Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Học vấn - Con đường phát triển bền vững của người Dao: Thách thức mới trên tinh thần ham học của người Dao (Bài cuối)

Vàng Ni - Vân Long - 16:07, 16/05/2025

Dù đã trải qua bao thế hệ, dòng suối hiếu học của người Dao vẫn không ngừng tuôn chảy, từ mái nhà tranh vang tiếng ê a kinh Nôm, đến giảng đường đại học rộn ràng bước chân người trẻ. Nhưng ở thế kỷ XXI, tinh thần ham học ấy đang đối diện với những thử thách chưa từng có. Trước những giá trị cũ dần mai một, môi trường sống thay đổi, thế hệ trẻ người Dao - đặc biệt là Gen Z - đứng giữa ngã ba thời đại: tiếp nối hay đứt đoạn? hội nhập hay tan loãng? Và để truyền thống ham học tập của dân tộc không sụp đổ, điều gì là then chốt?

Những thử thách của thời đại

“Tinh thần hiếu học của người Dao đang bị thử thách mạnh mẽ!”, đó là nhận định chung của hầu hết những cá nhân được phỏng vấn trong quá trình viết nên loạt bài này.
“Tinh thần hiếu học của người Dao đang bị thử thách mạnh mẽ!”, đó là nhận định chung của hầu hết những cá nhân được phỏng vấn trong quá trình viết nên loạt bài này

Bước sang thế kỷ XXI, làn sóng đô thị hóa, kinh tế thị trường, công nghệ số và các biến động xã hội toàn cầu đã len lỏi tới tận những thôn bản xa xôi. Tác động của chúng lên người Dao là điều không thể phủ nhận, cả tích cực lẫn tiêu cực. Không khó để thấy nhiều bạn trẻ Dao, đặc biệt là thế hệ Gen Z, nhờ thừa hưởng tinh thần hiếu học của tổ tiên, cộng với khả năng thích ứng nhanh, đã tự tin khẳng định mình trên nhiều lĩnh vực, bắt đầu có những đóng góp đầu tiên cho cộng đồng và xã hội. Tuy nhiên, trong hành trình hội nhập, những “hạt sạn” cũng dần lộ diện.

Là người đã gắn bó trọn đời với sự nghiệp công tác dân tộc, nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hoàng Thị Hạnh không khỏi trăn trở: "Thực tế hiện nay, không chỉ các em nhỏ mà ngay cả nhiều người trung niên, cao tuổi dân tộc Dao cũng không am hiểu, biết viết, đọc chữ Nôm của dân tộc mình. Các câu thành ngữ, tục ngữ, dân ca, múa dân gian và các tập tục trong việc hành lễ tâm linh… cũng thưa vắng dần, nhất là ở các thị trấn, thị tứ hay các vùng nông thôn đang được đô thị hóa. Mặc dù các tri thức người Dao đã có nhiều cố gắng để mở lớp, dạy chữ, khơi dậy các tập tục tiến bộ, nhân văn, loại bỏ hủ tục, hòa nhập cộng đồng. Tuy nhiên chúng ta không đánh đồng tinh thần hiếu học tổng thể của người Dao với việc chỉ học chữ Nôm – Dao mà phải nhìn từ góc độ tổng thể của việc truyền dạy văn hóa và tiếp thu văn hóa của đồng bào".

Nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hoàng Thị Hạnh trao Kỷ niệm chương Vì sự phát triển các dân tộc cho giáo viên dân tộc thiểu số tiêu biểu vào năm 2020, trong đó có đại biểu nhóm Dao Lô gang
Nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hoàng Thị Hạnh trao Kỷ niệm chương Vì sự phát triển các dân tộc cho giáo viên dân tộc thiểu số tiêu biểu vào năm 2020, trong đó có đại biểu người Dao

Tiến sĩ Triệu Thị Nhất, người con của vùng lòng hồ Na Hang (Tuyên Quang), thẳng thắn chỉ ra một chuyển biến tâm lý đáng lo ngại trong một bộ phận phụ huynh Dao hiện nay: “Một bộ phận không nhỏ phụ huynh Dao do trưởng thành trong giai đoạn tình hình kinh tế - xã hội đang khởi sắc toàn diện như hiện nay, vô tình hay hữu ý, đã hình thành một tư duy an phận rằng: Cứ như này (hoặc cứ có tiền) là đã đủ sống! Tư duy này âm thầm len lỏi vào các con, khiến các em dần mất đi khát khao học tập”.

Cùng nỗi trăn trở, chị Chảo Thị Yến, cây viết và người truyền cảm hứng cộng đồng, nêu thực trạng tại chính quê hương Bát Xát (Lào Cai) của mình: “Bằng lòng quá sớm với những gì mình đang có đang trở thành rào cản lớn khiến một số bạn trẻ tại quê mình không còn tinh thần phải học để thoát nghèo. Việc các bạn kiếm tiền sớm cũng không có gì xấu, nếu các bạn vẫn có tinh thần học hỏi để phát triển bản thân. Nhưng đại đa số những bạn mình tiếp xúc lại hài lòng với việc đi làm các công việc như nhân viên quán ăn, công nhân nhà máy, không cần suy nghĩ nhưng vẫn đủ ăn, đủ mặc… và tỏ ra thụ động để tiếp nhận những cái mới. Thậm chí, tại quê mình đã có những trường hợp tìm cách sang Campuchia lao động, dù báo chí đã phản ánh và cảnh báo. Nhưng vì ma lực đồng tiền, nhiều bạn trẻ chấp nhận bỏ học, chấp nhận rủi ro…”.

Ngoài ra, không ít bạn trẻ Dao, khi lần đầu rời bản xuống phố, phải đối mặt với vô số bỡ ngỡ: thiếu kỹ năng sống, thiếu tự tin, thiếu kiến thức pháp luật, kỹ năng thích nghi và phản biện trước những đổi thay chóng mặt của thời đại. Không ít trường hợp vì thế mà thu mình, nản chí, thậm chí vướng vào tệ nạn…

Đồng hành cùng sự trường tồn của đất nước

Giữa guồng quay gấp gáp tới mức tưởng như có thể thay bỏ tất cả những gì của truyền thống, chính những người Dao có tâm huyết lại đang âm thầm trở thành “người giữ lửa” cho truyền thống hiếu học của dân tộc mình. Không chờ đợi hoàn toàn vào chính sách, nhiều trí thức và bạn trẻ Dao đã chủ động thành lập những không gian gắn kết cộng đồng. Nổi bật trong đó là hai hội nhóm: “Sinh viên dân tộc Dao tại Hà Nội” và “Người Dao Việt Nam – Gắn kết từ bản sắc”.

“Chào tân sinh viên & Chúc mừng phụ nữ Dao nhân ngày phụ nữ Việt Nam 20/10” một trong những hoạt động thường niên của hai hội nhóm nhằm giao lưu, lan tỏa văn hóa Dao tới muôn nơi (Ảnh: Sinh viên dân tộc Dao tại Hà Nội)
“Chào tân sinh viên và Chúc mừng phụ nữ Dao nhân Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10” một trong những hoạt động thường niên của hai hội nhóm nhằm giao lưu, lan tỏa văn hóa Dao tới muôn nơi. (Ảnh: Sinh viên dân tộc Dao tại Hà Nội)

Từ nhu cầu thiết thực ban đầu là hỗ trợ nơi ở, đồ dùng sinh hoạt cho tân sinh viên, đến nay, hai nhóm đã mở rộng thành mạng lưới hỗ trợ học tập, hướng nghiệp, kết nối thế hệ, tổ chức nhiều hoạt động cộng đồng ý nghĩa như: Chương trình “Đông ấm về bản Dao”, quyên góp giúp bà con vùng thiên tai, sinh hoạt văn hóa - văn nghệ tôn vinh bản sắc và tinh thần đoàn kết dân tộc…

Chính từ những sáng kiến tự thân ấy, tinh thần “học để nâng mình - học để giúp đời” không chỉ được gìn giữ, mà còn được tiếp sức mạnh mẽ bởi tình đồng bào và niềm tin vào tương lai.

Hình ảnh đẹp của các bạn Gen Z dân tộc Dao đang sinh sống và học tập tại Hà Nội
Hình ảnh đẹp của các bạn Gen Z dân tộc Dao đang sinh sống và học tập tại Hà Nội

Trên hành trình gìn giữ và phát huy văn hóa hiếu học của người Dao, luôn có sự đồng hành bền bỉ và trách nhiệm của Nhà nước, từ Trung ương đến địa phương. Hệ thống chính sách ngày càng được hoàn thiện. Cơ chế hành chính đang xúc tiến những điều chỉnh tích cực với việc thành lập Bộ Dân tộc và Tôn giáo. Thông qua đó, Đảng và Nhà nước không chỉ thể hiện cam kết sâu sắc trong việc chăm lo cho sự phát triển bền vững của đồng bào, mà còn tạo nên hành lang pháp lý và nguồn lực cần thiết để tinh thần ham học của người Dao tiếp tục được nuôi dưỡng.

Dù vẫn còn đó những lo âu trước tốc độ chuyển mình nhanh chóng của xã hội, nhưng nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hoàng Thị Hạnh vẫn luôn tin tưởng rằng với nền tảng chính sách ngày càng sát thực, cộng đồng Dao sẽ tiếp tục giữ được truyền thống hiếu học, thích nghi linh hoạt và vươn lên trong thời đại mới.

“Đó chính là những kết tinh văn hóa được lớp lớp các thế hệ người Dao truyền dạy cho con cháu muôn đời. Tại sao người Dao có một kho tàng văn hóa đồ sộ, phong phú, đa dạng như thế? Đó là ý thức tự thân trong nhu cầu bảo tồn nòi giống của con người, của dòng họ, của gia đình. Và điều quan trọng không kém chính là truyền thống hiếu học của người Dao được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Truyền thống hiếu học của người Dao đã trở thành yêu cầu, nhu cầu để tồn tại và trưởng thành, phát triển của cuộc sống. Nó là sợi chỉ xuyên suốt, khâu nối và làm nên nền văn hóa đặc sắc của người Dao".

Bà Hoàng Thị HạnhNguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc

Dẫu phía trước còn nhiều chông gai, sức ép và những chuyển động khôn lường của thời đại, tinh thần hiếu học của người Dao bền bỉ chảy trong mạch nguồn văn hóa dân tộc, từ những con chữ Nôm lưu giữ tri thức bản Dao đến những bước đi tự tin trên bục giảng ở bất cứ nơi nào. Với tinh thần chủ động, tâm huyết của bản thân, sự chung tay của cộng đồng, sự hỗ trợ của Nhà nước; khát vọng học tập ấy đã và đang chuyển hóa thành nội lực, tiếp sức cho cộng đồng người Dao nói riêng và đồng bảo các DTTS nói chung, vươn lên phát triển mạnh mẽ và bền vững; như mong mỏi của Nghệ nhân dân gian Tẩn Kim Phu gửi gắm trong tác phẩm để đời của ông “Truyện thơ người Dao Khâu ở Sìn Hồ, Lai Châu” (NXB Văn Hóa – Thông Tin, 2012):

“Biết chữ lại thêm hiểu khoa học

Chẳng lo thiếu gạo chẳng lo tiền

Hòa chung dân tộc đại đoàn kết

Dựng xây cuộc sống mãi đẹp tươi”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.