Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Diệu vợi Cà Lò

PV - 15:36, 02/06/2021

Sẽ không ngoa khi nói rằng, đời sống hiện đại còn khá xa vời với người dân xóm Cà Lò, xã Khánh Xuân, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng. Cho tới bây giờ, Cà Lò vẫn giữ nguyên vẹn vẻ đẹp hoang sơ với núi non hùng vĩ và những phong tục truyền thống của cộng đồng người Dao sinh sống nơi đây. Cà Lò chính là “món quà” bất ngờ cho những người ưa tìm tòi, khám phá văn hóa bản địa nhưng cũng khiến người ta không khỏi chạnh lòng vì độ nghèo khó của xóm biên giới xa xôi này.

Xóm biên giới Cà Lò. Ảnh: Bích Nguyên
Xóm biên giới Cà Lò. Ảnh: Bích Nguyên

Trầm mặc trong gió sương

Đường vào Cà Lò khiến tôi sởn gai ốc. Dù đã nhiều lần đi trên những cung đường biên giới khấp khểnh nhưng con đường này thực sự là một thử thách với tôi. Mặt đường nhỏ hẹp, toàn đá hộc, ghập ghềnh, nhấp nhô. Một bên là vách núi dựng đứng, một bên là vực sâu hun hút, chúng tôi chỉ sơ sẩy một chút là xe có thể bị lật, rơi xuống vực. Đường dài hun hút, càng đi càng thăm thẳm, cây cỏ mọc um tùm, không một vết xe đi khiến tôi có cảm giác choáng ngợp, lo lắng.

Có một điều khá thú vị là ở khu vực núi non này có những khe nước nhỏ mà ở đó, năm 2019, lần đầu tiên một phượt thủ tên Bùi Tuấn Hùng đã tình cờ phát hiện ra loài cá lạ có 4 chân, đuôi dài, da lưng sần sùi như da cóc, bụng có hoa gấm cóc. Sau đó, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam xác định đó là cá cóc quý hiếm, có thể sống được cả trên cạn và dưới nước. Đây là loài cá đã từng được phát hiện ở Vườn Quốc gia Tam Đảo (Vĩnh Phúc) đang có nguy cơ bị tuyệt chủng.

Sau khoảng gần 3 tiếng đồng hồ đánh vật với con đường dài hơn chục km, chúng tôi đã tới đích đến. Trước mặt tôi là những võng núi. Giữa võng núi ấy hiện lên những ngôi nhà mái ngói rêu phong, trầm mặc dưới ráng chiều. Ngay lúc này, dưới bầu trời trong xanh, nắng vàng, Cà Lò khoe mình với vẻ đẹp rực rỡ, lung linh sác màu tựa một bức bức tranh cổ. Vẻ đẹp của Cà Lò nằm ở những nếp nhà sàn truyền thống, mái ngói rêu phong nhuốm màu thời gian giữa không gian của núi non hùng vĩ. Cư dân làm nhà trên sườn núi, nhìn từ xa cứ như thể chúng được xếp chồng lên nhau, lớp trước, lớp sau. Ở đây có những ngôi nhà sàn có lẽ tới cả 100 tuổi, là nơi sinh sống của 3-4 thế hệ trong gia đình.

Cư dân sinh sống ở Cà Lò 100% là người Dao. Họ sống chan hòa, thân thiện với thiên nhiên. Mặt trời xuống thấp dần, chẳng mấy chốc đã khuất sau đỉnh núi. Chỉ còn lại những mảng sáng vàng nhạt sáng từ phía chân trời. Khói bếp bắt đầu vấn vương trên nóc nhà. Lúc này, Cà Lò càng trở lên huyền bí. Chúng tôi bước lên cầu thang, vào thăm nhà ông Chảo Khì Nhàn, 60 tuổi. Ông cùng vợ và một người đàn ông đang nấu bữa tối. Cả 3 người đều không biết nói tiếng Việt. Trong nhà không có một thứ tài sản gì đáng giá. Trên bếp là một nồi cháo ngô đang sôi sùng sục.

Những đứa trẻ lem luốc ở Cà Lò. Ảnh: Bích Nguyên
Những đứa trẻ lem luốc ở Cà Lò. Ảnh: Bích Nguyên

Một lúc sau, con trai ông Nhàn mang về một con lợn đã được mổ thịt. Anh con trai bầy nguyên con lợn lên chiếc bàn, đặt trước nơi thờ cúng của gia đình, rồi lấy giấy bản, bày biện chuẩn bị cho một lễ cúng. Chúng tôi hỏi chuyện người con trai, mới biết họ cùng chuẩn bị mọi thứ để làm lễ cúng mừng lúa mới, cơm mới. Lễ mừng lúa mới được người Dao tiến hành trước khi bước vào vụ gặt. Đây là nghi lễ nông nghiệp quan trọng của người dân nơi đây, vừa mang ý nghĩa tâm linh, vừa là dịp để con cháu, họ hàng sum họp.

Nói về truyền thống của dân tộc mình, anh Chảo Vần Sang, trưởng xóm Cà Lò bảo rằng, người dân ở đây vẫn giữ những phong tục truyền thống do tổ tiên để lại. Trong xóm có vài người biết rõ các nghi thức cúng lễ. Bản thân anh Sang cũng biết các bài cúng của người Dao và thực hành cúng lễ trong những nghi lễ quan trọng của gia đình và cộng đồng. Gia đình anh vẫn còn lưu giữ 2 bức tranh thờ - một trong những di sản thể hiện thế giới tâm linh và nhân sinh quan của người Dao. Cũng theo anh Sang, người dân Cà Lò vẫn còn giữ bản sắc văn hóa đặc trưng như bọc răng vàng, sử dụng bạc làm đồ trang sức, nhà nào cũng có trang phục truyền thống dùng để mặc khi có đám cưới hoặc lễ, tết… và những nghi thức lễ lạt kỳ bí mà bạn sẽ mất khá nhiều thời gian để khám phá.

Mong mỏi có một con đường

Trong quá trình khám phá Cà Lò, có một thực tế khiến chúng tôi không khỏi chạnh lòng là người dân Cà Lò rất nghèo. Cái nghèo thể hiện ở ngay trong những ngôi nhà trống trải, không có đồ đạc gì đáng giá, ở những bữa ăn chỉ có rau và cháo ngô. Chúng tôi bước vào ngôi nhà sàn nhỏ ở giữa xóm khi trời đã nhá nhem tối. Trong ngôi nhà trống huơ, trống hoác, anh Chảo Sành Cao đang cùng vợ chuẩn bị bữa cơm tối. Họ tước bẹ chuối để nấu canh ăn với cháo ngô. Bữa tối nhà anh Cao chỉ đơn giản có thế. Anh Cao bộc bạch: “Có cái ăn là may lắm rồi. Chúng tôi không được ăn thịt cá vì không có tiền mua. Gà có 12 con phải để dành đến tết”.

Anh Cao năm nay 35 tuổi, thuộc diện hộ nghèo nhất Cà Lò. Cái nghèo xuất phát từ việc có ít nương, chỉ trồng được ngô một vụ trong cả năm. Nhà anh lại đông con, những 3 gái, 1 trai. Tất cả các con anh đều được sinh tại nhà. Anh Cao kể: “Ở đây không có đất làm nương. Chúng tôi phải đi làm nương ở cách xa 10km, đi bộ 2 tiếng mới tới nơi. Mỗi năm, chúng tôi thu được 40 bao ngô. Cả nhà 6 người ăn không đủ, đến tháng 3 là hết ngô rồi”.

Cùng trò chuyện với chúng tôi, anh Chảo Sành Và bảo rằng, khu vực này toàn núi đá, đồi trọc, có được ít đất trồng ngô là may lắm rồi. “Khí hậu ở Cà Lò rất khắc nghiệt, trồng nhiều ngô cũng không lên. Qua Tết là nhà tôi hết ngô ăn. Nuôi lợn thì 1-2 năm mới được 60kg. Nhiều nhà nuôi lợn cứ đến tháng 11-12 là chết hết vì lạnh quá” - anh Và giãi bày về sự khó khăn của gia đình mình.

Thăm thú mọi ngóc ngách của Cà Lò mới thấy rằng, xóm biên giới này như một thế giới xưa cũ, tách biệt hẳn với thế giới hiện đại. Mọi nếp sống đều rất nguyên sơ, giản dị. Cả xóm Cà Lò có 31 hộ dân với gần 200 nhân khẩu đều là người Dao Tiền. 100% hộ dân ở đây đều là hộ nghèo. Gọi Cà Lo là xóm đa không cũng không sai bởi ở đây không hộ dân nào có nhà vệ sinh, không đường, không điện lưới, không nước sạch, không sóng truyền hình, không sóng di động… Thực tế, ở Cà Lò có một hệ thống điện mặt trời do một tổ chức xây dựng tặng nhưng hiện giờ đã hỏng.

Anh Chảo Vần Sang bảo rằng nguồn nước ở rất xa, ngày xưa chúng tôi phải đi gánh nước từ cách đây 1 giờ đi bộ. Từ ngày Nhà nước xây cho 46 bể chứa nước này thì việc lấy nước đỡ vất vả hơn, nhưng vẫn không đủ dùng quanh năm. “Chúng tôi vẫn bị thiếu nước dùng từ tháng 10 năm trước đến tháng 2 năm sau. Đất sản xuất cũng rất thiếu. Người dân chỉ có thể trồng lúa, ngô một vụ, vì vậy luôn thiếu ăn từ tháng 2 đến tháng 4”- Anh Sang cho biết.

Bữa tối của gia đình ông Chảo Khì Nhàn chỉ có nồi cháo ngô. Ảnh: Bích Nguyên
Bữa tối của gia đình ông Chảo Khì Nhàn chỉ có nồi cháo ngô. Ảnh: Bích Nguyên

Cũng theo anh Sang, nhà anh cũng như nhiều hộ dân khác trong xóm đều bị thiếu ăn do nương ít, chủ yếu trồng ngô 1 vụ. Cái đói, cái nghèo cứ thế đeo bám các hộ dân ở Cà Lò năm này sang năm khác. “Mỗi năm, nhà tôi thu được 20-30 bao ngô, mặc dù gieo giống rất nhiều nhưng năng suất thấp. Muốn nuôi bò cũng không được vì địa hình ở đây toàn núi đá, khô cằn, cỏ không có nhiều”- Anh Sang kể.

Có một điều đáng quý là dù nghèo khó, song bà con xóm Cà Lò rất đoàn kết và tự giác tham gia bảo về đường biên, cột mốc. Xóm này có 5km đường biên giới với 5 cột mốc. “Bà con trong xóm đi làm nương vẫn quan sát đường biên cột mốc. Khi phát hiện có người lạ đi vào khu vực đường biên đều tìm cách báo cho BĐBP. Khi cần, chúng tôi cũng đi tuần tra đường biên, cột mốc cùng BĐBP” - anh Sang cho biết.

Trước khi chúng tôi rời đi, anh Sang giãi bày, hằng năm, Nhà nước vẫn hỗ trợ người dân con giống, cây trồng, nhưng Cà Lò vẫn còn thiếu rất nhiều thứ để giúp người dân có thể thoát khỏi đói nghèo. Trong đó, điều người dân Cà Lò mong mỏi nhất là một con đường. Hy vọng trong thời gian sớm nhất, sẽ có một con đường đúng nghĩa đi vào Cà Lò để người dân nơi biên giới xa xôi này đi lại thuận lợi hơn, có cơ hội kết nối giao thương với bên ngoài.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.