Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Miền Tây xứ Nghệ - Những chuyện buồn hôn nhân: Một gia đình hai đời… tảo hôn (Bài 1)

Thọ Đào - Nguyễn Thanh - 09:39, 21/03/2023

Trong những bản làng mờ sương nơi miền Tây xứ Nghệ, vẫn còn bao đứa trẻ chưa kịp lớn đã vội vã lấy vợ, lấy chồng; chưa kịp trưởng thành đã bước vào cuộc hôn nhân chóng vánh. Sau những trang sách còn dang dở, là lời ru buồn, là hệ lụy cho cả cộng đồng và xã hội trước một vấn nạn chưa có hồi kết.

Một góc bản Buộc Mú, xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An
Một góc bản Buộc Mú, xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An

Tôi không tin người đàn ông 34 tuổi đời, ngồi trước mặt mình lại sắp sửa “lên chức” khi cô con gái thứ hai vừa rời bản, làm vợ ở tuổi 13. Cuộc chuyện trò đầy ngậm ngùi và xót xa hơn khi chúng tôi được biết thêm, chính người đàn ông này cũng đã từng “làm chồng” khi vừa sang tuổi 16. Dưới một mái nhà, hai thế hệ, hai cuộc đời nhưng chung một số phận “tảo hôn” đầy nước mắt và đắng cay.

Ăn chưa no, đã lo làm… vợ

Một chiều tháng Ba, cái lạnh cuối mùa cùng cơn mưa rả rích làm cho miền biên viễn nhuốm một nỗi buồn miên man. Và Y Xì (sinh năm 2010) ngồi bên bậc cửa, nhìn xa xăm. Đôi mắt Y Xì không chỉ có nỗi buồn mà còn cả tiếc nuối và hối hận. Những 3 tuần rồi, Y Xì rời mảnh đất của xã Nậm Càn (huyện Kỳ Sơn) đến bản Buộc Mú (xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn) làm dâu, làm vợ một trai bản trong bao nỗi nhớ nhung về gia đình, bè bạn.

Với Y Xì bây giờ, thời gian là một khái niệm mơ hồ, khác xa so với những ngày em còn đi học. Những bảng đen, giấy trắng, thời khóa biểu, thầy cô, bè bạn… giờ chỉ còn là hoài niệm. “Em nhớ trường, nhớ bạn. Em muốn được về đi chơi, đi học như các bạn”, Và Y Xì thốt lên trong nước mắt khi ngồi đối diện với khách bên mái nhà sa mu truyền thống của người Mông.

Khuôn mặt Y Xì non choẹt. Chẳng ai có thể nghĩ em đã làm… vợ. Cách nay độ 3 tuần, Và Y Xì còn là cô học sinh lớp 7 Trường PTDT Bán trú tiểu học và THCS Nậm Càn, xã Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn (Nghệ An). Mỗi sáng, Y Xì còn cùng lũ bạn tung tăng đến trường, khăn quàng đỏ thắm trên vai; giờ chơi còn vui đùa cùng chúng bạn. Mà nay, Y Xì đã là… một cô dâu lòng trĩu nặng. Ước muốn được trở lại mái trường của Và Y Xì, hẳn cũng là ước muốn của nhiều cô dâu khác bằng độ tuổi em, nhưng đã quá muộn, khi những hủ tục vẫn còn đè nặng trong tư tưởng của cộng đồng dân tộc này trên vùng cao xứ Nghệ.

Khi được hỏi rằng: “Em lấy chồng là do bị bắt vợ hay em tự nguyện theo chồng”? Và Y Xì ngập ngừng kể: Ở nhà bố mẹ em và cả các thầy cô giáo đều khuyên không nên lấy vợ lấy chồng sớm, nhưng chẳng hiểu sao em và một số bạn vẫn bỏ ngoài tai những lời khuyên ấy.

Trường PTDT Bán trú tiểu học và THCS Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - nơi gần 1 tháng trước Và Y Xì còn theo học
Trường PTDT Bán trú tiểu học và THCS Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - nơi gần 1 tháng trước Và Y Xì còn theo học

Những ngày Tết Nguyên đán, trên khắp bản làng xuất hiện những bộ váy áo sặc sỡ của các chàng trai cô gái để bước vào hội ném pao, Và Y Xì cũng hòa vào dòng người ấy. “Trong hội, một thanh niên (chồng Y Xì bây giờ) hơn em 4 tuổi nhanh chóng bắt chuyện với em. Ngày hôm sau cũng thế, chúng em hẹn gặp nhau rồi thích nhau lúc nào chẳng biết. Thế là anh ấy bắt em về làm vợ. Em cũng vui vẻ đi theo anh ấy dù bố mẹ phản đối rất nhiều. Bây giờ em muốn về nhà cũng chẳng được rồi”, Và Y Xì ngậm ngùi.

Tuổi của Y Xì, cái tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”. Nay làm… vợ rồi, Y Xì phải bỏ học giữa chừng để theo gia đình nhà chồng lên nương rẫy kiếm cái ăn, cái mặc. Giữa cái lạnh của xã vùng biên Na Ngoi, cô bé 13 tuổi Và Y Xì ngồi thu mình như càng làm cho em trở nên nhỏ thó hơn, khiến chúng tôi thêm nhói buốt.

Không còn được cắp sách đến trường, ngày nào không lên rẫy thì ở nhà chăn con trâu, con bò rồi tập nấu ăn cho gia đình. Cứ tưởng lấy chồng cuộc sống sẽ được như mình mong muốn, nhưng thực sự không phải như vậy. Em cũng chưa biết cách kiếm tiền, nấu ăn cũng chưa thành thạo. Tất cả đều phụ thuộc vào bố mẹ chồng. Chắc một thời gian nữa chúng em cũng phải đi nơi khác làm thuê để tự lo liệu”, Y Xì bối rối tâm sự.

Chỉ sau 3 tuần lấy chồng, “tập làm người lớn”, những nét hồn nhiên, ngây thơ của cô học trò lớp 7 dường như đã biến mất; chỉ còn lại những lo toan, suy nghĩ về cơm, áo, gạo, tiền của một cuộc hôn nhân quá sớm.

Luẩn quẩn trong vòng… tảo hôn

Ở tuổi 34, nhưng vợ chồng anh Và Bá Nù (bố Và Y Xì) ở bản Liên Sơn, xã Nậm Càn (Kỳ Sơn) đã có với nhau 3 mặt con. Đứa con lớn nay đang theo học lớp 9, đứa nhỏ học bậc Tiểu học trên địa bàn xã.

Một đám cưới đơn giản của nam nữ người Mông ở huyện Kỳ Sơn
Một đám cưới đơn giản của nam nữ người Mông ở huyện Kỳ Sơn

Và Bá Nù chào chúng tôi bằng ông. Có lẽ Nù thấy tóc chúng tôi điểm bạc. Nhưng, khi biết tuổi thật của chúng tôi chỉ nhỉnh hơn 6 - 7 tuổi thôi, thì cậu chàng cười đầy gượng gạo. Nụ cười của Nù, chúng tôi hiểu, là biết bao câu chuyện khó nói, khó chia sẻ.

Để xóa tan sự lúng túng ấy, chúng tôi hỏi: Nù kết hôn sớm thế à?

“16 tuổi lấy vợ rồi. Sau đó là chuỗi ngày đầy vất vả, cực nhọc”, Nù chia sẻ.

Ở chốn thâm sơn này, phong tục của người Mông là dựng vợ, gả chồng sớm. Một số người Mông còn có suy nghĩ rằng, nếu đủ 18 tuổi theo luật mới kết hôn thì được coi là… “ế”. Nhưng với Và Bá Nù, giờ đây anh thấm thía hơn ai hết câu chuyện lập gia đình khi chưa đủ tuổi. Càng thấm thía, anh càng lo lắng, bất an cho những đứa con của mình, sợ chúng lại phải đi theo cuộc đời như bố nó.

Nhưng Và Bá Nù chẳng thể tránh được. Nỗi lo lớn nhất của ông bố 34 tuổi đã hiện hữu trước mặt, khi cô con gái thứ 2 - Và Y Xì “nối gót bố”, lấy chồng từ thuở 13.

Nù kể: Khi có người báo con gái (Và Y Xì) đã bị bắt làm vợ và theo chồng về Na Ngoi, mình rất sốc. Mình bàn với vợ viết đơn lên Công an xã để nhờ Công an can thiệp bằng pháp luật đưa con về, nhưng nghĩ đi nghĩ lại, lại thôi. Con mình nó thích người ta nó mới theo, bây giờ mình đưa ra pháp luật lỡ con nghĩ dại mà ăn lá ngón, thì mình hối hận cả đời. Vả lại, ở trong bản mình bao nhiêu trường hợp cũng lấy chồng, lấy vợ bằng tuổi nó bây giờ.

Một góc bản Liên Sơn, xã Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - Nơi có những đại gia đình cả bố mẹ lẫn con cái đều... tảo hôn
Một góc bản Liên Sơn, xã Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - Nơi có những đại gia đình cả bố mẹ lẫn con cái đều... tảo hôn

“Gạo đã nấu thành cơm”, Và Bá Nù giờ chỉ biết lo cho đứa con gái bé bỏng Và Y Xì. Ở nhà, Y Xì chỉ là một cô bé ngây thơ, ăn xong chỉ biết đến trường rồi về nhà. Những việc như nấu ăn, giặt giũ, lên nương rẫy đều chưa thành thạo. “Chẳng biết nó lấy chồng rồi nó có tự lo cho cuộc sống được không, hay suốt ngày chỉ chạy nhảy như lúc còn ở nhà”?, vợ Nù ngồi bên chồng buông lời trong nước mắt.

Vợ Nù bảo rằng, chị cũng là người lập gia đình sớm nhưng cũng chẳng phải ở độ tuổi như con mình bây giờ. Ngày ấy, nhà nghèo không được đến trường, suốt ngày phải quần quật trên nương rẫy nên việc lấy chồng sớm cũng chẳng ai bất ngờ. Vậy mà bây giờ con chị được học hành đầy đủ, cơm ăn áo mặc không thiếu mà vẫn theo bạn bè lập gia đình sớm.

Những hủ tục trong cộng đồng đang cắt đứt quãng đời hồn nhiên của bao đứa trẻ tuổi ăn, tuổi học. Rồi đây, những đứa trẻ ấy sẽ vượt qua những nỗi lo toan của cuộc sống gia đình ra sao? Cái vòng luẩn quẩn, kết hôn sớm, từ đời cha mẹ đến con cái, biết đến bao giờ mới thực sự kết thúc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.