Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết ở Nghệ An: Vẫn còn ở mức cao (Bài 1)

An Yên - 14:33, 03/11/2024

Trong những năm qua, các cấp chính quyền tỉnh Nghệ An đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trong giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, trong đó tranh thủ phát huy hiệu quả từ nguồn hỗ trợ các hoạt động theo Chương trình MTQG phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào DTTS &MN giai đoạn 2021-2025… nhưng mỗi năm trên các bản làng miền núi xứ Nghệ, vẫn có hàng trăm trường hợp tảo hôn xảy ra. Điều này đang đặt ra thách thức không nhỏ về việc phải làm sao để kéo giảm tình trạng này ở mức thấp nhất.

Tảo hôn và hôn nhân cận huyết vẫn còn tồn tại dai dẳng trong các bản làng người Đan Lai - Trong ảnh: Cuộc sống khốn khổ ở bản Khe Búng xã Môn Sơn huyện Con Cuông
Tảo hôn và hôn nhân cận huyết vẫn còn tồn tại dai dẳng trong các bản làng người Đan Lai. (Trong ảnh: Cuộc sống của người dân ở bản Khe Búng, xã Môn Sơn, huyện Con Cuông còn bộn bề khó khăn, thiếu thốn khiến cho những đứa trẻ sinh ra ít được cha mẹ chăm sóc đầy đủ dinh dưỡng)

Dai dẳng nơi bản làng

Trên các bản làng miền núi xứ Nghệ, vẫn đang có những đứa trẻ chưa kịp lớn đã vội vã lấy vợ, lấy chồng, chưa kịp trưởng thành đã vội vã lập gia đình. Phía sau một thực trạng nhói buốt là bao hệ lụy khó lường cho chính con trẻ, cho gia đình và cả cộng đồng.

Cuối tháng 9, chúng tôi có chuyến ngược núi để lên với các bản làng huyện Con Cuông. Hành trình non 20km đường đất từ trung tâm xã Môn Sơn vào với các bản làng người Đan Lai ở khe Búng và Co Phạt đầy trắc trở, nhọc nhằn. Trên con đường vào nội bản, khi được hỏi về tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết của người Đan Lai, Chủ tịch UBND huyện Con Cuông Lô Văn Thao trầm tư: Vẫn còn nhiều đấy. Chúng tôi rất buồn trước thực tế nhiều em bỏ học, lấy chồng sớm.

Về lại huyện Con Cuông lần này, cầm trên tay danh sách những trường hợp tảo hôn và hôn nhân cận huyết, chúng tôi cũng thực sự sửng sốt, cũng rơi vào trạng thái không nói nên lời. Lướt nhanh qua danh sách với 3 xã Môn Sơn, Đôn Phục và Châu Khê, là những địa phương có nhiều trường hợp tảo hôn đã xảy ra trong các năm vừa qua; trong đó có cả đứa trẻ người Đan Lai tảo hôn khi mới 12 tuổi. Đó là La Thị Tuyết, ở xã Châu Khê, sinh ngày 20/11/2010, tảo hôn năm 2022. Còn những trường hợp tảo hôn trong khoảng 15-17 tuổi thì hầu như chiếm đa số.

Nói về những trường hợp tảo hôn ở Con Cuông, Giám đốc Trung tâm y tế huyện Con Cuông Vi Thị Hương cho biết: Chỉ tính từ tháng 7/2024 đến nay, trên địa bàn xã Môn Sơn đã có 5 trường hợp mang thai ngoài ý muốn và sinh con. Tất cả đều sinh năm 2008, một số đã nghỉ học để đi làm, có em thì đang đi học và có em đã lấy chồng, tảo hôn sớm.

Trên các bản làng miền biên viễn xứ Nghệ, mỗi năm đang có hàng trăm đứa trẻ chưa kịp lớn đã vội vã lấy vợ, lấy chồng; chưa kịp trưởng thành đã vội vã lập gia đình… để lại bao tiếc nuối, day dứt cho cả cộng đồng.

Câu chuyện ở xã Tri Lễ, huyện Quế Phong cũng khiến bao người ngậm ngùi. Hiện đang có nhiều cháu nhỏ chưa thể làm giấy khai sinh để theo học các lớp mầm non. Thì ra đằng sau câu chuyện của những đứa trẻ ấy là do, bố mẹ các cháu lấy nhau khi chưa đủ tuổi rồi gồng gánh nhau vào các tỉnh phía Nam làm việc. Sau 2-3 năm lại quay trở về gửi con cho ông bà rồi lại đi tiếp.

Tập huấn, nâng cao năng lực về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết tại huyện Quỳ Châu
Đảm bảo công tác tuyên truyền phải đến được với từng ngõ và và "gõ từng nhà". (Trong ảnh: Một buổi tập huấn, nâng cao năng lực về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết tại huyện Quỳ Châu)

Chủ tịch UBND xã Tri Lễ Lữ Văn Cương nói: Chúng tôi đang nỗ lực phối hợp với nhà trường và gia đình để làm giấy tờ, thuận lợi cũng như đảm bảo quyền lợi cho các cháu theo học. Với những cặp đã đủ tuổi kết hôn thì dễ, còn với những cặp chưa đủ tuổi thì phương án là sẽ để trống họ tên cha và xác định họ, dân tộc, quê quán, quốc tịch theo họ, dân tộc, quê quán, quốc tịch của mẹ.

Báo cáo tổng hợp sơ bộ từ Ban Dân tộc Nghệ An, từ năm 2021 đến 2023, đã có hàng trăm trường hợp tảo hôn tại 11 huyện, thị xã vùng miền núi. Theo đó, năm 2021 có 309 trường hợp, năm 2022 có 295 trường hợp và năm 2023 có 230 trường hợp. Riêng hôn nhân cận huyết, thì năm nào cũng xảy ra từ 1-2 vụ. Dẫn đầu các địa phương có số lượng trường hợp tảo hôn nhiều, là Kỳ Sơn, Tương Dương, Con Cuông, Quế Phong, Quỳ Châu, Thanh Chương…

Nhận thức hạn chế

Tảo hôn và hôn nhân cận huyết khiến chất lượng dân số suy giảm, suy thoái nòi giống, ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực; và là một trong những lực cản đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, tiến bộ xã hội và sự phát triển bền vững của vùng DTTS. Nhưng vì sao, tảo hôn và hôn nhân cận huyết vẫn đang hiện hữu dưới những bản làng miền biên viễn xứ Nghệ?

Đi tìm nguyên nhân của thực trạng này, chúng tôi nhận thấy: nhận thức, suy nghĩ hạn chế, cùng với tập tục là mấu chốt dẫn đến thực trạng day dứt này.

Lễ phát động phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết tại huyện Quỳ Hợp
Lễ phát động phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết tại huyện Quỳ Hợp

Theo lãnh đạo của nhiều địa phương, cán bộ các tổ chức đoàn thể ở tỉnh Nghệ An, mặc dù đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trong giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, nhưng ảnh hưởng của những quan niệm, thành kiến, phong tục tập quán lạc hậu của đồng bào DTTS, nhất là vùng sâu, vùng xa, biên giới đã ăn sâu, bám rễ trong cuộc sống của người dân nên để thay đổi rất khó thực hiện. 

Ví dụ như, cũng vì cuộc sống khó khăn nên một bộ phận gia đình thường ép con lấy vợ, lấy chồng khi còn quá trẻ (15 -16 tuổi), để phụ giúp gia đình và có thêm lao động đi làm nương rẫy chăm lo cuộc sống hằng ngày.  Mặt khác, do tác động những mặt trái của cơ chế thị trường, từ mạng xã hội, phim, ảnh độc hại, đã xâm nhập nhanh vào lứa tuổi vị thành niên, do đó tình trạng sống chung như vợ chồng giữa nam và nữ đã trở nên bình thường, đã dẫn đến tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Bên cạnh đó, tảo hôn và hôn nhân cận huyết còn bắt nguồn từ trình độ dân trí và ý thức pháp luật của người dân còn hạn chế. Tuy đã được phổ cập giáo dục tiểu học nhưng tình trạng bỏ học giữa chừng của học sinh ở vùng sâu, vùng xa vẫn còn xảy ra, chất lượng giáo dục còn nhiều hạn chế. 

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền cũng còn nhiều bất cập, hiệu quả việc tuyên truyền chưa cao; sự can thiệp từ phía chính quyền cơ sở còn thiếu kiên quyết; các cặp vi phạm đôi khi còn liên quan là họ hàng, trong dòng tộc của cán bộ cơ sở nên không tránh được tình trạng nể nang. 

Tăng cường giải pháp ngăn ngừa từ sớm

Hiện nay, chế tài trong xử lý vi phạm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, chủ yếu vẫn dựa vào việc tuyên truyền, nhắc nhở khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm, nhưng trên thực tế, có nhiều gia đình có con em tảo hôn, đã cố tình dấu dẫn đến việc ngăn ngừa, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống hiệu quả chưa cao.

Bà Lê Thị Ngọc, Trưởng phòng Dân tộc huyện Quỳ Châu cũng cho rằng, tảo hôn và hôn nhân cận huyết còn xảy ra, cho thấy nhận thức, suy nghĩ của người dân về hôn nhân gia đình, về giới tính và sức khỏe sinh sản còn chưa đầy đủ, hạn chế. Vì vậy, với việc triển khai đồng bộ các giải pháp thì, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động; cán bộ cơ sở, các tổ chức đoàn thể phải tích cực hơn nữa việc nắm bắt tình hình thực tế, để kịp thời có giải pháp ngăn chặn tình trạng này từ khi có dấu hiệu.

Công tác thông tin, tuyên truyền phải đảm bảo đến được từng thôn, xóm, "gõ từng nhà",  để mỗi em gái, em trai và các gia đình nắm bắt cụ thể hơn về những hệ lụy từ tảo hôn, hôn nhân cận huyết. Như, sinh con dưới 15 tuổi nguy cơ tử vong cao; những đứa trẻ có mẹ dưới 18 tuổi thường còi, thấp, nhẹ cân, thiểu năng trí tuệ, dễ bị chết non, khuyết tật tạo ra gánh nặng cho xã hội. Hay trẻ sinh ra do hôn nhân cận huyết thống thường mắc các bệnh di truyền như: Bệnh tim mạch, mù màu, down (đao), bạch tạng, da vảy nến, đặc biệt là bệnh tan máu bẩm sinh, thiểu năng trí tuệ; còi cọc, kém phát triển về chiều cao và cân nặng, giảm tuổi thọ,… 

Bên cạnh đó, các địa phương tiếp tục khai thác hiệu quả nguồn lực đầu tư từ các chương trình MTQG nhằm xây dựng hỗ trợ các mô hình sinh kế giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân, qua đó người dân có thêm điều kiện cải thiện nâng cao chất lượng cuộc sống, mở mang được dân trí..., qua đó thay đổi suy nghĩ cho con cái lấy chồng, vợ sớm để có thêm lao động làm việc cho gia đình, từng bước giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết ở những vùng miền núi xứ Nghệ còn nhiều khó khăn này.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Chiến sĩ quân hàm xanh đưa công nghệ số đến với người dân vùng cao

Chiến sĩ quân hàm xanh đưa công nghệ số đến với người dân vùng cao

Ở những bản làng cheo leo ở vùng biên Lai Châu, hình ảnh người lính quân hàm xanh cầm chiếc điện thoại chỉ dẫn từng thao tác nhỏ không còn xa lạ với bà con nơi đây. Ở nơi vùng sâu, vùng xa, biên giới công nghệ số tưởng chừng xa vời, nay đã và đang trở nên hiện thực và hữu ích, nhờ sự kiên nhẫn và tận tụy của những người lính Biên phòng.
Tin nổi bật trang chủ
Người Cơ Tu duy nhất biết đan mâm cơm ở Công Dồn

Người Cơ Tu duy nhất biết đan mâm cơm ở Công Dồn

Trong cơn mưa rừng Trường Sơn nặng hạt, gió lạnh cắt da, chúng tôi ghé vào một ngôi nhà ở thôn Công Dồn, xã Nam Giang (TP. Đà Nẵng) để tránh mưa. Bên bếp lửa đỏ rực, một người đàn ông Cơ Tu ngoài 60 tuổi với nước da trắng đang cặm cụi đan chiếc gùi. Đó là ông là Tơngôl Đa, người đã gắn bó cả đời với nghề đan lát thủ công truyền thống. Điều đặc biệt là cả thôn giờ chỉ còn duy nhất ông biết đan mâm cơm - vật dụng dùng trong lễ hội và cúng bái.
Công ty Điện lực Quảng Ngãi đáp ứng nhu cầu sử dụng điện cho người dân vùng biên tỉnh Ắt-ta-pư, nước bạn Lào

Công ty Điện lực Quảng Ngãi đáp ứng nhu cầu sử dụng điện cho người dân vùng biên tỉnh Ắt-ta-pư, nước bạn Lào

Tin tức - Ngọc Chí - 1 giờ trước
Từ năm 2008, Công ty Điện lực Kon Tum (nay là Công ty Điện lực Quảng Ngãi) đã xây dựng mối quan hệ hợp tác mua bán điện với Chi nhánh Điện Ắt-ta-pư (Tổng công ty Điện lực Lào) qua Cửa khẩu quốc tế Bờ Y. Nếu giai đoạn đầu, sản lượng điện chỉ ở mức nhỏ, chủ yếu phục vụ sinh hoạt cho người dân huyện Phouvong, thì những năm gần đây, nhu cầu của phía bạn đã tăng trưởng mạnh mẽ.
Xã biên giới Tam Lư phấn đấu đến năm 2030 trở thành xã Nông thôn mới nâng cao

Xã biên giới Tam Lư phấn đấu đến năm 2030 trở thành xã Nông thôn mới nâng cao

Trang địa phương - Quỳnh Trâm - 2 giờ trước
Đảng bộ xã Tam Lư đặt mục tiêu đến năm 2030, thu nhập bình quân đầu người đạt 50 triệu đồng/năm và trở thành xã Nông thôn mới nâng cao.
Đắk Lắk hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát

Đắk Lắk hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát

Xã hội - Hoàng Thùy - 3 giờ trước
Cùng cả nước thực hiện phong trào thi đua xóa nhà tạm, nhà dột nát, đến nay, tỉnh Đắk Lắk đã hoàn thành việc xây mới, sửa chữa gần 9.000 căn nhà cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ gia đình người có công, thân nhân liệt sĩ.
Bồi dưỡng kiến thức dân tộc cho cán bộ, chiến sĩ BĐBP tỉnh Vĩnh Long

Bồi dưỡng kiến thức dân tộc cho cán bộ, chiến sĩ BĐBP tỉnh Vĩnh Long

Công tác Dân tộc - Tào Đạt - Sa Rây - 3 giờ trước
Từ ngày 18 - 23/8, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Vĩnh Long tổ chức lớp tập huấn bồi dưỡng kiến thức dân tộc năm 2025 cho cán bộ, chiến sĩ BĐBP tỉnh Vĩnh Long. Tham dự và giảng bài cho lớp tập huấn có bà Thạch Thị Thu Hà - Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh.
Thủ tướng: Chính phủ dưới sự lãnh đạo của Đảng, 80 năm hành trình vì nước, vì dân

Thủ tướng: Chính phủ dưới sự lãnh đạo của Đảng, 80 năm hành trình vì nước, vì dân

Thời sự - PV - 15:38, 20/08/2025
Sáng 20/8, Lễ kỷ niệm 80 năm thành lập Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (28/8/1945 - 28/8/2025) được long trọng tổ chức tại Hà Nội. Đây là lần đầu tiên Chính phủ tổ chức kỷ niệm ngày thành lập.
Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Để thuận tiện cho việc đi lại và vận chuyển nông sản, từ nhiều năm trước, người dân thôn Kon Vi Vàng, xã Đắk Kôi, tỉnh Quảng Ngãi đã tự làm một cây cầu treo dài hơn 50m vượt sông Đăk Snghé. Sau nhiều năm sử dụng, cây cầu treo đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều tấm ván mặt cầu đã bị mục nát. Mặc dù biết là không an toàn, nhưng người dân vẫn qua lại hằng ngày, bất chấp những cảnh báo của chính quyền về an toàn.
Gia Lai: Xây dựng xã biên giới Ia Púch vững mạnh toàn diện

Gia Lai: Xây dựng xã biên giới Ia Púch vững mạnh toàn diện

Tin tức - Ngọc Thu - 14:52, 20/08/2025
Là xã biên giới nằm ở phía Tây của tỉnh Gia Lai, Ia Púch có gần 8,8 km đường biên giới tiếp giáp với Vương quốc Campuchia. Thời gian qua, xã Ia Púch đã tập trung phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, thực hiện đạt chỉ tiêu đã được tỉnh định hướng và cụ thể hóa trong Nghị quyết của Đại hội.
Đặc khu Thổ Châu đặt mục tiêu xây dựng phên giậu tiền tiêu vững vàng và bứt phá kinh tế biển

Đặc khu Thổ Châu đặt mục tiêu xây dựng phên giậu tiền tiêu vững vàng và bứt phá kinh tế biển

Tin tức - Tào Đạt - 14:42, 20/08/2025
Trong 2 ngày 19 và 20/8, Đảng bộ Đặc khu Thổ Châu (tỉnh An Giang) đã tổ chức Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Đại tá Nguyễn Văn Ngành, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh dự và chỉ đạo Đại hội.
Thanh Hóa: Công bố khẩn cấp sạt lở bờ hữu suối Son đoạn qua bản Sa Ná

Thanh Hóa: Công bố khẩn cấp sạt lở bờ hữu suối Son đoạn qua bản Sa Ná

Tin tức - Quỳnh Trâm - 14:40, 20/08/2025
Cuộc sống của 78 hộ gia đình với 350 nhân khẩu bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi tình trạng sạt lở bờ hữu suối Son, đoạn qua bản Sa Ná, xã Na Mèo, tỉnh Thanh Hóa.
Gia Lai: Phát hiện 40.000 sản phẩm giả nhãn hiệu nổi tiếng

Gia Lai: Phát hiện 40.000 sản phẩm giả nhãn hiệu nổi tiếng

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 14:22, 20/08/2025
Lực lượng chức năng tỉnh Gia Lai vừa phát hiện và xử lý vụ buôn bán hàng giả với hơn 40.000 sản phẩm tiêu dùng nhái nhiều nhãn hiệu nổi tiếng.
Phiên chợ 0 đồng ấm lòng đồng bào Xơ Đăng

Phiên chợ 0 đồng ấm lòng đồng bào Xơ Đăng

Xã hội - Ngọc Chí - 14:03, 20/08/2025
Sáng 20/8, UBND xã Tu Mơ Rông, tỉnh Quảng Ngãi tổ chức khánh thành Chợ trung tâm xã và Phiên chợ 0 đồng với nhiều phần quà tặng cho đồng bào Xơ Đăng. Đây là công trình được đầu tư từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719).