Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Miền Tây xứ Nghệ - Những chuyện buồn hôn nhân: Một gia đình hai đời… tảo hôn (Bài 1)

Thọ Đào - Nguyễn Thanh - 09:39, 21/03/2023

Trong những bản làng mờ sương nơi miền Tây xứ Nghệ, vẫn còn bao đứa trẻ chưa kịp lớn đã vội vã lấy vợ, lấy chồng; chưa kịp trưởng thành đã bước vào cuộc hôn nhân chóng vánh. Sau những trang sách còn dang dở, là lời ru buồn, là hệ lụy cho cả cộng đồng và xã hội trước một vấn nạn chưa có hồi kết.

Một góc bản Buộc Mú, xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An
Một góc bản Buộc Mú, xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An

Tôi không tin người đàn ông 34 tuổi đời, ngồi trước mặt mình lại sắp sửa “lên chức” khi cô con gái thứ hai vừa rời bản, làm vợ ở tuổi 13. Cuộc chuyện trò đầy ngậm ngùi và xót xa hơn khi chúng tôi được biết thêm, chính người đàn ông này cũng đã từng “làm chồng” khi vừa sang tuổi 16. Dưới một mái nhà, hai thế hệ, hai cuộc đời nhưng chung một số phận “tảo hôn” đầy nước mắt và đắng cay.

Ăn chưa no, đã lo làm… vợ

Một chiều tháng Ba, cái lạnh cuối mùa cùng cơn mưa rả rích làm cho miền biên viễn nhuốm một nỗi buồn miên man. Và Y Xì (sinh năm 2010) ngồi bên bậc cửa, nhìn xa xăm. Đôi mắt Y Xì không chỉ có nỗi buồn mà còn cả tiếc nuối và hối hận. Những 3 tuần rồi, Y Xì rời mảnh đất của xã Nậm Càn (huyện Kỳ Sơn) đến bản Buộc Mú (xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn) làm dâu, làm vợ một trai bản trong bao nỗi nhớ nhung về gia đình, bè bạn.

Với Y Xì bây giờ, thời gian là một khái niệm mơ hồ, khác xa so với những ngày em còn đi học. Những bảng đen, giấy trắng, thời khóa biểu, thầy cô, bè bạn… giờ chỉ còn là hoài niệm. “Em nhớ trường, nhớ bạn. Em muốn được về đi chơi, đi học như các bạn”, Và Y Xì thốt lên trong nước mắt khi ngồi đối diện với khách bên mái nhà sa mu truyền thống của người Mông.

Khuôn mặt Y Xì non choẹt. Chẳng ai có thể nghĩ em đã làm… vợ. Cách nay độ 3 tuần, Và Y Xì còn là cô học sinh lớp 7 Trường PTDT Bán trú tiểu học và THCS Nậm Càn, xã Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn (Nghệ An). Mỗi sáng, Y Xì còn cùng lũ bạn tung tăng đến trường, khăn quàng đỏ thắm trên vai; giờ chơi còn vui đùa cùng chúng bạn. Mà nay, Y Xì đã là… một cô dâu lòng trĩu nặng. Ước muốn được trở lại mái trường của Và Y Xì, hẳn cũng là ước muốn của nhiều cô dâu khác bằng độ tuổi em, nhưng đã quá muộn, khi những hủ tục vẫn còn đè nặng trong tư tưởng của cộng đồng dân tộc này trên vùng cao xứ Nghệ.

Khi được hỏi rằng: “Em lấy chồng là do bị bắt vợ hay em tự nguyện theo chồng”? Và Y Xì ngập ngừng kể: Ở nhà bố mẹ em và cả các thầy cô giáo đều khuyên không nên lấy vợ lấy chồng sớm, nhưng chẳng hiểu sao em và một số bạn vẫn bỏ ngoài tai những lời khuyên ấy.

Trường PTDT Bán trú tiểu học và THCS Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - nơi gần 1 tháng trước Và Y Xì còn theo học
Trường PTDT Bán trú tiểu học và THCS Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - nơi gần 1 tháng trước Và Y Xì còn theo học

Những ngày Tết Nguyên đán, trên khắp bản làng xuất hiện những bộ váy áo sặc sỡ của các chàng trai cô gái để bước vào hội ném pao, Và Y Xì cũng hòa vào dòng người ấy. “Trong hội, một thanh niên (chồng Y Xì bây giờ) hơn em 4 tuổi nhanh chóng bắt chuyện với em. Ngày hôm sau cũng thế, chúng em hẹn gặp nhau rồi thích nhau lúc nào chẳng biết. Thế là anh ấy bắt em về làm vợ. Em cũng vui vẻ đi theo anh ấy dù bố mẹ phản đối rất nhiều. Bây giờ em muốn về nhà cũng chẳng được rồi”, Và Y Xì ngậm ngùi.

Tuổi của Y Xì, cái tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”. Nay làm… vợ rồi, Y Xì phải bỏ học giữa chừng để theo gia đình nhà chồng lên nương rẫy kiếm cái ăn, cái mặc. Giữa cái lạnh của xã vùng biên Na Ngoi, cô bé 13 tuổi Và Y Xì ngồi thu mình như càng làm cho em trở nên nhỏ thó hơn, khiến chúng tôi thêm nhói buốt.

Không còn được cắp sách đến trường, ngày nào không lên rẫy thì ở nhà chăn con trâu, con bò rồi tập nấu ăn cho gia đình. Cứ tưởng lấy chồng cuộc sống sẽ được như mình mong muốn, nhưng thực sự không phải như vậy. Em cũng chưa biết cách kiếm tiền, nấu ăn cũng chưa thành thạo. Tất cả đều phụ thuộc vào bố mẹ chồng. Chắc một thời gian nữa chúng em cũng phải đi nơi khác làm thuê để tự lo liệu”, Y Xì bối rối tâm sự.

Chỉ sau 3 tuần lấy chồng, “tập làm người lớn”, những nét hồn nhiên, ngây thơ của cô học trò lớp 7 dường như đã biến mất; chỉ còn lại những lo toan, suy nghĩ về cơm, áo, gạo, tiền của một cuộc hôn nhân quá sớm.

Luẩn quẩn trong vòng… tảo hôn

Ở tuổi 34, nhưng vợ chồng anh Và Bá Nù (bố Và Y Xì) ở bản Liên Sơn, xã Nậm Càn (Kỳ Sơn) đã có với nhau 3 mặt con. Đứa con lớn nay đang theo học lớp 9, đứa nhỏ học bậc Tiểu học trên địa bàn xã.

Một đám cưới đơn giản của nam nữ người Mông ở huyện Kỳ Sơn
Một đám cưới đơn giản của nam nữ người Mông ở huyện Kỳ Sơn

Và Bá Nù chào chúng tôi bằng ông. Có lẽ Nù thấy tóc chúng tôi điểm bạc. Nhưng, khi biết tuổi thật của chúng tôi chỉ nhỉnh hơn 6 - 7 tuổi thôi, thì cậu chàng cười đầy gượng gạo. Nụ cười của Nù, chúng tôi hiểu, là biết bao câu chuyện khó nói, khó chia sẻ.

Để xóa tan sự lúng túng ấy, chúng tôi hỏi: Nù kết hôn sớm thế à?

“16 tuổi lấy vợ rồi. Sau đó là chuỗi ngày đầy vất vả, cực nhọc”, Nù chia sẻ.

Ở chốn thâm sơn này, phong tục của người Mông là dựng vợ, gả chồng sớm. Một số người Mông còn có suy nghĩ rằng, nếu đủ 18 tuổi theo luật mới kết hôn thì được coi là… “ế”. Nhưng với Và Bá Nù, giờ đây anh thấm thía hơn ai hết câu chuyện lập gia đình khi chưa đủ tuổi. Càng thấm thía, anh càng lo lắng, bất an cho những đứa con của mình, sợ chúng lại phải đi theo cuộc đời như bố nó.

Nhưng Và Bá Nù chẳng thể tránh được. Nỗi lo lớn nhất của ông bố 34 tuổi đã hiện hữu trước mặt, khi cô con gái thứ 2 - Và Y Xì “nối gót bố”, lấy chồng từ thuở 13.

Nù kể: Khi có người báo con gái (Và Y Xì) đã bị bắt làm vợ và theo chồng về Na Ngoi, mình rất sốc. Mình bàn với vợ viết đơn lên Công an xã để nhờ Công an can thiệp bằng pháp luật đưa con về, nhưng nghĩ đi nghĩ lại, lại thôi. Con mình nó thích người ta nó mới theo, bây giờ mình đưa ra pháp luật lỡ con nghĩ dại mà ăn lá ngón, thì mình hối hận cả đời. Vả lại, ở trong bản mình bao nhiêu trường hợp cũng lấy chồng, lấy vợ bằng tuổi nó bây giờ.

Một góc bản Liên Sơn, xã Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - Nơi có những đại gia đình cả bố mẹ lẫn con cái đều... tảo hôn
Một góc bản Liên Sơn, xã Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn - Nơi có những đại gia đình cả bố mẹ lẫn con cái đều... tảo hôn

“Gạo đã nấu thành cơm”, Và Bá Nù giờ chỉ biết lo cho đứa con gái bé bỏng Và Y Xì. Ở nhà, Y Xì chỉ là một cô bé ngây thơ, ăn xong chỉ biết đến trường rồi về nhà. Những việc như nấu ăn, giặt giũ, lên nương rẫy đều chưa thành thạo. “Chẳng biết nó lấy chồng rồi nó có tự lo cho cuộc sống được không, hay suốt ngày chỉ chạy nhảy như lúc còn ở nhà”?, vợ Nù ngồi bên chồng buông lời trong nước mắt.

Vợ Nù bảo rằng, chị cũng là người lập gia đình sớm nhưng cũng chẳng phải ở độ tuổi như con mình bây giờ. Ngày ấy, nhà nghèo không được đến trường, suốt ngày phải quần quật trên nương rẫy nên việc lấy chồng sớm cũng chẳng ai bất ngờ. Vậy mà bây giờ con chị được học hành đầy đủ, cơm ăn áo mặc không thiếu mà vẫn theo bạn bè lập gia đình sớm.

Những hủ tục trong cộng đồng đang cắt đứt quãng đời hồn nhiên của bao đứa trẻ tuổi ăn, tuổi học. Rồi đây, những đứa trẻ ấy sẽ vượt qua những nỗi lo toan của cuộc sống gia đình ra sao? Cái vòng luẩn quẩn, kết hôn sớm, từ đời cha mẹ đến con cái, biết đến bao giờ mới thực sự kết thúc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Gió qua miền Phước Tích

Gió qua miền Phước Tích

Những đôi bàn tay vơi màu bùn đất, lò nung cũng mất dần đi, danh tiếng một thuở của tiền nhân với nghiệp gây dựng gần 500 năm cứ thế nhạt dần. Người làng gốm Phước Tích chênh chao nhớ mỗi khi gió thổi ngang qua miền Cố đô.
Tin nổi bật trang chủ
Chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc về lĩnh vực công tác dân tộc: Thẳng thắn, trách nhiệm, nắm chắc vấn đề, sâu sát với thực tiễn

Chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc về lĩnh vực công tác dân tộc: Thẳng thắn, trách nhiệm, nắm chắc vấn đề, sâu sát với thực tiễn

“Đồng chí Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, mặc dù lần đầu tiên trả lời chất vấn nhưng đã chuẩn bị tốt nội dung, nắm chắc vấn đề, sâu sát với thực tiễn, tập trung trả lời vào các vấn đề mà đại biểu Quốc hội quan tâm, giải trình khá đầy đủ các vấn đề còn bất cập, hạn chế, đồng thời, đề xuất phương hướng nhằm khắc phục những bất cập trong lĩnh vực phụ trách. Qua chất vấn và trả lời chất vấn đã làm rõ thêm trách nhiệm của Chính phủ, Ủy ban Dân tộc và các Bộ, ngành, cơ quan có liên quan trong việc thực hiện chính sách dân tộc”. Đó là phát biểu của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khi kết luận nội dung chất vấn về lĩnh vực công tác dân tộc tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV.
Tin trong ngày - 7/6/2023

Tin trong ngày - 7/6/2023

Media - BDT - 20:00, 07/06/2023
Bản tin hôm nay có những thông tin đáng chú ý sau: Quốc hội tiếp tục phiên chất vấn và trả lời chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh; Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo khẩn về cung ứng điện; Các ngành hàng đều gặp khó về thị trường xuất khẩu cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng: Cần sớm tháo gỡ vướng mắc liên quan đến cơ chế, chính sách

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng: Cần sớm tháo gỡ vướng mắc liên quan đến cơ chế, chính sách

Tiếng nói từ cơ sở - Minh Thu - 19:09, 07/06/2023
Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư, nguồn vốn Trung ương bố trí cho các Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025 là 1.501,025 tỷ đồng.
Yên Bái: Thực hiện thắng lợi các mục tiêu giảm nghèo

Yên Bái: Thực hiện thắng lợi các mục tiêu giảm nghèo

Chính sách dân tộc - Hải Khánh - 17:30, 07/06/2023
Để thực hiện hiệu quả công tác giảm nghèo, những năm qua, tỉnh Yên Bái đã dành nhiều nguồn lực và giải phải tập trung đầu tư trọng điểm vào vùng “lõi nghèo". Cùng với các chính sách của Trung ương, tỉnh cũng đã ban hành nhiều chính sách đặc thù nhằm hỗ trợ người dân nơi đây phát triển sản xuất, tạo sinh kế, thu nhập bền vững, nâng cao chất lượng sống.
Giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm đạt hơn 20% kế hoạch

Giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm đạt hơn 20% kế hoạch

Kinh tế - PV - 17:18, 07/06/2023
Bộ Tài chính vừa ban hành văn bản số 5646/BTC-ĐT về tình hình thanh toán vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) lũy kế 4 tháng, ước thực hiện 5 tháng kế hoạch năm 2023.
Thủ tướng chỉ đạo thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng điện

Thủ tướng chỉ đạo thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng điện

Tin tức - PV - 14:54, 07/06/2023
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 517/CĐ-TTg ngày 6/6/2023 về việc thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng điện mùa khô năm 2023 và thời gian tới.
Nóng tình trạng tranh chấp nguồn nước do hạn hán kéo dài

Nóng tình trạng tranh chấp nguồn nước do hạn hán kéo dài

Thời gian gần đây, trên địa bàn tỉnh Lào Cai không có mưa khiến cho mực nước tại các sông suối, ao hồ cạn kiệt. Khan hiếm nguồn nước dẫn đến việc liên tiếp xảy ra các vụ mâu thuẫn, tranh chấp nguồn nước giữa người dân với người dân, giữa người dân với công ty cấp nước…
ASEAN Para Games 12: Đoàn thể thao Việt Nam đã có gần 130 huy chương

ASEAN Para Games 12: Đoàn thể thao Việt Nam đã có gần 130 huy chương

Thể thao - PV - 14:52, 07/06/2023
Tính đến 21h15 ngày 6/6, Đoàn Thể thao Người Khuyết tật Việt Nam đã có 36 HCV, 35 HCB và 56 HCĐ, đứng vị trí thứ 3 bảng tổng sắp huy chương ASEAN Para Games 12.
Đồng bào DTTS hài lòng, tin tưởng về nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh trước Quốc hội

Đồng bào DTTS hài lòng, tin tưởng về nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh trước Quốc hội

Sự kiện - Bình luận - Lê Vũ - Bảo Trần - 14:51, 07/06/2023
Ngày 6 - 7/6, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc (UBDT) Hầu A Lềnh đã trả lời chất vấn trước Quốc hội (Kỳ họp thứ 5, Khóa XV). Đông đảo cử tri cả nước, đặc biệt là đồng bào DTTS rất quan tâm đến sự kiện này. Nhiều nơi vùng sâu, vùng xa cả gia đình tập trung lại để theo dõi, cập nhật thông tin trong sự phấn khởi.
Quảng Bình: Tổ chức tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2023 - 2024

Quảng Bình: Tổ chức tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2023 - 2024

Giáo dục - Khánh Ngân - 14:25, 07/06/2023
Sáng 7/6, 12.856 em học sinh THCS ở Quảng Bình đã bước vào kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2023 - 2024. Trong buổi sáng, các thí sinh đã dự thi 2 môn Ngữ Văn và Tiếng anh, buổi chiều các em bước vào thi môn Toán.
Quảng Ninh: Phát động Tháng hành động vì trẻ em và tiếp nhận Quỹ Bảo trợ trẻ em năm 2023

Quảng Ninh: Phát động Tháng hành động vì trẻ em và tiếp nhận Quỹ Bảo trợ trẻ em năm 2023

Xã hội - Mỹ Dung - 14:00, 07/06/2023
Sáng 7/6, tại Tp. Hạ Long, UBND tỉnh Quảng Ninh tổ chức Lễ phát động Tháng hành động vì trẻ em, khai mạc hoạt động Hè, tiếp nhận Quỹ Bảo trợ trẻ em tỉnh Quảng Ninh năm 2023.
Lào Cai đưa Trung tâm dịch vụ hành chính công tại Cửa khẩu Kim Thành vào hoạt động

Lào Cai đưa Trung tâm dịch vụ hành chính công tại Cửa khẩu Kim Thành vào hoạt động

Tin tức - Trọng Bảo - 11:00, 07/06/2023
Bắt đầu từ ngày 7/6, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai đưa Trung tâm tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính vào vận hành tại Cửa khẩu Quốc tế đường bộ số II Kim Thành. Đây là một trong các hợp phần của dự án cửa khẩu số mà tỉnh Lào Cai đang tập trung xây dựng.