có trên 175 ngàn người, chiếm trên 13,5% dân số của toàn tỉnh, tập trung nhiều nhất ở huyện Di Linh. K’Điệp nghĩ: Là người con của dân tộc Cơ Ho, phải có ý thức, trách nhiệm sưu tầm, lưu giữ lại các ca dao, tục ngữ, truyện cổ, … của dân tộc mình. Sau hơn 10 năm công tác ở Đài Phát thanh Truyền hình Lâm Đồng, vì điều kiện gia đình, K’Điệp lại trở về với quê hương, phụ trách công tác văn hóa của xã Tam Bố, huyện Di Linh.

 Mặc dù thay đổi công việc, K’Điệp không để gián đoạn việc sưu tầm văn hóa dân tộc. Sau hàng chục năm rong ruổi các buôn làng người Cơ Ho, tìm hiểu, gom nhặt, ghi chép, tổng hợp một cách cẩn thận có chọn lọc, đến nay, ông đã sưu tầm được 27 bài là các làn điệu dân ca như hát Yal yau, hát Dam klềr, hát Reng, hát Ơ mờl lơi, hát Bê bêl và các bài ca dao, tục ngữ khác đậm chất văn hóa Cơ Ho. Thông qua việc sưu tầm, ông K’Điệp mong muốn các già làng, nhân sỹ trí thức, nghệ nhân, cùng với mình sưu tầm văn hóa dân gian của dân tộc thiểu số tại chỗ ở địa phương mình nhằm truyền lại cho thế hệ sau. Ông chỉ mong sao đừng để nó phai nhạt theo thời gian.

Ông K’Điệp còn cùng các nghệ nhân trong buôn làng ở xã Tam Bố, hướng dẫn và dạy cho các bạn trẻ cách đánh cồng chiêng, thổi khèn bầu… Vì tiếng cồng, tiếng chiêng như là máu thịt, gắn liền với đời sống sinh hoạt lẫn tâm linh của đồng bào Cơ Ho. Hiện tại, ở thôn 4 (nơi ông K’Điệp sinh sống) đã thành lập được đội cồng chiêng. Cứ vào dịp lễ hội, ông K’Điệp cùng các nghệ nhân trong buôn làng đi biểu diễn tại các buôn làng khác ở trong huyện, trong tỉnh; thậm chí đi biểu diễn ở các tỉnh, thành khác trong nước.

Không những thế, ông K’Điệp còn tham gia biên soạn cuốn tài liệu dạy và học tiếng Cơ Ho. Với vốn hiểu biết của mình, cùng với quá trình lâu dài được tiếp cận thực tế với nhiều buôn làng của đồng bào dân tộc Cơ Ho, ông K’Điệp hiểu rõ cách phát âm, dùng từ của từng địa phương, từng hệ nhánh thuộc dân tộc Cơ Ho như: Cơ Ho Srê, Cơ Ho Cil, Cơ Ho Lạch, Cơ Ho T'ring, Cơ Ho Nộp và Cơ Ho Cờ Dòn. Từ đó, ông cùng với những người tham gia biên soạn nỗ lực hết mình, chắt lọc ra những ngôn ngữ phát âm một cách chuẩn nhất, phổ thông nhất, đại diện chung cho dân tộc Cơ Ho. 

Với sự chung tay của ông K’Điệp, cuốn tài liệu dạy và học tiếng Cơ Ho đã được đưa vào giảng dạy. Từ năm 2004 đến nay, ông K’Điệp còn tham gia đứng lớp dạy tiếng Cơ Ho cho nhiều cán bộ, công chức và cán bộ cơ sở cấp xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng; giúp cho cán bộ người Kinh thuận lợi trong việc giao tiếp với bà con đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao.

Ảnh xấu - Buôn làng người Cơ Ho đang từng ngày phát triển
Buôn làng người Cơ Ho đang từng ngày phát triển

Tôi hỏi: “Ông thấy lớp trẻ người Cơ Ho hiện nay ứng xử như thế nào với văn hóa truyền thống của dân tộc mình?”. Một phút trầm ngâm, ông K’Điệp chậm rãi nói: “Cũng có cháu thích tìm hiểu văn hóa truyền thống của cha ông mình, nhưng phần lớp trẻ người Cơ Ho ít khi quan tâm đến văn hóa bản địa. Nhiều đứa trẻ sinh ra và lớn lên không biết ngôn ngữ của dân tộc mình. Chính vì thế, bản thân tôi cũng như các nhân sỹ trí thức, các nghệ nhân người Cơ Ho cần nỗ lực hơn nữa, phải có trách nhiệm bồi dưỡng, hướng dẫn, đào tạo cho lớp trẻ, để văn hóa người Cơ Ho mãi tồn tại và phát triển”.

Ông K’Điệp không chỉ là nghệ nhân văn hóa mà còn là Người có uy tín trong cộng đồng người Cơ Ho ở thôn 4, xã Tam Bố, huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng.
Ông K’Điệp không chỉ là nghệ nhân văn hóa mà còn là Người có uy tín trong cộng đồng người Cơ Ho ở thôn 4, xã Tam Bố, huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng.

Tôi hiểu và đồng quan điểm với ông K’Điệp, không riêng gì thế hệ trẻ dân tộc Cơ Ho mà các dân tộc thiểu số khác ở vùng đất Nam Tây Nguyên này cũng vậy. Cuộc sống tiện nghi, hiện đại đã len lỏi vào từng nóc nhà, từng buôn làng, nên bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số ít nhiều bị chi phối và đứng trước nguy cơ mai một theo thời gian.

Không chỉ là nghệ nhân văn hóa, ông K’Điệp còn là Người có uy tín trong cộng đồng. Ông thường xuyên tiếp xúc với người dân để nắm bắt tâm tự nguyện vọng của bà con; tuyên truyền, vận động, thuyết phục bà con thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tham gia hiến đất, hiến rẫy mở đường giao thông nông thôn. Đồng thời, ông K’Điệp còn vận động người dân trong buôn làng từ bỏ các tập tục lạc hậu như trong cưới hỏi, ma chay; nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết; vận động người dân không sinh con thứ 3, chú trọng làm ăn kinh tế gia đình, thực hiện nếp sống văn hóa ở khu dân cư, góp phần xây dựng buôn làng ngày càng no ấm.

Ông K’Lào, Phó Chánh Văn phòng UBND huyện Di Linh cho biết thêm: “Ông K’Điệp là người hết lòng vì buôn làng người Cơ Ho. Trong thời gian công tác cũng như lúc đã nghỉ hưu, ông luôn nỗ lực hết mình trong mọi công việc, nhất là việc lưu giữ và phát huy văn hóa Cơ Ho. Ngoài ra, ông K’Điệp là "cầu nối" giữa bà con trong buôn làng với các cấp chính quyền, góp phần thực hiện tốt các phong trào hoạt động ở địa phương”.

Năm nay, ông K’Điệp đã 65 tuổi, nhưng công việc “lưu giữ và truyền lửa” văn hóa dân tộc Cơ Ho cho thế hệ trẻ vẫn tiếp diễn. Những suy nghĩ, việc làm của ông K’Điệp xuất phát từ tấm lòng và trách nhiệm, khó đo đếm bằng những con số cụ thể, nhưng đã khẳng định bằng niềm tin và sự kính trọng của đồng bào dân tộc Cơ Ho dành cho ông suốt những năm tháng đã qua.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.