Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Chủ động trong phòng, chống thiên tai - Nét đẹp của dân tộc Việt Nam: Phát huy truyền thống ( Bài 1)

Ông Lê Huy Ngọ - Nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT (CĐ) - 15:30, 12/05/2021

Giữ đê, phòng lụt, chống lụt, phòng bão, chống bão, phòng hạn, chống hạn,… là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng, vì lợi ích của các cấp chính quyền và người dân. Phát huy kinh nghiệm đã được đúc kết từ lịch sử, phòng, chống thiên tai (PCTT) hiện này là công tác thường xuyên, phải được phát động thành phong trào thi đua để từng bước trở thành nếp sống văn hóa của người dân Việt Nam.

Khi có thiên tai xảy ra, các lực lượng chức năng luôn là lực lượng xung kích trên tuyến đầu chống giặc lũ.
Khi có thiên tai xảy ra, các lực lượng chức năng luôn là lực lượng xung kích trên tuyến đầu chống giặc lũ.

Lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam luôn gắn liền với công cuộc chinh phục thiên nhiên. Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, những kinh nghiệm quý báu về ứng phó với thiên nhiên của Nhân dân đã được đúc kết, trở thành nét văn hóa của người Việt. Đây là nguồn lực nội sinh cần được phát huy trong PCTT, từ đó giảm nhẹ rủi ro, hạn chế thiệt hại do thiên tai gây ra.

Kinh nghiệm truyền đời

Chắc hẳn, đã là người dân Việt Nam, không ai không biết về câu chuyện Sơn Tinh, Thủy Tinh. Đây là một truyền thuyết quen thuộc trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam. Sơn Tinh là hiện thân của vị thần núi cai quản núi rừng, di dời những ngọn núi để ngăn cản dòng nước dâng lên. Nước lên bao nhiêu, Sơn Tinh cho nâng núi lên bấy nhiêu. Đây chính là hình ảnh sống động về kỳ tích của Nhân dân ta đắp đê phòng lụt để chinh phục thiên nhiên.

Với Thủy Tinh, vị thần cai quản biển cả có khả năng hô phong hoán vũ. Thủy Tinh chính là đại diện cho hiện tượng thiên nhiên mưa bão, lũ lụt đe dọa đến tính mạng con người xảy ra hằng năm.

Truyền thuyết về Sơn Tinh, Thủy Tinh là bản hùng ca trị thủy của dân tộc Việt Nam trong buổi đầu xây dựng đất nước. Trải qua chiều dài lịch sử, song ý nghĩa cốt lõi của câu chuyện vẫn còn mang đậm giá trị đến tận bây giờ.

Cùng với khát vọng chế ngự thiên nhiên, Nhân dân Việt Nam còn có nhiều kinh nghiệm ứng phó với thiên tai. Từ thửa xa xưa, công tác phòng, chống thiên tai (PCTT) đã luôn gắn liền với đời sống văn hóa tinh thần của người dân Việt Nam. Điều này được thể hiện rõ nét qua lời ca, tiếng hát, tục ngữ, hò, vè… đến những kinh nghiệm dân gian trong dự báo thiên tai, bão, lũ, như: “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm”; “Lúa chiêm lấp ló đầu bờ, hễ nghe sấm động phất cờ mà lên”; “Sấm chớp đằng Đông gió giật bão giông, sấm chớp đằng Tây lũ cuốn thượng nguồn”; hay “theo kinh nghiệm của đồng bào dân tộc Thái, năm nào cây muỗm sai quả, năm đó có mưa bão nhiều”…

Cùng với khát vọng chế ngự thiên nhiên, Nhân dân Việt Nam còn có nhiều kinh nghiệm làm thủy lợi, đắp đê, đào mương, ứng phó với thiên tai. Điều này thể hiện qua truyền thuyết dân gian về Thánh mẫu Liễu Hạnh - 1 trong 4 vị thánh Tứ bất tử của Việt Nam. Bà đã ủng hộ tiền của và công sức giúp dân đắp đê ngăn nước Đại Hà từ bên kia phía núi Tiên Sơn (nay là núi Gôi) đến Tích Nhi (nay là đường đê Ba Sát, nối Quốc lộ 10 chạy dọc xã đến ngã ba Vọng và chính là con đường nối di tích Phủ Dầy với Phủ Quảng Cung). Cùng với việc đắp đê, bà còn cho làm 15 cây cầu đá, khơi ngòi dẫn nước tưới, tiêu, khai khẩn đất ven sông... Việc làm của bà đã được người đời ghi tạ ơn đức.

Phát huy truyền thống trong tình hình mới

Những năm gần đây khí hậu, thời tiết diễn biến bất thường, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp, khó lường, cùng với đó thiên tai xuất hiện thường xuyên không theo quy luật với xu thế đa dạng về loại hình gia tăng về cường độ, tần suất và mức độ nguy hiểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân các nước, trong đó có Việt Nam.

Công việc giữ đê, phòng lụt, chống lụt, phòng bão, chống bão, phòng hạn, chống hạn là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng vì lợi ích của mọi cấp chính quyền và người dân. Vì vậy, công tác PCTT phải làm thường xuyên, phải được phát động thành phong trào thi đua… dần dần trở thành nếp sống văn hóa của người dân Việt Nam.

Tương trợ nhau trong hoạn nạn là truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam.
Tương trợ nhau trong hoạn nạn là truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam.

Ngày nay, với sự tiến bộ vượt bậc của khoa học công nghệ, đặc biệt là người dân tiếp cận thông tin rất nhanh chóng qua nhiều phương tiện thông tin đại chúng như truyền hình, truyền thanh, mạng xã hội, Facebook, Zalo, Youtube, Tiktok… Đây có thể được xác định vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với công tác thông tin, truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng người dân và gắn kết nội dung PCTT vào đời sống văn hóa tinh thần của người dân Việt Nam trong bối cảnh nhu cầu giải trí đa dạng, sự hòa nhập của văn hóa thế giới ngày một nhanh.

Qua đó, chúng ta cũng vừa gắn kết, tăng cường hơn nữa các cuộc thi như “Sáng tác lời mới cho làn điệu dân ca và nhạc cổ truyền về PCTT” do Ban Chỉ đạo (BCĐ) Trung ương về PCTT phát động năm 2020, cũng vừa phải phát huy tính sáng tạo trên nền tảng mạng xã hội, tăng cường các chương trình như “Cộng đồng PCTT”, chương trình “Bản làng an toàn trước thiên tai”, trên hệ thống đài truyền hình, chương trình “Kết nối cộng đồng” trên Facebook… để tạo sự quan tâm, tăng tính tiếp cận, từng bước đưa nội dung PCTT đi vào đời sống văn hóa tinh thần của người dân Việt Nam, phát huy truyền thống dân tộc, lời răn dạy của các bậc cha ông, thế hệ đi trước với tinh thần “chủ động phòng ngừa”.

Thiên tai là sự cố bất khả kháng và có những lúc nằm ngoài khả năng kiểm soát của con người. Thời gian qua, dù chúng ta đã tìm mọi cách để dự đoán, dự báo, cảnh báo và thực hiện mọi biện pháp khả thi, kịp thời, quyết liệt để phòng ngừa, giảm tác hại của nó, song vẫn không ngăn được những hậu quả nặng nề của các trận thiên tai.

Những bài học lịch sử cho thấy, mỗi lần có thiên tai thì tinh thần cố kết cộng đồng và truyền thống tương thân tương ái, nhường cơm sẻ áo, lá lành đùm lá rách của dân tộc ta càng được phát huy cao độ. Đó chính là kết tinh của văn hóa cộng đồng Việt Nam trong PCTT.

Ngày nay, do tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và thiên tai cực đoan, dị thường trên quy mô lớn, tác động tiêu cực trên diện rộng và khó lường. Vì vậy, phải phát triển và xây dựng văn hóa PCTT với tinh thần chủ động, kết hợp “phòng - chống - tránh - thích ứng” theo hướng “thuận thiên”, góp phần nâng cao năng lực chống chịu tổng hợp của quốc gia trước thách thức ngày một lớn và thường xuyên của thiên tai.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Đối với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, niềm vui lớn nhất là được bà con đồng bào DTTS thương yêu, quý mến; dẫu công việc của mình cũng chỉ giúp được cho bà con một phần nhỏ trong cuộc sống của chính họ.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.