Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Kinh nghiệm nuôi dạy, giáo dục con trẻ của người Thái Nghệ An

Nguyệt Anh - 15:31, 09/05/2022

Trong cuốn sách "Người Thái ở miền tây Nghệ An" của Tiến sĩ Dân tộc học Vi An, ông dành một phần để viết về tục lệ sinh đẻ và kinh nghiệm nuôi dạy con cái của cộng đồng người Thái. Theo ông, người Thái ở Nghệ An thường dạy con 5 thứ phải “biết” đó là: ở, ăn, đi, nói và làm.

Thế hệ trẻ dân tộc Thái Nghệ An hôm nay (Ảnh BNA)
Thế hệ trẻ dân tộc Thái Nghệ An hôm nay (Ảnh BNA)

Người Thái ở Nghệ An quan niệm rằng, một đứa con có nên người hay không phụ thuộc rất lớn và việc dạy bảo của cha mẹ. Cha mẹ phải là người làm gương cho con cái. Dẫu vậy, đứa con có nên người hay không còn phụ thuộc tâm hồn và “con tim” của đứa trẻ. Câu ngạn ngữ “cha mẹ dạy không bằng con tim tự nhận biết” nói lên điều này. Theo Tiến sỹ An gọi “con tim” chính là sức sống nội lực của chính đứa trẻ.

Và một đứa trẻ có nên người hay không được thể hiện ở khả năng lao động, lòng hiếu thảo với mẹ cha, sự trung thực, thuận hòa với cộng đồng. Đó là mục đích hướng đến trong việc dạy con. Muốn đạt được mục đích này, một đứa trẻ phải được dạy 5 kỹ năng gọi là những điều nên “biết”.

Trẻ em dân tộc Thái huyện Tương Dương được mẹ dạy cho cách thêu váy
Trẻ em dân tộc Thái huyện Tương Dương được mẹ dạy cho cách thêu váy (Ảnh Đình Tuân)

Điều phải biết thứ nhất là “ở”. Người Thái có câu "Ăn so đũa, ở so lòng". Vì thế biết "ở" không chỉ là chỉ là tự lo lấy được cuộc sống mà còn phải biết cư xử làm sao cho có trên dưới, trước sau. Một đứa trẻ "biết ở" sẽ được cộng đồng tôn trọng, anh em họ hàng đùm bọc, gắn bó. "Biết ở" còn là sự hiếu thảo, thương yêu cha mẹ, vợ con, biết kính trên nhường dưới, xưng hô đúng thứ bậc. Phải biết vị trí của mình mà ứng xử. 

Biết “ăn” cũng là một kỹ năng quan trọng cho một đứa trẻ được dạy. Đây không là kỹ năng cầm đũa bát, xử lý với từng loại thức ăn như thế nào hay ăn làm sao cho đảm bảo dinh dưỡng mà là kỹ năng "ăn nên đọi nói nên lời". Các bậc cha mẹ thường răn dạy con phải biết cách ngồi ăn như thế nào cho phải phép. Ngoài ra, một đứa trẻ còn phải biết nhường nhịn miếng ngon cho em, người già yếu và sau này là vợ, hoặc chồng con mình. Hơn hết thảy là sau này là biết lo cái ăn cho gia đình.

Tiến sỹ Vi Văn An là người Thái quê gốc huyện Con Cuông (Nghệ An), hiện công tác tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam. Ông được biết đến là một chuyên gia hàng đầu nghiên cứu về dân tộc học hiện nay.
Tiến sỹ Vi Văn An là người Thái quê gốc huyện Con Cuông (Nghệ An), từng công tác tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (nay đã về hưu). Ông được biết đến là một chuyên gia hàng đầu nghiên cứu về dân tộc học. (Ảnh Ngọc Ánh)

Đi đứng cũng là một điều mà các bậc cha mẹ người Thái dạy con cái. Một người đứng đắn là phải biết đi lại nhẹ nhàng, Ngoài ra phải biết nhường cho người già lên cầu thang, ngồi vào mâm cơm trước. Khi cần cũng phải biết đi trước để gánh vác những việc mà gia đình, cộng đồng khi cần đến mình.

Nói phải lựa lời, nói năng nhường nhịn cũng là một kỹ năng cần thiết cho một đứa trẻ. Ăn nói phải nhẹ nhàng, lễ độ, không nói tục, nói lời làm mất lòng người khách. Người Thái có câu tục ngữ “nói như người mà cũng không nói như người” để răn dạy trẻ nhỏ.

Biết “làm” có lẽ là điều quan trọng nhất mà các bậc cha mẹ người Thái răn dạy con cái. Làm đơn giản là làm lụng, lao động để nuôi sống bản thân, gia đình, góp phần dựng xây làng bản. Một người biết yêu lao động sẽ tránh được các tật xấu khác như lười nhác, nhất là trộm cắp, một tính xấu mà người Thái rất xem thường.

Bản làng người Thái ở miền Tây Nghệ An (Ảnh Ngọc Ánh)
Bản làng người Thái ở miền Tây Nghệ An (Ảnh Ngọc Ánh)
Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.