Các tỉnh phía Nam đang đẩy mạnh tiến trình chuyển đổi xanh trong sản xuất nông nghiệp. (Ảnh IT)Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ hiện đứng trước cả cơ hội lẫn thách thức. Một mặt, nhu cầu thị trường đối với nông sản an toàn, có truy xuất nguồn gốc và đạt chuẩn xanh ngày càng lớn. Mặt khác, tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước tưới và giá cả nông sản biến động phức tạp buộc ngành nông nghiệp phải thay đổi cách làm truyền thống.
Thời gian qua, nhiều địa phương đã triển khai các giải pháp chuyển đổi xanh. Điển hình như Đồng Tháp, Vĩnh Long, Tây Ninh đã từng bước chuyển diện tích lúa năng suất thấp sang trồng cây ăn trái chất lượng cao, hình thành các vùng chuyên canh gắn với chế biến và xuất khẩu. Một số mô hình sản xuất tuần hoàn, như lúa - tôm ở Cà Mau hay kết hợp trồng cây ăn trái với du lịch sinh thái ở Tiền Giang, không chỉ giúp nông dân tăng thu nhập mà còn giảm phát thải, bảo vệ môi trường sinh thái.
Song song với chuyển đổi cây trồng, ngành nông nghiệp phía Nam còn chú trọng ứng dụng công nghệ cao. Các mô hình tưới tiết kiệm, canh tác trong nhà kính, sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm sinh học… đang được mở rộng. Nhiều doanh nghiệp đầu tư kho lạnh, hệ thống chế biến sâu và áp dụng tem điện tử truy xuất nguồn gốc, góp phần xây dựng chuỗi giá trị nông sản minh bạch, đáp ứng yêu cầu thị trường khó tính.
Chuyển đổi xanh trong sản xuất nông nghiệp góp phần nâng cao giá trị gia tăng. (Ảnh IT)Một trong những hướng đi được nhấn mạnh là khai thác tài chính xanh và thị trường tín chỉ carbon. Đây là công cụ mới, nếu được vận hành hiệu quả, sẽ mang lại nguồn lực hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp tham gia các mô hình sản xuất giảm phát thải. Tuy nhiên, để làm được điều này, cần khung pháp lý rõ ràng, đồng thời nâng cao năng lực quản lý, giám sát minh bạch từ khâu sản xuất đến đánh giá phát thải.
Giới chuyên gia cho rằng, thành công của tiến trình chuyển đổi xanh đòi hỏi sự liên kết chặt chẽ giữa Nhà nước - doanh nghiệp - hợp tác xã - nông dân. Nhà nước cần hoàn thiện chính sách hỗ trợ, đầu tư hạ tầng thiết yếu; doanh nghiệp đóng vai trò dẫn dắt thị trường và tiêu chuẩn hóa sản xuất; còn nông dân cần được đào tạo, nâng cao kỹ năng, thay đổi tư duy sản xuất theo hướng bền vững.
Có thể thấy, nông nghiệp phía Nam đang đứng trước thời cơ lớn để bứt phá. Nếu kết hợp đồng bộ các yếu tố công nghệ, tài chính và chính sách, khu vực này không chỉ giữ vững vị thế là trung tâm cung ứng nông sản của cả nước, mà còn có thể trở thành hình mẫu phát triển nông nghiệp xanh, hiện đại và hội nhập quốc tế.