Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giải mã cho cổ vật

PV - 10:08, 26/06/2019

Hoảng hốt khi chứng kiến sự trôi chảy của thời gian đã biến nhiều thứ thành phế tích, anh Trần Văn Sơn (Lộc Thọ, Nha Trang, Khánh Hòa) cùng nhiều cộng sự khác của mình băng rừng, lội suối săn tìm hàng ngàn cổ vật quý. Cùng với bảo quản là hành trình khổ luyện nghiên cứu, tìm đọc hàng vạn trang tư liệu, sách, báo liên quan để say xưa kể miễn phí cho khách thập phương suốt ngày này sang tháng nọ về các cổ vật quý mà không biết chán.

Anh Trần Văn Sơn say xưa giới thiệu về các cổ vật. Anh Trần Văn Sơn say xưa giới thiệu về các cổ vật.

Mỗi sản phẩm là một câu chuyện

Trở về từ hành trình tận Quảng Bình, Quảng Nam… nhưng anh Trần Văn Sơn không dám ngả lưng xuống giường. Lật đật bê chậu nước lạnh đặt bên bàn làm việc của mình, anh bảo: Lúc nào mắt có hiện tượng ríu lại thì nhúng mặt vào nước cho tỉnh. Cả ba lô tài liệu ghi chép, hàng chục cuốn báo, sách nói về văn hóa cổ, không lọc ra và phân tích, đối chiếu với các cổ vật quý thì có ngủ cũng không ngon giấc vì người cứ nôn nao.

Chuyến đi dài ngày lần này đã bổ sung vào kho cổ vật với hàng trăm món của Sơn thêm hàng chục loại đồ quý được cha ông ta chế tác cách đây nhiều thế kỷ. Gõ vào bộ lư và giàn loa đều bằng đồng, có từ 260 năm trước, anh Sơn thuyết minh vanh vách: Đây là sản phẩm được những nghệ nhân tinh hoa ở Quảng Nam sản xuất. Nó chuyển qua tay nhiều người, khi nghe tin tôi đến mua lại ngay. Trên các sản phẩm đều hằn in những nét chạm, những đường hoa văn rất sắc sảo. Có những điểm lõm trên sản phẩm lại có tiếng kêu khác, rất lạ. Nghiên cứu các tài liệu cho thấy, tất cả điều ấy biểu đạt cho trí thông minh, tinh thần sáng tạo của các nghệ nhân xưa. Giờ đây, khó ai chạm khắc được như thế. Ngay cả những chiếc cồng chiêng từ xưa của các buôn làng Tây Nguyên cũng rất độc đáo.

Cũng bằng chất liệu đồng, tách trà chế tác khoảng 300 năm trước ở Thừa Thiên-Huế, có các dãy hoa văn uốn lượn nối tiếp nhau kèm nhiều ký hiệu, sau nhiều nghiền ngẫm, theo anh Sơn nhận định, họa tiết ấy là lời nhắn nhủ con người phải luôn hướng về nguồn cội, tìm đến đạo nghĩa. Khách nào có nhu cầu phân tích sâu về ý nghĩa sản phẩm, Trần Văn Sơn sẵn sàng đọc cho chép lại.

Cũng như anh Sơn, đi nhiều nơi, trải nhiều thú chơi khác nhau như; chơi cây cảnh, đá phong thủy, chim cảnh… cuối cùng anh Nguyễn Chung (Cam Đức, Cam Lâm, Khánh Hòa) chọn cách dốc hết công sức nghiên cứu, sưu tầm cổ vật. Theo anh, hiểu được cổ vật sẽ thấy thích thú hơn với cuộc sống. Gìn giữ các sản phẩm còn là giữ nét đẹp văn hóa cho các thế hệ sau. Có những đêm khuya, niềm vui vỡ òa đến không ngủ được khi đối chiếu các tư liệu và soạn ra bài diễn giải về chiếc xà gạc của các dân tộc ở Tây Nguyên xa xưa. Có lẽ vì điều kiện thiên nhiên khi đó tiềm ẩn nhiều hiểm nguy nên mỗi chiếc xà gạc có hàng chục tác dụng. Đem hỏi nhiều già làng trên ấy họ cũng khâm phục tài nghệ xưa kia của tổ tiên. Chuôi chiếc xà gạc còn có hoa văn biểu thị cho những lời nhắn nhủ là, ai dùng xà gạc thì phải có tinh thần sẻ chia hạt thóc, củ khoai, cây măng, con chim, con thú… khi đi kiếm được. Ngay những chiếc xiên cá suối của người đồng bào ở Kon Tum cách đây vài trăm năm cũng có nhiều ký tự mà khi lý giải ra được thì rất thú vị. Tất cả điều ấy chứng tỏ rõ, tinh thần vì cộng đồng, đùm bọc nhau từ thuở sơ khai đã biểu hiện khá sâu sắc.

Hay những sản phẩm như: Chiếc cân á phiện bằng đồng hay hộp đựng thuốc đều được các nghệ nhân chạm vào đó những hình thù rất thâm thúy. Lật chiếc cân, anh Nguyễn Chung lý giải: Dưới đáy có hình sóng mờ, thoạt nhìn ngỡ đám mây nhưng đó là con người trong trạng thái đảo điên, không làm chủ được mình do thuốc phiện gây nên. Ngay trên cần cân cũng có những đường khúc khủy đứt quảng đó là những ống xương do tác hại của thuốc phiện gây ra. Từ thời đó mà những nghệ nhân đã biết gửi cả những thông điệp róng riết vào sản phẩm của mình rồi…

Phiên chợ đồ xưa mỗi cuối tuần ở bảo tàng Khánh Hòa luôn thu hút đông người đến thưởng thức. Phiên chợ đồ xưa mỗi cuối tuần ở bảo tàng Khánh Hòa luôn thu hút đông người đến thưởng thức.

Nâng cao đời sống tinh thần

Kết thúc mấy tiếng phân tích cổ vật cho khách trong và ngoài nước nghe, anh Trần Văn Sơn kéo tay áo lên, hồ hởi: Sướng lắm. Có hôm nhiều khách Tây cũng đắm chìm trong những câu chuyện kể về lòng dũng cảm, trí thông minh của người Việt Nam xưa thông qua các cổ vật. Lại có ngày đang ốm vật vã nhưng khi nghe tin ở tận Bình Thuận có cổ vật là bật dậy lên đường mua về ngay rồi lôi cả thùng báo, sách ra đối chiếu, tìm hiểu. Sau đó còn đến các bậc cao niên am hiểu về sản phẩm để hỏi thêm. Học được càng nhiều càng thấy đời sống thật phong phú. Khi đã thông tỏ về từng đường nét trên cổ vật rồi niềm vui tinh thần như xóa hết mỏi mệt, khỏe lên ngay.

Có những cổ vật, phải mất hàng chục ngày những người nhiều kinh nghiệm như anh Sơn mới lý giải xong các thông điệp người xưa muốn nhắn nhủ lại. Xoay chiếc tượng Phật bằng ngọc có từ khoảng 300 năm trước, anh Sơn chia sẻ: Cái này biểu thị cho tài hoa đỉnh cao của nghệ nhân điêu khắc xưa. Tôi đã gặp nhiều điêu khắc nhưng họ đều khẳng định khó mà làm được như thế. Một bức tượng nhưng chêm vào nhiều loại ngọc khác nhau để trong bóng tối thì tỏa ra một màu khác-màu của sự tĩnh lặng, ban ngày thì màu khác-màu sáng dịu. Càng tìm hiểu càng thấy “nghiện”.

Bên cạnh sản phẩm mấy trăm năm tuổi, các vật dụng xưa như: Xe đạp Phượng Hoàng, bình tong bộ đội ta thời chống Pháp, Mỹ, các dụng cụ phẫu thuật trong chiến trường cũng được những người mê đồ cổ sưu tầm, bảo quản cẩn thận và thường xuyên mang đi trưng bày, thuyết minh cho khách nghe.

Theo anh Sơn thì; Trước đây, giới cổ vật chủ yếu trưng bày ở nhà nhưng nhiều tháng nay mang đến trước thư viện tỉnh Khánh Hòa để giới thiệu. Những vật đơn giản có thể bán, các sản phẩm chứa ẩn nét đặc sắc của văn hóa-lịch sử thì nhất định phải giữ lại cho các thế hệ sau. Thực tế, có nhiều bạn trẻ hiện nay đã vỡ òa xúc động khi nghe chúng tôi kể tỉ mỉ về các dụng cụ của bộ đội. Có bạn lần đầu tiên thấu hiểu về chiếc xe đạp Phượng Hoàng. Kể cả những chiếc đài radio của hậu phương dùng để nghe tin chiến trường cũng được nhiều cháu thiếu niên ở đô thị chăm chú xem và lắng nghe phân tích về sản phẩm ấy.

Để ngày càng có nhiều người được chiêm ngưỡng, lắng nghe, tìm hiểu những câu chuyện thú vị về các cổ vật, Bảo tàng tỉnh Khánh Hòa đã thành lập Câu lạc bộ cổ vật Nha Trang. Cứ mỗi dịp cuối tuần, tại khuôn viên bảo tàng lại diễn ra phiên chợ đồ xưa do những người người mê sưu tầm và đang sở hữu nhiều cổ vật trưng bày.

Hiểu thêm nhiều nét đẹp văn hóa, lịch sử thông qua những người thuyết minh cổ vật, em Nguyễn Hữu Túc và nhiều học sinh trung học phổ thông khác ở TP. Nha Trang bộc bạch: Đến với chợ đồ xưa, đến với những người mê cổ vật, các em được học thêm nhiều kiến thức bổ ích, sống động và giá trị.

HÀ VĂN ĐẠO

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An vừa phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo phổ biến kỹ thuật trồng tỏi Sanuki cho đồng bào DTTS vùng núi cao Nghệ An. Hội thảo còn hướng đến mục tiêu quan trọng hơn là xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến bán hàng, góp phần thay đổi từ tư duy sản xuất ứng dụng KHCN đến quá trình tiêu thụ sản phẩm.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Chiều 17/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp triển khai kế hoạch rà soát các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền thuộc phạm vi lĩnh vực của các bộ, cơ quan ngang bộ khi thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Nhịp cầu nhân ái - Văn Long - Tào Đạt - 21:00, 17/05/2025
Nhân dịp Kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Đồn Biên phòng Lai Hòa, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng, đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, chăm lo cho người nghèo trên địa bàn khu vực biên giới biển do đơn vị quản lý.
Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 17:23, 17/05/2025
Chiều ngày 17/5, các lực lượng chức năng đã tìm thấy 02 thi thể cuối cùng trong vụ sạt lở khi đang thi công tại công trường thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.
Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Thể thao - T.Nhân - H.Trường - 16:40, 17/05/2025
Hướng tới Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025) và tiếp tục thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, ngày 17/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bình Định tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh Bình Định mở rộng năm 2025, với sự tham gia của 150 vận động viên.
Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 16:16, 17/05/2025
Ngày 17/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.
Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Công tác Dân tộc - T.Nhân - H.Trường - 16:04, 17/05/2025
Theo kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, tỉnh Bình Định đặt ra mục tiêu phấn đấu giảm từ 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường - 15:33, 17/05/2025
Nhằm nâng cao năng lực giám sát cho đội ngũ cán bộ, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Phú Yên vừa tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực tham gia giám sát, đánh giá thực hiện các dự án, tiểu dự án, nội dung thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719).
Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 15:31, 17/05/2025
Sáng 17/5, tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh, Hội Nhà báo tỉnh, Trung tâm Truyền thông tỉnh, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã tổ chức khai mạc Triển lãm “100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam” nhằm tái hiện chặng đường vẻ vang của báo chí cách mạng, tôn vinh những đóng góp của người làm báo trong sự nghiệp phát triển quê hương, đất nước.
Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Pháp luật - Ngọc Chí - 13:34, 17/05/2025
Sáng ngày 17/5, trao đổi với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Phan Văn Hoàng – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum cho biết, việc huyện Đăk Hà yêu cầu dân làng dỡ bỏ nhà rông để xây dựng phòng học, trong khi người dân không đồng tình như báo nêu là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh.
JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

Kinh tế - An Yên - 13:30, 17/05/2025
Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An vừa phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo phổ biến kỹ thuật trồng tỏi Sanuki cho đồng bào DTTS vùng núi cao Nghệ An. Hội thảo còn hướng đến mục tiêu quan trọng hơn là xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến bán hàng, góp phần thay đổi từ tư duy sản xuất ứng dụng KHCN đến quá trình tiêu thụ sản phẩm.
Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 13:27, 17/05/2025
Thông tin từ lực lượng cứu nạn, cứu hộ cho biết, đến cuối giờ trưa nay (17/5) lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể 03 nạn nhân trong vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.