Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

“Vàng xanh” trên đỉnh Phàn Liên San

Thuỳ Anh - 08:01, 14/10/2022

Ở độ cao trên 2.000 mét so với mực nước biển, vùng chè Shan Tuyết cổ thụ trên dãy núi Phàn Liên San (thuộc địa phận huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) đến nay còn khoảng 6.000 gốc chè cổ thụ mọc phân tán. Huyện Phong Thổ đã xác định chọn làm giống cây chủ lực phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo cho bà con nơi đây.

Những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi trên núi Phàn Liên San (ảnh: Trần Chính)
Những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi trên núi Phàn Liên San (ảnh: Trần Chính)

Vùng chè Shan Tuyết cổ thụ

Cách trung tâm xã Mồ Sì San khoảng 15km, từ chân dãy núi Phàn Liên San, men theo con đường mòn dốc bậc thang vắt ngang dãy núi, dẫn chúng tôi lên tới vùng chè Shan Tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Ở đây, những cây chè hoang cao vút và những bụi thảo quả làm thành những tán rừng rậm rạp, những con suối nhỏ trong vắt, những ngôi nhà gỗ thấp thoáng của các gia đình người Dao sống rải rác ở vùng chân núi.

Theo chân người dân đi rừng hái chè “chuyên nghiệp”, chúng tôi cũng mất chừng 5 giờ đồng hồ leo từ chân túi mới lên đến đỉnh Phàn Liên San. Con đường đi hái chè là một hành trình khá gian nan, người dân phải dậy từ khi mặt trời còn chưa ló rạng, họ mất khảng 4 giờ đồng hồ băng qua những rừng nứa, rừng tre mới lên tới vùng chè Shan Tuyết cổ thụ. “Mỗi lần đi hái chè mất đến cả ngày đường, chúng tôi phải mang theo cơm đùm, cơm nắm để ăn trong rừng” ông Tẩn Chin Hồi người Dao ở bản Tô Y Phìn nói.

Người dân xã Mồ Sì San thu hái chè (ảnh: Trần Chính)
Người dân xã Mồ Sì San thu hái chè (ảnh: Trần Chính)

Những cây chè hoang có thân to xù xì, bám đầy rêu mốc của thời gian, thân cây cao lên đến hơn 10 mét. Những gốc chè bé nhất có đường kính khoảng 30cm, cây lớn nhất cũng phải hai vòng tay người ôm không hết; lá chè đanh, bóng và khá to.

Mỗi lần đi rừng, họ không quên hái lá chè, mang về sao thô bằng chảo gang, rồi cho vào ống nứa, treo lên gác bếp dùng dần. “Từ đời các cụ nhà tôi đã làm chè ống lam, đó là một cách bảo quản chè khỏi bị mốc và để được lâu hơn”, ông Hồi vui vẻ nói.

Cây chè Shan Tuyết cổ thụ đã có mặt ở vùng núi này từ bao giờ không ai biết rõ, nhưng thói quen uống trà thay nước của bà con nơi đây đã hình thành từ bao đời nay. Trà đã hiện diện trong đời sống như một nét văn hoá của người dân nơi này, với họ cây chè trên núi cao kia gắn liền với những kỷ niệm của cha ông, là một phần của hiện tại và là chìa khoá của tương lai.

Tách trà đã là đầu câu chuyện của người Dao ở dãy Phàn Liên San. Ở Mồ Sì San, khách đến chơi nhà luôn được mời một tách trà “ống lam” pha với nước suối thơm mát. Mặc dù chè chỉ được sao thô thủ công đơn giản, nhưng loại trà này gần như không có vị chát, mà lại có hương thơm thanh mát cùng vị ngọt nhẹ.

Bê tách trà xanh trong vắt mời chúng tôi, bà Phàn Tả Mẩy, thôn Mồ Sì San nói, “Đồng bào Dao chúng tôi uống nó mỗi ngày, khi nhà có khách và trong tất cả các lễ của gia đình. Cây chè cùng với thảo quả là nguồn thu nhập chính cho người dân chúng tôi”.

Hằng ngày bà con nhân dân trong xã thu hái lá chè bán lại cho Hợp tác xã (HTX) Biên Cương. Họ chế biến thành 4 thành phẩm chính là Trà xanh, Bạch trà, Hồng trà và Hoàng trà. HTX này có xưởng sản xuất đặt ngay dưới chân núi, cách UBND xã Mồ Sì San không xa.

Bảo tồn vùng chè tự nhiên

Những năm gần đây, nhu cầu “thưởng” trà của ngày càng khắt khe và tinh tế hơn. Người tiêu dùng mặc nhiên đặt ra những yêu cầu cao về chất lượng nguồn gốc cây chè, đặc biệt ưu tiên những giống chè tự nhiên nhiều năm tuổi. Do đó chè Shan Tuyết của vùng núi cao Phàn Liên San cũng đặc biệt được chú ý.

Tuy nhiên, những cây chè này là giống chè tự nhiên chưa được nghiên cứu và đánh giá bài bản về góc độ khoa học, các dược chất quý cũng như giá trị kinh tế, văn hóa. “Trước đây, người dân chúng tôi thường hái lá chè không sơ chế mà bán thẳng cho thương lái, họ nói người Trung Quốc rất thích loại chè này”, bà Phàn Tả Mẩy chia sẻ.

Trước tình hình đó, huyện Phong Thổ đã khảo sát và kiểm đếm số lượng cây chè còn lại trên địa bàn. Đến nay có khoảng 6 nghìn gốc chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi nằm rải rác ở các xã: Sì Lở Lầu, Mồ Sì San, Pa Vây Sử, Hoang Thèn, Tung Qua Lìn và Dào San. Số lượng tập trung nhiều nhất ở xã Mồ Sì San vào khoảng hơn 2 nghìn cây.

Những búp và lá chè non (ảnh: Trần Chính)
Những búp chè non (ảnh: Trần Chính)

Phần lớn diện tích đất rừng có cây chè cổ thụ đang thuộc sự quản lý của Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Phong Thổ. Về cơ bản các diện tích này đã được giao cho bà con nông dân các xã trên địa bàn được phép bảo vệ và khai thác cây lâm sản phụ dưới tán rừng (bao gồm cả cây thảo quả và cây chè cổ thụ). Đồng thời, kết quả phân tích lá chè ở Viện nghiên cứu chè Miền Bắc cho biết nhiều thành phần dược lý quý hiếm có trong lá chè này.

Do đó, huyện Phong Thổ đã lên phương án liên kết về việc giữ gìn bảo tồn và phát triển cây chè trên địa bàn. Phương án liên kết ba bên được hình thành giữa Nhà nước, nhà đầu tư chính là HTX Biên Cương và người dân; trên tinh thần lấy người dân làm chủ thể chính để phát triển, Nhà nước chủ trì phương án liên kết, nhà đầu tư định hướng phát triển thương hiệu và ổn định thị trường đầu ra.

Ông Tẩn Chin Lùng, chủ tịch xã Mồ Sì San (huyện Phong Thổ, Lai Châu) chia sẻ, “Chúng tôi đã xây dựng kế hoạch liên kết đầu tư và bảo tồn thương hiệu chè cổ, tuyên truyền vận động bà con cùng ký cam kết không chặt phá rừng chè, cùng nhà đầu tư hướng dẫn bà con cách thu hái lá chè đảm bảo đúng phương pháp”.

HTX Biên Cương cùng các chuyên gia, hướng dẫn người dân thực hiện thu hái, sơ chế đúng phương pháp hữu cơ. Cùng với đó, HTX Biên cương xây dựng lắp đặt hệ thống máy móc dây chuyền chế biến hiện đại để tạo ra đa dạng sản phẩm trà hơn tới tay nhiều tiêu dùng; bảo đảm tính đồng nhất về chất lượng, thương hiệu của sản phẩm chè Shan tuyết tự nhiên.

Sản phẩm Trà Xanh, Hồng trà, Hoàng trà của HTX Biên Cương đã được tỉnh Lai Châu chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh
Sản phẩm Trà Xanh, Hồng trà, Hoàng trà của HTX Biên Cương đã được tỉnh Lai Châu chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh

HTX Biên Cương đã kết hợp với chính quyền xã thực hiện nhân giống thử nghiệm cây chè Shan Tuyết này ngay trên địa phận xã, hiện nay diện tích nhân giống khoảng trên 4 héc ta. “Chúng tôi thực hiện ngay trên dãy núi này để đảm bảo cây chè sau khi nhân giống vẫn giữ được nguồn gen và đảm bảo phát triển tốt do phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng”, ông Trần Văn Chính, thành viên hội đồng quản trị HTX Biên Cương cho biết.

Cây chủ lực xoá đói giảm nghèo 

Xã Mồ Sì San là một trong những xã nghèo của huyện Phong Thổ, toàn xã có khoảng hơn 300 hộ dân, trong đó chiếm đến trên 90% là đồng bào người Dao; toàn xã hiện vẫn còn khoảng 78% hộ nghèo.

Từ năm 2018 trở lại đây, người dân trong vùng không còn hái chè bán lá cho thương lái nữa, mà đã cùng chính quyền cam kết hái chè theo vụ và bảo vệ rừng chè được gọi là “vàng xanh” trên đỉnh Phàn Liên San.

Cứ từ tháng 3 đến tháng 6 hàng năm là vào vụ hái chè, bà con nơi đây lại tập trung cùng nhau hái chè, cùng với HTX Biên Cương tham gia chế biến chè, từ đó có thu nhập ổn định hơn. “Trừ hết mọi chi phí đi, mỗi năm chúng tôi cũng để ra được khoảng 30 triệu đồng”, bà Mẩy chia sẻ.

Ông Tẩn Chin Lùng, chủ tịch xã Mồ Sì San cho biết, “thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn 1 từ năm 2021-2025 theo Quyết định 1719/QĐ-TTg năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ, chính quyền xã Mồ Sì San đã chọn cây chè Shan Tuyết là giống cây chủ lực phát triển kinh tế trong thời gian tới để tận dụng và phát huy những lợi thế của địa phương.

Vườn ươm giống chè ở Mồ Sì San
Vườn ươm giống chè ở Mồ Sì San

Một mặt chúng tôi xây dựng kế hoạch bảo tồn và nhân vùng chè cổ thụ; một mặt chúng tôi tận dụng lợi thế địa hình khí hậu của địa phương để khai thác du lịch sinh thái. Mục tiêu hết năm 2022 toàn xã giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống thêm 5% nữa. Chúng tôi luôn mong tìm được hướng đi đúng giúp bà con thoát nghèo”.

Theo Nghị quyết Đảng bộ, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu đã xác định đây là cây trồng giúp đồng bào xóa đói giảm nghèo, do đó đã ban hành Đề án “Bảo tồn và phát triển vùng chè cổ thụ trên địa bàn huyện Phong Thổ”. Dự kiến giai đoạn 2021 - 2025, Phong Thổ sẽ trồng mới bổ sung 120 ha chè ở các xã Sì Lở Lầu, Mồ Sì San, Pa Vây Sử, Hoang Thèn, Tung Qua Lìn và Dào San. Khi thu nhập đảm bảo, đồng bào sẽ có trách nhiệm hơn trong việc bảo tồn, thu hái, chế biến, từ đó cùng làm ra những sản phẩm chè Shan tuyết đặc sắc.

Nhấp tách trà Shan Tuyết của đỉnh Phàn Liên San trong tiết trời lành lạnh đầu Đông của núi rừng Tây Bắc, chúng tôi cảm nhận được vị thanh mà đậm trong hương trà, mỗi chén trà hội tụ đủ tinhh hoa của trời, đất và văn hóa người miền núi.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.