Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Trang địa phương

Vũng Thơm... miền cổ tích

Cao Thành Long-NT - 09:33, 26/04/2022

Vũng Thơm là tên gọi xưa chỉ dải giồng cát từ ngã ba An Trạch và bao trọn 2 xã Phú Tâm, Phú Tân của huyện Châu Thành (Sóc Trăng). Tên gọi này bắt nguồn từ tiếng Khmer – Kompong Thum (thom), có nghĩa “cảng lớn”?! Ai ngờ được cả một vùng giồng cát này xưa kia là “cảng lớn”? Nhưng “thương hải hoá tang điền” xưa nay cũng đâu là chuyện hiếm!?

Khu vườn tượng 12 con giáp
Khu vườn tượng 12 con giáp

Câu chuyện cổ tích “chiếc ghe chìm”

Câu chuyện cổ tích không chỉ lý giải về Lễ Thac Kôn (lễ cúng dừa), mà còn giải thích những địa danh ở vùng đất này.

Chuyện rằng: Khi xưa, có một ghe buôn từ phương xa đến vùng đất này trao đổi hàng hoá. Vì đường xa nên chủ ghe làm phép thuật và dặn tất cả mọi người trên ghe, dù có nghe bất kỳ tiếng động gì cũng không được mở mắt ra nhìn. Chiếc ghe bay lướt trên không trung mỗi lúc một nhanh, tiếng gió rít bên tai làm nhiều người kinh sợ. Một người đi theo ghe buôn vì quá tò mò nên hé mắt nhìn lén? Thấy chiếc che đang lao vun vút xuyên qua những đám mây, người này hoảng sợ hét lên một tiếng rồi nhắm mắt lại nhưng đã không còn kịp nữa...

Lễ hội Thac Kôn có tục lệ cúng những bình bông làm từ trái dừa. Ảnh: TL
Lễ hội Thac Kôn có tục lệ cúng những bình bông làm từ trái dừa. Ảnh: TL

Chiếc ghe rớt xuống và chìm nghỉm, hàng hoá và vật dụng trên ghe trôi tứ tán theo dòng nước. Chiếc cồng vàng 8 núm chìm tại nơi này, ngày nay mỗi năm tổ chức Hội Thac Kôn. Một chiếc lu đồng trôi xa hơn về phía Sóc Vồ mà điểm hiện tại là ngay tại “Chùa lu đồng”. Một tượng Phật thì lại rớt trước khi chiếc ghe chìm nên ở trên dấu tích của chiếc ghe xưa chìm. Ở đây, hiện nay bà con trong Sóc đã dựng một sala cùng một ngôi miếu nhỏ để ghi nhớ tích xưa.

Lục Gru Ta Sen, Trưởng Ban quản trị Hội miếu, đã cho chúng tôi xem một vỏ ốc biển lớn đã hoá thạch mà ông nhặt được vào những năm 80 của thế kỷ XX, khi đi làm thuỷ lợi nội đồng ở xứ này.

Ông kể: Thời đó một kênh thuỷ lợi nhỏ đào xuống tầm 4 lớp leng. Khi đào tới lớp leng thứ 3, thì anh em đều thấy trong lớp này toàn là cát, vỏ sò, vỏ ốc... Hồi đó cũng nhiều người lấy những vỏ ốc biển lớn và đẹp về trưng trong nhà.

Với vẻ phấn khích ông cười tươi và tâm sự cùng chúng tôi: Trước đó, cũng có nghe chuyện ông bà kể rằng, xứ này xưa từng là biển thì tụi tui đâu có tin?! Tới chừng cầm trên tay vỏ con ốc biển đã hoá đá, thì lúc đó mới thực sự tin rằng, câu chuyện mà ông, bà mình kể là có lý!!!

Chùa Prés On Prés Buôl Prés Phék (Chùa Bốn Mặt)
Chùa Prés On Prés Buôl Prés Phék (Chùa Bốn Mặt)

“Thần Bốn mặt” và Giếng Tiên ...

Bảng lưu niệm đặt phía sau chính điện tên chùa và cổ tích ghi rằng: “Quá khứ qua đi, ở Sóc Ba Rai, vùng đất chiến thắng tất cả các kẻ thù mới có hiện tượng lạ xuất hiện, tượng phật bằng đá kim cương bảy màu nổi lên ở nơi này vào năm 1537-PL 2081. Mới đặt tên là: Chùa Prés On Prés Buôl Prés Phék. Cứ nối tiếp từ đó đến nay”.

Còn trong dân gian thì xưa nay, vẫn thường quen gọi tên chùa gọn hơn và ấn tượng hơn là “Chùa Bốn Mặt”. Lục Gru Ta Yên và Lục Ta Sen dẫn chúng tôi vào viếng “Thần Bốn Mặt” được đặt trong chánh điện. Quan sát pho tượng thần, tôi có cảm nhận sơ khởi rằng, đây là một hiện vật thuộc di chỉ văn hoá Óc Eo mà xa xưa, trải dài suốt dọc Hậu Giang-Tiền Giang. Một vị thần trong huyền thoại Hindu-Kabâl Maha-Prum, do thua trí Thomabal đã tự cắt đầu, làm nên truyền thuyết về lễ Chôl Chhnăm Thmây.

Ta Yên và Ta Sen cũng kể về sự tích Giếng tiên ông-tiên bà ở đây. Giếng Tiên Ông nằm cạnh Chùa Prés On Prés Buôl Prés Phék (Chùa Bốn Mặt). Giếng rộng nhưng “cạn xìu” vì theo sự tích thì các tiên ông vì cả tin nên bị lừa, bỏ bê việc đào giếng.

Con đường được cho là theo truyền thuyết, do các ông bò sang thám thính phía bên giếng của các bà mà tạo thành. Ảnh TL
Con đường được cho là theo truyền thuyết, do các tiên ông bò sang thám thính phía bên giếng của các tiên bà mà tạo thành. Ảnh TL

Ta Yên nhắc rằng: Cần nhớ là không có chuyện các tiên bà cởi trần đào giếng. Cái chính là “chuyện tung tin để những tiên ông tò mò”. Còn với các tiên ông thì việc nhìn trộm cũng nào hay ho gì nên mới phải lén lút bò qua bên giếng tiên bà... Khi biết mình bị lừa thì dù có gặp nhau thì cũng nào dám nói thật. Chính vậy mới có chuyện “đường mà các tiên ông bò đi-bò về sâu thành một con mương”. 

Sự tích này kể lại để đề cao những người phụ nữ khôn khéo, thông minh, biết “chuyển bại thành thắng” nhờ hiểu rõ đối thủ.

...vài câu chuyện khác

Tín ngưỡng văn hoá dân gian của người Khmer Nam bộ khởi nguồn từ Hindu Giáo và ở Vũng Thơm điều này được thể hiện rất đậm nét. Ở di tích Phật Nổi, bức tượng được thờ trong miễu là hình dạng của một vị thần với 4 tay, mỗi tay cầm một món binh khí. Chiếc Cồng Vàng 8 núm đã trở thành Neak Ta bảo hộ cho vùng đất này với “Lễ cúng dừa”- một nghi thức lễ cầu mùa nay đã vang tiếng cả vùng Tây Nam Bộ.

Vẫn còn rất nhiều sự tích thật hay ở vùng đất này, nhưng người viết xin tạm dừng ở đây và mạo muội lý giải - tại sao Kompong Thum (thom)? Đây là cách phối hợp khi Việt hoá địa danh có gốc ngôn ngữ Khmer, một phần dịch nghĩa và một phần Việt hoá ngữ âm. Kompong - vũng (dịch nghĩa), thum (thom)-thơm (Việt hoá ngữ âm). Và nếu sát nghĩa hơn nữa như ngày nay thì phải là “cảng lớn”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.