Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giải mã cho cổ vật

PV - 10:08, 26/06/2019

Hoảng hốt khi chứng kiến sự trôi chảy của thời gian đã biến nhiều thứ thành phế tích, anh Trần Văn Sơn (Lộc Thọ, Nha Trang, Khánh Hòa) cùng nhiều cộng sự khác của mình băng rừng, lội suối săn tìm hàng ngàn cổ vật quý. Cùng với bảo quản là hành trình khổ luyện nghiên cứu, tìm đọc hàng vạn trang tư liệu, sách, báo liên quan để say xưa kể miễn phí cho khách thập phương suốt ngày này sang tháng nọ về các cổ vật quý mà không biết chán.

Anh Trần Văn Sơn say xưa giới thiệu về các cổ vật. Anh Trần Văn Sơn say xưa giới thiệu về các cổ vật.

Mỗi sản phẩm là một câu chuyện

Trở về từ hành trình tận Quảng Bình, Quảng Nam… nhưng anh Trần Văn Sơn không dám ngả lưng xuống giường. Lật đật bê chậu nước lạnh đặt bên bàn làm việc của mình, anh bảo: Lúc nào mắt có hiện tượng ríu lại thì nhúng mặt vào nước cho tỉnh. Cả ba lô tài liệu ghi chép, hàng chục cuốn báo, sách nói về văn hóa cổ, không lọc ra và phân tích, đối chiếu với các cổ vật quý thì có ngủ cũng không ngon giấc vì người cứ nôn nao.

Chuyến đi dài ngày lần này đã bổ sung vào kho cổ vật với hàng trăm món của Sơn thêm hàng chục loại đồ quý được cha ông ta chế tác cách đây nhiều thế kỷ. Gõ vào bộ lư và giàn loa đều bằng đồng, có từ 260 năm trước, anh Sơn thuyết minh vanh vách: Đây là sản phẩm được những nghệ nhân tinh hoa ở Quảng Nam sản xuất. Nó chuyển qua tay nhiều người, khi nghe tin tôi đến mua lại ngay. Trên các sản phẩm đều hằn in những nét chạm, những đường hoa văn rất sắc sảo. Có những điểm lõm trên sản phẩm lại có tiếng kêu khác, rất lạ. Nghiên cứu các tài liệu cho thấy, tất cả điều ấy biểu đạt cho trí thông minh, tinh thần sáng tạo của các nghệ nhân xưa. Giờ đây, khó ai chạm khắc được như thế. Ngay cả những chiếc cồng chiêng từ xưa của các buôn làng Tây Nguyên cũng rất độc đáo.

Cũng bằng chất liệu đồng, tách trà chế tác khoảng 300 năm trước ở Thừa Thiên-Huế, có các dãy hoa văn uốn lượn nối tiếp nhau kèm nhiều ký hiệu, sau nhiều nghiền ngẫm, theo anh Sơn nhận định, họa tiết ấy là lời nhắn nhủ con người phải luôn hướng về nguồn cội, tìm đến đạo nghĩa. Khách nào có nhu cầu phân tích sâu về ý nghĩa sản phẩm, Trần Văn Sơn sẵn sàng đọc cho chép lại.

Cũng như anh Sơn, đi nhiều nơi, trải nhiều thú chơi khác nhau như; chơi cây cảnh, đá phong thủy, chim cảnh… cuối cùng anh Nguyễn Chung (Cam Đức, Cam Lâm, Khánh Hòa) chọn cách dốc hết công sức nghiên cứu, sưu tầm cổ vật. Theo anh, hiểu được cổ vật sẽ thấy thích thú hơn với cuộc sống. Gìn giữ các sản phẩm còn là giữ nét đẹp văn hóa cho các thế hệ sau. Có những đêm khuya, niềm vui vỡ òa đến không ngủ được khi đối chiếu các tư liệu và soạn ra bài diễn giải về chiếc xà gạc của các dân tộc ở Tây Nguyên xa xưa. Có lẽ vì điều kiện thiên nhiên khi đó tiềm ẩn nhiều hiểm nguy nên mỗi chiếc xà gạc có hàng chục tác dụng. Đem hỏi nhiều già làng trên ấy họ cũng khâm phục tài nghệ xưa kia của tổ tiên. Chuôi chiếc xà gạc còn có hoa văn biểu thị cho những lời nhắn nhủ là, ai dùng xà gạc thì phải có tinh thần sẻ chia hạt thóc, củ khoai, cây măng, con chim, con thú… khi đi kiếm được. Ngay những chiếc xiên cá suối của người đồng bào ở Kon Tum cách đây vài trăm năm cũng có nhiều ký tự mà khi lý giải ra được thì rất thú vị. Tất cả điều ấy chứng tỏ rõ, tinh thần vì cộng đồng, đùm bọc nhau từ thuở sơ khai đã biểu hiện khá sâu sắc.

Hay những sản phẩm như: Chiếc cân á phiện bằng đồng hay hộp đựng thuốc đều được các nghệ nhân chạm vào đó những hình thù rất thâm thúy. Lật chiếc cân, anh Nguyễn Chung lý giải: Dưới đáy có hình sóng mờ, thoạt nhìn ngỡ đám mây nhưng đó là con người trong trạng thái đảo điên, không làm chủ được mình do thuốc phiện gây nên. Ngay trên cần cân cũng có những đường khúc khủy đứt quảng đó là những ống xương do tác hại của thuốc phiện gây ra. Từ thời đó mà những nghệ nhân đã biết gửi cả những thông điệp róng riết vào sản phẩm của mình rồi…

Phiên chợ đồ xưa mỗi cuối tuần ở bảo tàng Khánh Hòa luôn thu hút đông người đến thưởng thức. Phiên chợ đồ xưa mỗi cuối tuần ở bảo tàng Khánh Hòa luôn thu hút đông người đến thưởng thức.

Nâng cao đời sống tinh thần

Kết thúc mấy tiếng phân tích cổ vật cho khách trong và ngoài nước nghe, anh Trần Văn Sơn kéo tay áo lên, hồ hởi: Sướng lắm. Có hôm nhiều khách Tây cũng đắm chìm trong những câu chuyện kể về lòng dũng cảm, trí thông minh của người Việt Nam xưa thông qua các cổ vật. Lại có ngày đang ốm vật vã nhưng khi nghe tin ở tận Bình Thuận có cổ vật là bật dậy lên đường mua về ngay rồi lôi cả thùng báo, sách ra đối chiếu, tìm hiểu. Sau đó còn đến các bậc cao niên am hiểu về sản phẩm để hỏi thêm. Học được càng nhiều càng thấy đời sống thật phong phú. Khi đã thông tỏ về từng đường nét trên cổ vật rồi niềm vui tinh thần như xóa hết mỏi mệt, khỏe lên ngay.

Có những cổ vật, phải mất hàng chục ngày những người nhiều kinh nghiệm như anh Sơn mới lý giải xong các thông điệp người xưa muốn nhắn nhủ lại. Xoay chiếc tượng Phật bằng ngọc có từ khoảng 300 năm trước, anh Sơn chia sẻ: Cái này biểu thị cho tài hoa đỉnh cao của nghệ nhân điêu khắc xưa. Tôi đã gặp nhiều điêu khắc nhưng họ đều khẳng định khó mà làm được như thế. Một bức tượng nhưng chêm vào nhiều loại ngọc khác nhau để trong bóng tối thì tỏa ra một màu khác-màu của sự tĩnh lặng, ban ngày thì màu khác-màu sáng dịu. Càng tìm hiểu càng thấy “nghiện”.

Bên cạnh sản phẩm mấy trăm năm tuổi, các vật dụng xưa như: Xe đạp Phượng Hoàng, bình tong bộ đội ta thời chống Pháp, Mỹ, các dụng cụ phẫu thuật trong chiến trường cũng được những người mê đồ cổ sưu tầm, bảo quản cẩn thận và thường xuyên mang đi trưng bày, thuyết minh cho khách nghe.

Theo anh Sơn thì; Trước đây, giới cổ vật chủ yếu trưng bày ở nhà nhưng nhiều tháng nay mang đến trước thư viện tỉnh Khánh Hòa để giới thiệu. Những vật đơn giản có thể bán, các sản phẩm chứa ẩn nét đặc sắc của văn hóa-lịch sử thì nhất định phải giữ lại cho các thế hệ sau. Thực tế, có nhiều bạn trẻ hiện nay đã vỡ òa xúc động khi nghe chúng tôi kể tỉ mỉ về các dụng cụ của bộ đội. Có bạn lần đầu tiên thấu hiểu về chiếc xe đạp Phượng Hoàng. Kể cả những chiếc đài radio của hậu phương dùng để nghe tin chiến trường cũng được nhiều cháu thiếu niên ở đô thị chăm chú xem và lắng nghe phân tích về sản phẩm ấy.

Để ngày càng có nhiều người được chiêm ngưỡng, lắng nghe, tìm hiểu những câu chuyện thú vị về các cổ vật, Bảo tàng tỉnh Khánh Hòa đã thành lập Câu lạc bộ cổ vật Nha Trang. Cứ mỗi dịp cuối tuần, tại khuôn viên bảo tàng lại diễn ra phiên chợ đồ xưa do những người người mê sưu tầm và đang sở hữu nhiều cổ vật trưng bày.

Hiểu thêm nhiều nét đẹp văn hóa, lịch sử thông qua những người thuyết minh cổ vật, em Nguyễn Hữu Túc và nhiều học sinh trung học phổ thông khác ở TP. Nha Trang bộc bạch: Đến với chợ đồ xưa, đến với những người mê cổ vật, các em được học thêm nhiều kiến thức bổ ích, sống động và giá trị.

HÀ VĂN ĐẠO

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Top 10 thương hiệu sữa được chọn mua nhiều nhất Việt Nam có đến 5 nhãn hiệu của “nhà Vinamilk”

Top 10 thương hiệu sữa được chọn mua nhiều nhất Việt Nam có đến 5 nhãn hiệu của “nhà Vinamilk”

Theo Kantar Việt Nam, Vinamilk tiếp tục là thương hiệu sữa được chọn mua nhiều nhất năm thứ 13, và chiếm sóng Top 10 với các nhãn hiệu cùng “nhà” là Ông Thọ, Ngôi sao Phương Nam, Susu và Probi. Đáng chú ý, sản phẩm Vinamilk có mặt trong gần 9/10 hộ gia đình Việt với tần suất mua đều đặn hàng tháng (14 lần/năm).
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.