Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Miền Tây xứ Nghệ - Những chuyện buồn hôn nhân: Một gia đình hai đời… tảo hôn (Bài 1)

Thọ Đào - Nguyễn Thanh - 09:39, 21/03/2023

Trong những bản làng mờ sương nơi miền Tây xứ Nghệ, vẫn còn bao đứa trẻ chưa kịp lớn đã vội vã lấy vợ, lấy chồng; chưa kịp trưởng thành đã bước vào cuộc hôn nhân chóng vánh. Sau những trang sách còn dang dở, là lời ru buồn, là hệ lụy cho cả cộng đồng và xã hội trước một vấn nạn chưa có hồi kết.

Một góc bản Buộc Mú, xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An
Một góc bản Buộc Mú, xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An

Tôi không tin người đàn ông 34 tuổi đời, ngồi trước mặt mình lại sắp sửa “lên chức” khi cô con gái thứ hai vừa rời bản, làm vợ ở tuổi 13. Cuộc chuyện trò đầy ngậm ngùi và xót xa hơn khi chúng tôi được biết thêm, chính người đàn ông này cũng đã từng “làm chồng” khi vừa sang tuổi 16. Dưới một mái nhà, hai thế hệ, hai cuộc đời nhưng chung một số phận “tảo hôn” đầy nước mắt và đắng cay.

Ăn chưa no, đã lo làm… vợ

Một chiều tháng Ba, cái lạnh cuối mùa cùng cơn mưa rả rích làm cho miền biên viễn nhuốm một nỗi buồn miên man. Và Y Xì (sinh năm 2010) ngồi bên bậc cửa, nhìn xa xăm. Đôi mắt Y Xì không chỉ có nỗi buồn mà còn cả tiếc nuối và hối hận. Những 3 tuần rồi, Y Xì rời mảnh đất của xã Nậm Càn (huyện Kỳ Sơn) đến bản Buộc Mú (xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn) làm dâu, làm vợ một trai bản trong bao nỗi nhớ nhung về gia đình, bè bạn.

Với Y Xì bây giờ, thời gian là một khái niệm mơ hồ, khác xa so với những ngày em còn đi học. Những bảng đen, giấy trắng, thời khóa biểu, thầy cô, bè bạn… giờ chỉ còn là hoài niệm. “Em nhớ trường, nhớ bạn. Em muốn được về đi chơi, đi học như các bạn”, Và Y Xì thốt lên trong nước mắt khi ngồi đối diện với khách bên mái nhà sa mu truyền thống của người Mông.

Khuôn mặt Y Xì non choẹt. Chẳng ai có thể nghĩ em đã làm… vợ. Cách nay độ 3 tuần, Và Y Xì còn là cô học sinh lớp 7 Trường PTDT Bán trú tiểu học và THCS Nậm Càn, xã Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn (Nghệ An). Mỗi sáng, Y Xì còn cùng lũ bạn tung tăng đến trường, khăn quàng đỏ thắm trên vai; giờ chơi còn vui đùa cùng chúng bạn. Mà nay, Y Xì đã là… một cô dâu lòng trĩu nặng. Ước muốn được trở lại mái trường của Và Y Xì, hẳn cũng là ước muốn của nhiều cô dâu khác bằng độ tuổi em, nhưng đã quá muộn, khi những hủ tục vẫn còn đè nặng trong tư tưởng của cộng đồng dân tộc này trên vùng cao xứ Nghệ.

Khi được hỏi rằng: “Em lấy chồng là do bị bắt vợ hay em tự nguyện theo chồng”? Và Y Xì ngập ngừng kể: Ở nhà bố mẹ em và cả các thầy cô giáo đều khuyên không nên lấy vợ lấy chồng sớm, nhưng chẳng hiểu sao em và một số bạn vẫn bỏ ngoài tai những lời khuyên ấy.

Trường PTDT Bán trú tiểu học và THCS Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - nơi gần 1 tháng trước Và Y Xì còn theo học
Trường PTDT Bán trú tiểu học và THCS Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - nơi gần 1 tháng trước Và Y Xì còn theo học

Những ngày Tết Nguyên đán, trên khắp bản làng xuất hiện những bộ váy áo sặc sỡ của các chàng trai cô gái để bước vào hội ném pao, Và Y Xì cũng hòa vào dòng người ấy. “Trong hội, một thanh niên (chồng Y Xì bây giờ) hơn em 4 tuổi nhanh chóng bắt chuyện với em. Ngày hôm sau cũng thế, chúng em hẹn gặp nhau rồi thích nhau lúc nào chẳng biết. Thế là anh ấy bắt em về làm vợ. Em cũng vui vẻ đi theo anh ấy dù bố mẹ phản đối rất nhiều. Bây giờ em muốn về nhà cũng chẳng được rồi”, Và Y Xì ngậm ngùi.

Tuổi của Y Xì, cái tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”. Nay làm… vợ rồi, Y Xì phải bỏ học giữa chừng để theo gia đình nhà chồng lên nương rẫy kiếm cái ăn, cái mặc. Giữa cái lạnh của xã vùng biên Na Ngoi, cô bé 13 tuổi Và Y Xì ngồi thu mình như càng làm cho em trở nên nhỏ thó hơn, khiến chúng tôi thêm nhói buốt.

Không còn được cắp sách đến trường, ngày nào không lên rẫy thì ở nhà chăn con trâu, con bò rồi tập nấu ăn cho gia đình. Cứ tưởng lấy chồng cuộc sống sẽ được như mình mong muốn, nhưng thực sự không phải như vậy. Em cũng chưa biết cách kiếm tiền, nấu ăn cũng chưa thành thạo. Tất cả đều phụ thuộc vào bố mẹ chồng. Chắc một thời gian nữa chúng em cũng phải đi nơi khác làm thuê để tự lo liệu”, Y Xì bối rối tâm sự.

Chỉ sau 3 tuần lấy chồng, “tập làm người lớn”, những nét hồn nhiên, ngây thơ của cô học trò lớp 7 dường như đã biến mất; chỉ còn lại những lo toan, suy nghĩ về cơm, áo, gạo, tiền của một cuộc hôn nhân quá sớm.

Luẩn quẩn trong vòng… tảo hôn

Ở tuổi 34, nhưng vợ chồng anh Và Bá Nù (bố Và Y Xì) ở bản Liên Sơn, xã Nậm Càn (Kỳ Sơn) đã có với nhau 3 mặt con. Đứa con lớn nay đang theo học lớp 9, đứa nhỏ học bậc Tiểu học trên địa bàn xã.

Một đám cưới đơn giản của nam nữ người Mông ở huyện Kỳ Sơn
Một đám cưới đơn giản của nam nữ người Mông ở huyện Kỳ Sơn

Và Bá Nù chào chúng tôi bằng ông. Có lẽ Nù thấy tóc chúng tôi điểm bạc. Nhưng, khi biết tuổi thật của chúng tôi chỉ nhỉnh hơn 6 - 7 tuổi thôi, thì cậu chàng cười đầy gượng gạo. Nụ cười của Nù, chúng tôi hiểu, là biết bao câu chuyện khó nói, khó chia sẻ.

Để xóa tan sự lúng túng ấy, chúng tôi hỏi: Nù kết hôn sớm thế à?

“16 tuổi lấy vợ rồi. Sau đó là chuỗi ngày đầy vất vả, cực nhọc”, Nù chia sẻ.

Ở chốn thâm sơn này, phong tục của người Mông là dựng vợ, gả chồng sớm. Một số người Mông còn có suy nghĩ rằng, nếu đủ 18 tuổi theo luật mới kết hôn thì được coi là… “ế”. Nhưng với Và Bá Nù, giờ đây anh thấm thía hơn ai hết câu chuyện lập gia đình khi chưa đủ tuổi. Càng thấm thía, anh càng lo lắng, bất an cho những đứa con của mình, sợ chúng lại phải đi theo cuộc đời như bố nó.

Nhưng Và Bá Nù chẳng thể tránh được. Nỗi lo lớn nhất của ông bố 34 tuổi đã hiện hữu trước mặt, khi cô con gái thứ 2 - Và Y Xì “nối gót bố”, lấy chồng từ thuở 13.

Nù kể: Khi có người báo con gái (Và Y Xì) đã bị bắt làm vợ và theo chồng về Na Ngoi, mình rất sốc. Mình bàn với vợ viết đơn lên Công an xã để nhờ Công an can thiệp bằng pháp luật đưa con về, nhưng nghĩ đi nghĩ lại, lại thôi. Con mình nó thích người ta nó mới theo, bây giờ mình đưa ra pháp luật lỡ con nghĩ dại mà ăn lá ngón, thì mình hối hận cả đời. Vả lại, ở trong bản mình bao nhiêu trường hợp cũng lấy chồng, lấy vợ bằng tuổi nó bây giờ.

Một góc bản Liên Sơn, xã Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - Nơi có những đại gia đình cả bố mẹ lẫn con cái đều... tảo hôn
Một góc bản Liên Sơn, xã Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - Nơi có những đại gia đình cả bố mẹ lẫn con cái đều... tảo hôn

“Gạo đã nấu thành cơm”, Và Bá Nù giờ chỉ biết lo cho đứa con gái bé bỏng Và Y Xì. Ở nhà, Y Xì chỉ là một cô bé ngây thơ, ăn xong chỉ biết đến trường rồi về nhà. Những việc như nấu ăn, giặt giũ, lên nương rẫy đều chưa thành thạo. “Chẳng biết nó lấy chồng rồi nó có tự lo cho cuộc sống được không, hay suốt ngày chỉ chạy nhảy như lúc còn ở nhà”?, vợ Nù ngồi bên chồng buông lời trong nước mắt.

Vợ Nù bảo rằng, chị cũng là người lập gia đình sớm nhưng cũng chẳng phải ở độ tuổi như con mình bây giờ. Ngày ấy, nhà nghèo không được đến trường, suốt ngày phải quần quật trên nương rẫy nên việc lấy chồng sớm cũng chẳng ai bất ngờ. Vậy mà bây giờ con chị được học hành đầy đủ, cơm ăn áo mặc không thiếu mà vẫn theo bạn bè lập gia đình sớm.

Những hủ tục trong cộng đồng đang cắt đứt quãng đời hồn nhiên của bao đứa trẻ tuổi ăn, tuổi học. Rồi đây, những đứa trẻ ấy sẽ vượt qua những nỗi lo toan của cuộc sống gia đình ra sao? Cái vòng luẩn quẩn, kết hôn sớm, từ đời cha mẹ đến con cái, biết đến bao giờ mới thực sự kết thúc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Người miền Tây đỏ mắt chờ mùa nước nổi để nhịp sống chuyển mình

Người miền Tây đỏ mắt chờ mùa nước nổi để nhịp sống chuyển mình

Dù mùa mưa ở Nam bộ đã bắt đầu hơn tháng nay, nhưng dòng nước nổi ở thượng nguồn sông Mê Kông tại khu vực biên giới Tây Ninh, Đồng Tháp vẫn thấp. Nhiều người dân mưu sinh dựa vào mùa nước đang ngóng chờ sản vật quen thuộc như cá tôm… quay về.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Chính phủ dưới sự lãnh đạo của Đảng, 80 năm hành trình vì nước, vì dân

Thủ tướng: Chính phủ dưới sự lãnh đạo của Đảng, 80 năm hành trình vì nước, vì dân

Thời sự - PV - 1 giờ trước
Sáng 20/8, Lễ kỷ niệm 80 năm thành lập Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (28/8/1945 - 28/8/2025) được long trọng tổ chức tại Hà Nội. Đây là lần đầu tiên Chính phủ tổ chức kỷ niệm ngày thành lập.
Gia Lai: Xây dựng xã biên giới Ia Púch vững mạnh toàn diện

Gia Lai: Xây dựng xã biên giới Ia Púch vững mạnh toàn diện

Tin tức - Ngọc Thu - 2 giờ trước
Là xã biên giới nằm ở phía Tây của tỉnh Gia Lai, Ia Púch có gần 8,8 km đường biên giới tiếp giáp với Vương quốc Campuchia. Thời gian qua, xã Ia Púch đã tập trung phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, thực hiện đạt chỉ tiêu đã được tỉnh định hướng và cụ thể hóa trong Nghị quyết của Đại hội.
Đặc khu Thổ Châu đặt mục tiêu xây dựng phên giậu tiền tiêu vững vàng và bứt phá kinh tế biển

Đặc khu Thổ Châu đặt mục tiêu xây dựng phên giậu tiền tiêu vững vàng và bứt phá kinh tế biển

Tin tức - Tào Đạt - 2 giờ trước
Trong 2 ngày 19 và 20/8, Đảng bộ Đặc khu Thổ Châu (tỉnh An Giang) đã tổ chức Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Đại tá Nguyễn Văn Ngành, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh dự và chỉ đạo Đại hội.
Thanh Hóa: Công bố khẩn cấp sạt lở bờ hữu suối Son đoạn qua bản Sa Ná

Thanh Hóa: Công bố khẩn cấp sạt lở bờ hữu suối Son đoạn qua bản Sa Ná

Tin tức - Quỳnh Trâm - 2 giờ trước
Cuộc sống của 78 hộ gia đình với 350 nhân khẩu bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi tình trạng sạt lở bờ hữu suối Son, đoạn qua bản Sa Ná, xã Na Mèo, tỉnh Thanh Hóa.
Gia Lai: Phát hiện 40.000 sản phẩm giả nhãn hiệu nổi tiếng

Gia Lai: Phát hiện 40.000 sản phẩm giả nhãn hiệu nổi tiếng

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 2 giờ trước
Lực lượng chức năng tỉnh Gia Lai vừa phát hiện và xử lý vụ buôn bán hàng giả với hơn 40.000 sản phẩm tiêu dùng nhái nhiều nhãn hiệu nổi tiếng.
Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Để thuận tiện cho việc đi lại và vận chuyển nông sản, từ nhiều năm trước, người dân thôn Kon Vi Vàng, xã Đắk Kôi, tỉnh Quảng Ngãi đã tự làm một cây cầu treo dài hơn 50m vượt sông Đăk Snghé. Sau nhiều năm sử dụng, cây cầu treo đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều tấm ván mặt cầu đã bị mục nát. Mặc dù biết là không an toàn, nhưng người dân vẫn qua lại hằng ngày, bất chấp những cảnh báo của chính quyền về an toàn.
Phiên chợ 0 đồng ấm lòng đồng bào Xơ Đăng

Phiên chợ 0 đồng ấm lòng đồng bào Xơ Đăng

Xã hội - Ngọc Chí - 2 giờ trước
Sáng 20/8, UBND xã Tu Mơ Rông, tỉnh Quảng Ngãi tổ chức khánh thành Chợ trung tâm xã và Phiên chợ 0 đồng với nhiều phần quà tặng cho đồng bào Xơ Đăng. Đây là công trình được đầu tư từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719).
U23 Australia lần đầu đăng quang AFF Cup nữ 2025

U23 Australia lần đầu đăng quang AFF Cup nữ 2025

Thể thao - Hoàng Minh - 5 giờ trước
Tối 19/8, trên sân Lạch Tray (Hải Phòng), Đội tuyển U23 Australia đã vượt qua Myanmar với tỷ số tối thiểu 1-0 để chính thức trở thành nhà vô địch AFF Cup nữ 2025. Đây là lần đầu tiên U23 Australia bước lên bục cao nhất của giải đấu, đồng thời cũng là lần thứ hai bóng đá nữ Australia giành chức vô địch sau lần đầu vào năm 2008.
Đội tuyển nữ Việt Nam vượt qua Thái Lan, giành Huy chương Đồng AFF Cup 2025

Đội tuyển nữ Việt Nam vượt qua Thái Lan, giành Huy chương Đồng AFF Cup 2025

Thể thao - Hoàng Minh - 21:21, 19/08/2025
Chiều 19/8, trên sân vận động Lạch Tray (Hải Phòng), Đội tuyển nữ Việt Nam đã xuất sắc đánh bại Thái Lan với tỷ số 3-1, qua đó khép lại hành trình tại Giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á - AFF Cup 2025 với tấm Huy chương Đồng.
Lào Cai khởi công dự án phục vụ xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Lào Cai khởi công dự án phục vụ xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Kinh tế - Trọng Bảo - 19:01, 19/08/2025
Ngày 19/8, tỉnh Lào Cai đã tổ chức khởi công dự án san gạt mặt bằng và hạ tầng kỹ thuật khu Bản Qua, phục vụ xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Đây là 1 trong 6 công trình, dự án trọng điểm được tỉnh Lào Cai đồng loạt khởi công chào mừng 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Cầu Mã Đà đã được khởi công xây dựng

Cầu Mã Đà đã được khởi công xây dựng

Tin tức - Duy Chí - 17:54, 19/08/2025
Sau nhiều lần kiến nghị và được sự chấp thuận chủ trương của Thủ tướng Chính phủ, ngày 19/8, UBND tỉnh Đồng Nai đã làm Lễ động thổ, khởi công xây dựng cầu Mã Đà nối liền Bình Phước cũ với Đồng Nai, hòa vào mạng lưới giao thông quốc gia, rút ngắn khoảng cách từ Tây Nguyên đến sân bay, cảng biển.