Âm vang chiêng ba giữa lòng thành phố mang tên Bác

Đinh Nhật Tân sinh ra và lớn lên tại xã Sơn Hạ, huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi. Ngay từ thuở nhỏ, anh đã say mê với những giá trị văn hóa của dân tộc mình. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, Tân theo học tại Trường Đại học Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh. Ra trường, thay vì lựa chọn con đường nghệ thuật thông thường, anh chọn hướng đi riêng: khởi nghiệp bằng niềm đam mê bảo tồn văn hóa dân tộc kết hợp với phát triển du lịch.

Từ những gốc cây, thân gỗ tưởng chừng bỏ đi, Tân tỉ mỉ điêu khắc thành các sản phẩm nghệ thuật mang đậm dấu ấn văn hóa các dân tộc thiểu số miền Trung - Tây Nguyên. Những ngày đầu lập nghiệp, anh gặp nhiều khó khăn trong việc quảng bá và tiêu thụ sản phẩm. Thế nhưng, với tình yêu văn hóa dân tộc và sự kiên trì, Tân từng bước khẳng định mình, tạo dựng chỗ đứng riêng trên thị trường nghệ thuật.

Với anh, văn hóa không chỉ là ký ức mà còn là sợi dây gắn bó con người với cội nguồn. Từ Thành phố Hồ Chí Minh, anh và vợ đã nhiều lần trở về quê hương, lặn lội khắp các vùng núi như Sơn Hà, Trà Bồng, Ba Tơ, Minh Long để tìm hiểu, ghi hình và học hỏi cách gìn giữ văn hóa truyền thống của người Hrê. Sau nhiều nỗ lực, Tân đã thuyết phục được bà con mang bản sắc văn hóa Hrê vào phố thị để trình diễn - một việc chưa từng có trước đó.

Chương trình âm vang chiêng ba giữa lòng thành phố mang tên Bác do Đinh Nhật Tân tổ chức vào đêm 4/8 vừa qua không sân khấu hóa cầu kỳ mà giữ nguyên nét dân dã, bình dị như những sinh hoạt hàng ngày ở bản làng. 

Những người tham gia phần lớn là bà con người Hrê - những con người quen với con suối, dòng sông Re hơn là phố phường ồn ào, tấp nập. Thông qua các tiết mục, Tân muốn kể câu chuyện về đời sống sinh hoạt xưa của người Hrê: thói quen mời nhau bát nước chè xanh, miếng trầu, lời chào hỏi chân tình: “Ông, bà có an lành không?”, hay cách người Hrê trình diễn chiêng ba trong các lễ hội, rồi khi về già lại tự làm chiếc đàn chinh ka la để vơi bớt nỗi nhớ tiếng chiêng rộn ràng thuở trước.

Đặc biệt, đêm trình diễn còn có sự góp mặt của nghệ nhân Phạm Thị Su, người gắn bó với nghề dệt thổ cẩm truyền thống ở làng Teng, xã Ba Thành cũ (nay là xã Ba Động, Quảng Ngãi). Chị bày tỏ niềm vui: “Đây là lần đầu tiên tôi được ra mắt nghề dệt thổ cẩm Hrê với đông đảo công chúng. Tôi rất vui mừng và tự hào, mong được đi nhiều chuyến nữa để nhiều người biết đến văn hóa Hrê”.

Những tiết mục dân ca Talêu, Ca choi trữ tình, đằm thắm cũng gây xúc động cho nhiều người có mặt. Ông Võ Văn Tự Hiến, quê gốc ở Quảng Nam xưa, nay thuộc Thành phố Đà Nẵng chia sẻ: “Tôi không hiểu hết lời bài hát, nhưng giai điệu ấy làm tôi bồi hồi nhớ quê miền Trung vô cùng”.

Dự đêm diễn còn có nhiều nhà báo, nhà nghiên cứu văn hóa và các bạn trẻ. Ai nấy đều bày tỏ sự xúc động và khâm phục trước nỗ lực của chàng trai Hrê sinh năm 1981 - người đã góp phần lan tỏa bản sắc dân tộc, góp thêm tiếng nói cho hành trình gìn giữ và làm giàu văn hóa các DTTS Việt Nam.

Sau đêm diễn, nghe những lời chia sẻ từ khán giả và bạn bè, Đinh Nhật Tân trầm lặng xúc động. Anh gửi lời cảm ơn sâu sắc đến tất cả mọi người, đặc biệt là bà con đồng bào Hrê đã vượt gần ngàn cây số để góp phần giới thiệu văn hóa cổ truyền giữa lòng thành phố mang tên Bác. Và từ chương trình nhỏ ấy, Tân tiếp tục nuôi dưỡng một khát vọng lớn hơn: đưa văn hóa Hrê bay xa hơn nữa trên mọi miền đất nước.

Hiện nay, tỉnh Quảng Ngãi có hơn 140.000 người Hrê, chủ yếu sinh sống tại các huyện miền núi như Sơn Hà, Ba Tơ. Cộng đồng người Hrê ở vùng đại ngàn này đang lưu giữ nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể độc đáo. Trong đó nổi bật là các loại nhạc cụ dân tộc như chiêng ba, đàn vinh vút, sáo tà lía, đàn môi, sáo tà vố, đàn chinh ka la… cùng những làn điệu dân ca đậm đà bản sắc. 

Người Hrê cũng duy trì nhiều phong tục đặc sắc như lễ cầu mưa, tục uống rượu cần, ẩm thực truyền thống với các món cá niêng, rau ranh, ốc đá… Nghề dệt thổ cẩm ở làng Teng vẫn được gìn giữ, trở thành biểu tượng văn hóa tiêu biểu.