Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

40 năm miệt mài bảo tồn chữ Thái cổ

Kim Anh - 13:22, 16/12/2021

Với mong muốn gìn giữ bản sắc văn hóa của cha ông, ông Hà Văn Khay (61 tuổi), dân tộc Thái đã có hơn 40 năm miệt mài sưu tầm chữ Thái cổ và truyền lại cho thế hệ sau.

 Ông Hà Văn Khay, Người có uy tín xóm Păm Pà, xã Nà Phòn, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình
Ông Hà Văn Khay, Người có uy tín xóm Păm Pà, xã Nà Phòn, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình

Từ đam mê, trân trọng bản sắc dân tộc 

Trong căn nhà sàn nhỏ nằm tại xóm Xăm Pà, xã Nà Phòn, huyện Mai Châu (Hòa Bình); ông Hà Văn Khay, Người có uy tín xóm Xăm Pà đang tỷ mẩn sắp xếp lại những cuốn sách, tư liệu về chữ viết của người Thái.

Ông Khay kể, chữ Thái cổ chính là di sản tinh thần, kết tinh trí tuệ của tổ tiên để lại, lưu giữ trong các sách cổ ghi chép về văn học, lịch sử, phong tục, tập quán, tín ngưỡng của đồng bào dân tộc nơi đây.

Thời thanh niên, ông được nghe các cụ, già làng trong xóm trao đổi, nói chuyện về chữ viết Thái. Lúc bấy giờ, với sự tò mò, ham hiểu biết; ông bắt đầu tìm hiểu sâu hơn về những nét đặc trưng của chữ Thái cổ.

Càng đọc càng hiểu, ông càng say mê hơn nét đặc sắc văn hóa của ông cha gửi gắm phía sau những con chữ. Đó là những làn điệu dân ca, bài hát giao duyên tình tứ, kho tàng thành ngữ tục ngữ rất cô đọng mà thắm đượm triết lý nhân sinh, hiện lên một cộng đồng người Thái xưa có đời sống tinh thần phong phú.

Để có thể đọc thông, viết thạo tiếng Thái cổ, ông tìm gặp những người Thái, những già làng trong xóm biết tiếng mẹ đẻ và xin theo học. Cho đến khi nắm được phương pháp cơ bản, ông đã có thể đọc sách mọi lúc mọi nơi - tự học, tự nghiên cứu.

Ông Khay cho biết, chữ Thái cổ rất khó để hiểu. Một chữ phải đọc thành ba tiếng, liền với chữ thứ hai, và ghép thành cả câu có nghĩa thì mới hiểu được. Một chữ có thể có nhiều nghĩa nên rất khó nhớ, khiến người ta phải xem đi xem lại nhiều lần.

Giờ đây, căn nhà sàn nhỏ 3 gian của ông lưu giữ rất nhiều loại sách, tư liệu quý về chữ Thái cổ. Hễ nghe ở bản làng nào có những bản chữ Thái cổ, có người còn biết những nghi lễ của tổ tiên xa xưa, là ông tìm đến. Đến nay, ông sưu tầm nhiều về sách mo, các bản chữ cổ, những phong tục, tập quán của người Thái; ca dao, tục ngữ đã và đang dần mai một theo thời gian.

Hằng ngày, có thời gian rảnh rỗi, ai có nhu cầu học về chữ Thái cổ ông đều tận tình hướng dẫn chỉ bảo (Trong ảnh: Ông Khay đang dạy chữ Thái cổ cho các cháu)
Hằng ngày, có thời gian rảnh rỗi, ai có nhu cầu học về chữ Thái cổ ông đều tận tình hướng dẫn chỉ bảo (Trong ảnh: Ông Khay đang dạy chữ Thái cổ cho các cháu)

Nỗ lực để truyền lại cho thế hệ sau

Ông Khay luôn mong muốn, ai là người dân tộc Thái phải biết nói tiếng Thái, biết múa xòe, hiểu được cái nguồn, cái gốc của dân tộc mình.

“Mình là người Thái mà chỉ biết nói mà lại không biết viết, trong khi đó sử sách, những câu ca thành ngữ, tục ngữ từ các cuốn văn tự cổ đều bằng tiếng Thái. Nếu mọi người không học, không truyền dạy cho con cháu thì chữ viết sẽ bị mai một dần”, ông Khay trăn trở.

Khác với chữ Thái Việt Nam chuẩn hiện nay được mã hóa, có thể sử dụng trên máy vi tính, thuận lợi cho công tác in ấn, xuất bản và giảng dạy, chữ Thái cổ lại có các nét chữ hoàn toàn riêng và chỉ có thể chép bằng tay. Bởi vậy, hiện nay, số lượng người biết viết chữ Thái tại huyện Mai Châu chỉ còn lại rất ít.

Những lúc rảnh rỗi, ông thường xuyên dịch, chuyển đổi những cuốn sách từ chữ Thái cổ sang tiếng phổ thông. Theo ông, với phương pháp này, với những ai có nhu cầu học chữ Thái cổ sẽ cảm thấy thuận tiện và dễ dàng hơn.

Những tài liệu do ông Khay sưu tầm lại
Những tài liệu do ông Khay sưu tầm lại

Trong làng, ông Khay là một trong số ít người còn viết và hiểu được chữ Thái cổ. Bởi vậy, hễ ai có nhờ ông dịch những cuốn gia phả, những văn tự cổ ông đều sẵn sàng giúp đỡ. Nhiều bạn học sinh, thế hệ trẻ hiện nay muốn tìm hiểu về chữ Thái cổ, ông đều ân cần chỉ bảo hướng dẫn.

Ông Hà Văn Quân, Chủ tịch UBND xã Nà Phòn cho biết, ông Hà Văn Khay là một trong số ít già làng trong xã hiện nay có những đóng góp trong việc giữ gìn, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.

“Huyện Mai Châu có 98% là đồng bào dân tộc Thái, tuy nhiên hiện nay số người biết đến chữ Thái cổ còn rất ít. Những già làng như ông Khay cần được biểu dương để các thế hệ noi theo. Ông luôn tích cực tham gia các hoạt động trong xã, là Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Nà Phòn, Người có uy tín; giữ gìn bản sắc văn hóa chữ Thái cổ, truyền lại cho bà con nhân dân, các thế hệ trẻ”, ông Quân nói.

Chữ Thái cổ là chìa khóa để mở cửa kho văn hóa của quý báu của dân tộc Thái. Cuộc sống hiện đại ngày càng phát triển, những giá trị truyền thống của ông cha để lại có nguy cơ ngày càng bị mai một. Bởi lẽ đó, ông Khay luôn ấp ủ mong muốn có thể mở lớp dạy chữ Thái cổ cho thế hệ trẻ ngày nay, để lưu giữ và phát huy những truyền thống của dân tộc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Học tập những mô hình hay, cách làm mới qua báo chí

Học tập những mô hình hay, cách làm mới qua báo chí

Tại huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, Người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số là cầu nối quan trọng giữa chính quyền và nhân dân, vận động đồng bào chấp hành tốt chính sách, pháp luật. Họ là điểm tựa vững chắc, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết. Hàng năm, đội ngũ những Người có uy tín được cập nhật thông tin, chính sách mới và nhận báo miễn phí để nâng cao hiểu biết, đồng thời, học hỏi những mô hình hay, cách làm mới qua báo chí.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.