Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Thể thao - Giải trí

Phổ biến, truyền bá âm nhạc hàn lâm cho công chúng hiện nay

PV - 09:42, 10/09/2021

Âm nhạc hàn lâm là kết tinh của lịch sử âm nhạc nhân loại, là tinh hoa của âm nhạc dân tộc, có giá trị tư tưởng triết lý và nghệ thuật cao. Âm nhạc hàn lâm giúp cho thế giới tinh thần nội tâm của con người được nâng cao, hướng tới những giá trị chân-thiện-mỹ.

Cảnh trong vở nhạc kịch “Người tạc tượng” của Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam. Ảnh: CHÂU XUYÊN
Cảnh trong vở nhạc kịch “Người tạc tượng” của Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam. Ảnh: CHÂU XUYÊN

Nền âm nhạc mới Việt Nam đã có bề dày lịch sử hơn 90 năm, kể từ khi xuất hiện ca khúc-hành khúc đầu tiên “Cùng nhau đi Hồng Binh” của Đinh Nhu (1930). Đến năm 1943, “Đề cương văn hóa của Đảng” do đồng chí Trường Chinh biên soạn với phương châm “Dân tộc-Khoa học-Đại chúng” đã làm kim chỉ nam cho hoạt động sáng tác và biểu diễn âm nhạc.

Đã có hàng nghìn tác phẩm âm nhạc các thể loại từ ca khúc, hợp xướng, kịch hát, kịch múa, nhạc kịch, hòa tấu, đến nhạc giao hưởng, được ra đời trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, đặc biệt là sau khi đất nước thống nhất năm 1975, trong thời kỳ đổi mới đến nay.

Về khái niệm âm nhạc hàn lâm (Academic music) để phân biệt với âm nhạc đại chúng (Pop music) và âm nhạc dân gian (Folk music) là ở chỗ, âm nhạc hàn lâm là một bộ phận của nền âm nhạc mỗi quốc gia, được tiếp thu, chắt lọc và phát triển những thành tựu của truyền thống dân tộc và quốc tế. Nền âm nhạc hàn lâm bao gồm các thành tố hàn lâm, như: Nghệ thuật biểu diễn, sáng tác, lý luận phê bình được đào tạo bài bản qua các hệ thống trường lớp và có tính chuyên nghiệp cao. Việc phân loại các dòng âm nhạc hàn lâm, đại chúng... chỉ dành cho những người làm nghề, còn đối với công chúng thì ít phân biệt rạch ròi những khái niệm này. Họ chỉ nghe theo thói quen hoặc theo sở thích, thậm chí theo phong trào.

Phải thừa nhận là dòng âm nhạc hàn lâm bác học chiếm thị phần không nhiều (có thể nói là ít) so với các dòng nhạc khác nổi lên hiện nay là dòng ca khúc thịnh hành; bên cạnh dòng chính thống thường gọi là nhạc “đỏ”, ta thấy nhạc Jazz, Rock, Rap, Country, Underground... Đây là những thể loại âm nhạc quốc tế được giới trẻ ưa chuộng. Nhạc không lời, hòa tấu giao hưởng, ca khúc nghệ thuật (Bel canto) ít được phổ biến và cũng ít có người nghe. Nguyên nhân thì có nhiều, nhưng xin đề cập đến mấy vấn đề.

Về biểu diễn, chủ yếu là nhạc không lời nước ngoài, từ cổ điển-lãng mạn đến hiện đại (Mozart, Beethoven, Schubert, Chopin, Tchaikovsky, Grieg, Bizet, Shostakovich, Grevin...) và một số tác giả Việt Nam. Nghệ sĩ biểu diễn tuy được đào tạo bài bản trong và ngoài nước nhưng ít có điều kiện trình diễn trước công chúng vì không có người tổ chức, ít địa điểm hòa nhạc đủ tiêu chuẩn, chế độ thù lao bồi dưỡng không tương xứng... Ở nước ta chưa hình thành một tầng lớp khán giả đủ trình độ hiểu biết và có nhu cầu thưởng thức loại hình âm nhạc cao cấp này. Khác với việc nghe một bài hát, ở đó có lời ca, nội dung (về tình yêu lứa đôi, quê hương, đất nước, sinh hoạt tuổi trẻ...) kết hợp với giai điệu, giọng ca, tiết tấu... bắt tai, bắt mắt nên dễ hấp dẫn (nhất là giới trẻ). Còn muốn thưởng thức một tác phẩm hàn lâm (cho dù là có lời hay không lời) thì trước hết, người nghe cần phải trang bị một số kiến thức tối thiểu về thể loại này. 

Biết phân biệt các dòng âm nhạc, có gu thưởng thức và có nhu cầu nghe dòng nhạc hàn lâm bác học. Đối tượng khán giả, thính giả này ngày càng đông đảo, thì việc phổ biến, lan tỏa loại hình âm nhạc hàn lâm ngày càng thuận lợi. Tôi được biết, sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai, Chính phủ Nhật Bản bên cạnh việc khôi phục lại đất nước đã cho xây dựng nhiều nhà hát và buộc mọi tầng lớp nhân dân phải nghe nhạc cổ điển. Kết quả là qua nhiều thập kỷ đã hình thành nên một thế hệ công chúng biết thưởng thức và yêu nhạc hàn lâm ở đất nước này.

Về lực lượng sáng tác, muốn có tác phẩm mới, chương trình biểu diễn mới, thì trước tiên phải có sự lao động sáng tạo của nhạc sĩ (Composer) là chủ thể đầu tiên của tác phẩm. Hằng năm, một số lượng không nhiều các nhạc sĩ trẻ được nhận bằng chuyên ngành sáng tác, mà đa số khi ra trường không tiếp tục con đường sáng tác Academic. Vì những lý do khách quan, buộc nhạc sĩ trẻ phải chuyển hướng sáng tác ca khúc nhạc Pop, hoặc làm những dịch vụ phòng thu, hòa âm phối khí trên đàn điện tử để sinh sống, nên số tác phẩm mới (giao hưởng, hợp xướng, hòa tấu nhạc cụ) khá thiếu vắng trong đời sống âm nhạc.

Về gu thưởng thức của công chúng nghe nhạc. Trong đời sống âm nhạc hiện nay, bên cạnh nhu cầu thưởng thức dòng âm nhạc chính thống lành mạnh, xuất hiện một bộ phận công chúng chỉ chú ý vào các ca khúc thị trường với ca từ sáo rỗng, âm nhạc lai căng, thậm chí “lấy cắp” từ nhạc nước ngoài; hâm mộ quá đáng-hay còn được gọi là “fan cuồng”-các “diva”, các “ông hoàng” nhờ công nghệ lăng xê mà nổi lên rồi biến mất. Công chúng, đặc biệt là giới trẻ quên đi hoặc không biết tới dòng âm nhạc chính thống, kinh điển hàn lâm và dòng âm nhạc dân gian, cổ truyền. 

Trong nền kinh tế thị trường, âm nhạc trở thành hàng hóa nên mọi hoạt động của guồng quay showbiz bao trùm lên đời sống âm nhạc. Tình trạng bát nháo trong thị trường âm nhạc tác động đến tất cả đối tượng, từ nhạc sĩ, ca sĩ, đến công chúng và dần hạ thấp gu thẩm mỹ âm nhạc dẫn đến sự lệch chuẩn trong sáng tác, biểu diễn và thưởng thức âm nhạc.

Tuy dòng âm nhạc hàn lâm bác học còn gặp nhiều khó khăn, trở ngại trên quá trình phát triển và quảng bá xây dựng công chúng, nhưng dòng nhạc này cũng đạt được những thành tích đáng kể, đi từ những bước đầu tiên với sự kiện thành lập Trường Âm nhạc Việt Nam (1956), nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam; sự ra đời của Hội Nhạc sĩ Việt Nam (1957), là nơi đã đào tạo và tập hợp một đội ngũ đông đảo những nghệ sĩ sáng tác và biểu diễn ngày càng lớn mạnh. 

Chúng ta có quyền tự hào về Nghệ sĩ Nhân dân Đặng Thái Sơn-người châu Á đầu tiên đoạt giải nhất Cuộc thi piano quốc tế mang tên Chopin (1980). Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam đã biểu diễn tại các nước Mỹ, Nhật, Ý, Đức, Trung Quốc, Nga... Thế hệ nghệ sĩ trẻ Việt Nam đã có vị trí trên các sân khấu âm nhạc thế giới, như: Đỗ Phượng Như, Bùi Công Duy (violon); Lưu Đức Anh (piano); Lê Phi Phi, Đồng Quang Vinh (chỉ huy). Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam đã dàn dựng các vở opera nổi tiếng, như: “Eugene Onegin” (Tchaikovsky); “Madame Butterfly” (Puccini); “Cô Sao”, “Người tạc tượng” (Đỗ Nhuận); “Lá đỏ” (Đỗ Hồng Quân). Việt Nam đã tổ chức nhiều festival âm nhạc quốc tế như Festival âm nhạc mới Á-Âu (2014, 2016, 2018); 4 lần tổ chức cuộc thi piano quốc tế tại Hà Nội...

Tương lai và triển vọng của dòng âm nhạc hàn lâm bác học rộng mở trong điều kiện đất nước đã có những hoạt động giao lưu về âm nhạc với các nước trong khu vực và thế giới. Muốn cho âm nhạc hàn lâm phát triển và ngày càng đi sâu vào cuộc sống, đáp ứng nhu cầu thưởng thức của công chúng, những việc cần làm, đó là: Đầu tư cho tài năng (cá nhân và tập thể) để có được nhiều nghệ sĩ như Đặng Thái Sơn, Lê Dung trong tương lai; có nhiều nhà hát và dàn nhạc chất lượng cao trong khu vực và quốc tế. Chú trọng đào tạo nhạc sĩ sáng tác trẻ bởi họ là những người sẽ tạo ra các tác phẩm có giá trị về nội dung và tư tưởng ở các thể loại lớn như opera, giao hưởng, hợp xướng, để một phần của lịch sử dân tộc được ghi lại qua thể loại âm nhạc hàn lâm.

Nâng cao trình độ thưởng thức âm nhạc cho công chúng, đưa việc giáo dục thẩm mỹ âm nhạc trở thành một nội dung trong việc giáo dục và bồi đắp tâm hồn của con người. Có những hình thức tuyên truyền và giáo dục về âm nhạc hàn lâm bác học, như ta đã làm trước đây trên Đài Tiếng nói Việt Nam vào những năm 1970-1980. Đưa giáo dục âm nhạc vào nhà trường từ cấp mẫu giáo, phổ thông các cấp cho đến cao đẳng, đại học. Mở rộng giao lưu quốc tế, mời gọi các nghệ sĩ nổi tiếng thế giới đến Việt Nam biểu diễn...

Âm nhạc hàn lâm là kết tinh của lịch sử âm nhạc nhân loại, là tinh hoa của âm nhạc dân tộc, có giá trị tư tưởng triết lý và nghệ thuật cao. Âm nhạc hàn lâm giúp cho thế giới tinh thần nội tâm của con người được nâng cao, hướng tới những giá trị chân-thiện-mỹ. Đánh giá vị trí và vai trò của dòng âm nhạc hàn lâm bác học trong dòng chảy của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam qua những hoạt động gần đây để thấy rằng, hoạt động của Hội Nhạc sĩ Việt Nam luôn bám sát đường lối văn hóa, văn nghệ của Đảng, đặc biệt là thực hiện một cách hiệu quả Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, trong đó có nội dung quan trọng về phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc./.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Sôi động Giải bóng bàn kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

Sôi động Giải bóng bàn kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), ngày 16/6, tại Hà Nội, Báo Dân tộc và Phát triển và Báo Vietnamnet đã phối hợp tổ chức Giải Bóng bàn mở rộng. Giải thu hút sự tham gia của hơn 40 vận động viên đến từ nhiều cơ quan báo chí, bộ ngành.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.