Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cuộc "cách mạng" trong đời sống đồng bào Mông ở vùng cao Thanh Hóa: Hiệu quả từ những chính sách đặc thù (Bài 1)

Quỳnh Trâm - 19:53, 06/09/2022

Đồng bào Mông ở Thanh Hóa sinh sống chủ yếu ở 46 bản làng, thuộc 10 xã giáp biên giới, vùng sâu, vùng xa các huyện Quan Hoá, Quan Sơn và Mường Lát. Đồng bào Mông có đời sống văn hóa, tinh thần rất phong phú và đặc sắc. Bên cạnh nhiều giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp cần được bảo tồn, phát triển, vẫn có không ít các hủ tục lạc hậu đã bám rễ trong đời sống của đồng bào nơi rẻo cao này. Cũng chính vì điều này , đã cản trở rất nhiều đến sự thay đổi phát triển, khiến cho cuộc sống của đồng bào đã từng có thời kỳ chìm trong đói nghèo, lạc hậu.

Đám ma cụ Lâu Chứ Dơ tại bản Pha Đén, xã Pù Nhi, huyện Mường Lát - người đầu tiên khi chết được đưa vào quan tài
Đám ma cụ Lâu Chứ Dơ tại bản Pha Đén, xã Pù Nhi, huyện Mường Lát - người đầu tiên ở bản khi chết được đưa vào quan tài

Nghèo vì hủ tục

Theo những người già kể lại, xưa kia đồng bào Mông, trong quá trình di cư, chạy trốn truy đuổi của các tộc người khác nhau nên khi có người chết không thể bỏ vào quan tài ngay tại nhà, vì địa hình rừng núi hiểm trở, mỗi khu dân cư chỉ có vài ba nóc nhà không thể khiêng cả người chết lẫn quan tài đi chôn được, mà quan tài được đặt trước vào huyệt rồi mới đem người chết bỏ vào... lâu đời trở thành tập tục cho những đời sau. Tuy nhiên, do quan niệm cổ hủ, ăn sâu vào tiềm thức việc tang ma đã trở thành hủ tục ám ảnh đồng bào Mông trong một thời gian dài.

Ông Thao Văn Lâu, Bí thư kiêm Trưởng bản Ché Lầu, xã Na Mèo, huyện Quan Sơn kể lại, theo quan niệm của người Mông, gia đình khi có người thân chết, các anh em trong nhà phải góp trâu, bò, lợn, gà để tiễn đưa người chết về với tổ tiên. Đặc biệt, người có nhiều anh em, nhiều con trai, người càng có uy tín trong dòng họ thì khi chết càng phải tổ chức đám ma thật to để thể hiện lòng hiếu kính với người đã khuất.

Tang lễ thường được tổ chức từ 3 -7 ngày, thậm chí đến 10 ngày để tế lễ do chưa chọn được ngày đẹp, do vậy có đám phải mổ đến 4-5 con trâu, con bò. Người dân cho rằng, nếu không làm đúng một bước trong thủ tục tang ma, thì người chết sẽ quay ngược trở lại với người sống, làm họ ốm đau bệnh tật, thậm chí là cả gia đình, dòng họ sẽ chết theo.

Có những nhà nghèo không có trâu bò gì, thì cũng phải đi vay mượn, sau mỗi đám tang như vậy, có người phải mắc nợ nhiều năm mới trả hết được, trong khi cuộc sống còn rất đói nghèo. Bây giờ, nghĩ lại những ngày đó, với nhiều người ở rẻo cao vùng núiThanh Hóa đã trở thành nỗi kinh hoàng.

“Mặc dù ai cũng nhận thấy, tục lệ này gây khó khăn, thậm chí sợ hãi cho các gia đình có người chết. Thế nhưng, vì quan niệm cổ hủ ăn sâu trong tiềm thức, không một ai dám đứng lên để thay đổi. Vì sợ bỏ các tục lệ của cha ông thì sẽ bị thần linh, tổ tiên trách phạt, làm cho người nhà ốm đau, làm ăn không nên”, ông Lâu nói.

Với phương châm “mưa dầm thấm lâu”, nhiều hình thức tuyên truyền đã được triển khai thực hiện
Với phương châm “mưa dầm thấm lâu”, nhiều hình thức tuyên truyền đã được triển khai thực hiện

Mang sức sống mới đến với đồng bào Mông

Bà Cao Thị Hòa, Trưởng phòng chính sách Ban Dân tộc Thanh Hóa cho biết: Những năm qua, tỉnh Thanh Hóa đã chủ động cụ thể hóa nhiều chương trình, chính sách dân tộc của Nhà nước như: Chương trình 134, Chương trình 30a, Chương trình 167 của Chính phủ… nhằm hỗ trợ đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, hỗ trợ sản xuất, xóa đói giảm nghèo, quy hoạch dân cư, xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Báo cáo của Ban dân tộc cho thấy, từ năm 2015 đến nay, thông qua các chương trình, dự án, đề án. Nhà nước đã đầu tư xây dựng 115 công trình kết cấu hạ tầng vùng đồng bào dân tộc Mông. Cùng với đó, giai đoạn 2016-2020, tỉnh cũng đã đầu tư xây dựng 42 công trình giao thông, thủy lợi, điện, nước sạch, trường học, nhà văn hóa, trạm y tế; hỗ trợ 8 mô hình phát triển sản xuất... với tổng mức đầu tư trên 100 tỷ đồng. 

Đồng thời, tỉnh Thanh Hóa cũng đã xây dựng và ban hành nhiều đề án, chính sách đặc thù dành cho đồng bào, trong đó ưu tiên đầu tư, hỗ trợ phát triển vùng đồng bào Mông như: Đề án “Ổn định đời sống, sản xuất và phát triển kinh tế - xã hội đồng bào Mông huyện Mường Lát”; Đề án “Ổn định đời sống, sản xuất và phát triển kinh tế - xã hội các bản dân tộc Mông huyện Quan Sơn”..., qua đó, từng bước tạo sự thay đổi trong đời sống kinh tế-xã hội, xây dựng cuộc sống mới trong vùng đồng bào Mông..

Đặc biệt, trước thực trạng hủ tục đeo bám đồng bào Mông, các cấp chính quyền xác định, muốn phát triển kinh tế - xã hội ở địa bàn biên giới đặc biệt khó khăn này, thì công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật (TTPBGDPL) phải đi trước một bước. Trong đó, đặc biệt là xóa bỏ các hủ tục tang ma, xây dựng nếp sống văn hóa mới cho người Mông.

Nét sinh hoạt văn hoá độc đáo của đồng bào Mông. Ảnh: Minh họa
Một hoạt văn hoá độc đáo của đồng bào Mông. Ảnh: Minh họa

 Theo đó, năm 2013, UBND tỉnh Thanh Hoá đã phê duyệt Đề án 2181 “Tuyên truyền thực hiện nếp sống văn hóa trong tang lễ vùng đồng bào Mông tỉnh Thanh Hóa đến năm 2020”, với nhiều giải pháp tuyên truyền, vận động sâu rộng nhằm từng bước đẩy lùi và xóa bỏ hủ tục trong tang ma của đồng bào Mông. Đây được xem là cuộc “cách mạng” nhằm thay đổi nhận thức của đại đa số đồng bào Mông, làm nền tảng để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Để làm được điều này, các cấp chính quyền, xác định cần sự quyết tâm vào cuộc của cấp ủy, chính quyền địa phương, các ban, ngành, đoàn thể và những Người có uy tín, trưởng bản, trưởng dòng họ và sự đồng thuận của Nhân dân. Trong đó, xác định công tác tuyên truyền là một trong những giải pháp quan trọng, góp phần xóa bỏ những tập tục lạc hậu; đồng thời, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào Mông. 

"Tuy nhiên, do những quan niệm, tập tục, tập quán lạc hậu lâu đời đã ăn sâu vào nếp nghĩ, nếp sống của bà con, nên để xóa bỏ các hủ tục, đặc biệt là trong tang ma, cưới hỏi của người Mông, các cấp chính quyền địa phương, cùng cán bộ cơ sở đã phải trải qua một quá trình dài...", bà Cao Thị Hòa, chia sẻ

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Đối với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, niềm vui lớn nhất là được bà con đồng bào DTTS thương yêu, quý mến; dẫu công việc của mình cũng chỉ giúp được cho bà con một phần nhỏ trong cuộc sống của chính họ.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.