Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Những "cánh chim” đầu đàn ở vùng Tây Duyên hải miền Trung: Góp sức giữ nghề truyền thống (Bài 2)

T.Nhân - H.Trường - 09:51, 21/04/2025

Tranh thủ nguồn lực hỗ trợ từ các chương trình, chính sách của Nhà nước dành cho đồng bào DTTS, ở các bản làng vùng đồng bào DTTS và miền núi đã triển khai tổ chức, thực hiện hiệu quả nhiều hoạt động nhằm bảo tồn và phát huy những giá trị, bản sắc văn hóa các DTTS. Theo đó, những năm qua, trong nhiều việc làm ý nghĩa, thiết thực, nhiều Người có uy tín ở Quảng Nam, Quảng Ngãi đã góp sức giữ gìn và phát huy nghề truyền thống để nhiều di sản văn hóa vật thể, phi vật thể tốt đẹp của đồng bào DTTS luôn "sống" mãi với thời gian.

Bao năm nay, già Đinh Văn Xếp vẫn luôn miệt mài giữ nghề truyền thống của người Hrê Quảng Ngãi.
Bao năm nay, già Đinh Văn Xếp ở xã Long Mai, huyện Minh Long (Quảng Ngãi) vẫn luôn miệt mài giữ nghề truyền thống của người Hrê

Những người "giữ lửa" nghề

Ở tuổi 73 nhưng già Đinh Văn Xếp, dân tộc Hrê, Người có uy tín thôn Mai Lãnh Hạ, xã Long Mai, huyện Minh Long (Quảng Ngãi) còn khá nhanh nhẹn, tinh anh. Hơn 20 năm  làm nghề đan mây tre, già không thể cộng được già đã làm ra bao nhiêu sản phẩm, bán đi bao nhiêu chiếc giỏ, nia, hay mủng.

Già kể, thời còn trẻ, thấy các cô, bác trong làng đan mây tre rất thích mắt. Già học theo, được nhiều người chỉ dạy, chẳng mấy chốc già đã thành thạo đường nan, nét gấp. Có lẽ vậy, hôm nay, đôi tay của già vẫn thoăn thoắt, uyển chuyển trên từng đường nan để tạo ra được các sản phẩm kỹ thuật và đẹp mắt.

"Ngày xưa, hầu hết trai làng đều biết đan lát. Bởi đây không chỉ là cái nghề của cha ông để lại, mà trai giỏi nghề thì thường được nhiều cô gái để ý và thương lấy làm chồng. Việc biếu tặng nhau chiếc giỏ, rổ tre, hay chiếc gùi trở thành nét đẹp văn hóa của người dân trong làng. Dần về sau, vì nhiều nguyên nhân khác nhau, nghề dần dần ít người chuộng nữa", già Xếp nói.

Già Xếp chia sẻ, thời bây giờ, nhiều vật dụng công nghiệp như thau, nhựa đã len lỏi vào đời sống người dân, thay thế những vật tre đan. Bên cạnh đó , nguyên liệu chủ yếu để đan là mây, tre, và nứa. Khó kiếm nhất là dây mây, phải đi vào rừng sâu hoặc mua lại của người đi rừng. Để sản phẩm có độ bền và đẹp mắt, đòi hỏi khâu chọn và xử lý nguyên liệu phải kỹ. "Công việc khó, mất nhiều thời gian mà thu nhập không cao nên nhiều người không mặn mà nữa. Chỉ còn lại một số ít người như già, giữ lấy cái nghề để mai này con cháu còn biết đến”.

Những sản phẩm đan lát độc đáo được làm nên bởi những người tâm huyết với nghề.
Những sản phẩm đan lát độc đáo được làm nên bởi những người tâm huyết với nghề

Già Xếp cho biết, mỗi khi rảnh rỗi, già lại mang tre, nứa ra đan. Đó như một cách giữ lại nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở vùng cao Quảng Ngãi. “Mỗi khi có bạn trẻ ngỏ ý muốn học nghề đan lát, già đều chỉ bảo từng chút một. Già mong muốn lớp trẻ có thể gìn giữ nghề này. Đây không chỉ là công việc kiếm thêm thu nhập, mà còn là nét đẹp truyền thống của đồng bào mình từ xưa để lại”.

Hôm nay, ngược về phía các huyện vùng cao Quảng Nam, không khó để bắt gặp hình ảnh những những người đàn ông ngồi đan lát trước hiên nhà. Đối với đồng bào Cơ Tu, nghề đan lát cũng đã tồn tại từ lâu đời, là nét văn hóa đặc trưng, không pha lẫn, hay mất đi dù theo thời gian.

Trong gian bếp của mình, ông Arất Cước, Người có uy tín ở thị trấn Prao (huyện Đông Giang) treo đầy những vật dụng được đan bằng mây tre tinh xảo. Điểm ấn tượng trong những đồ vật đó, là chiếc mâm mây lớn gần hai vòng tay, và chiếc gùi truyền thống của đồng bào Cơ Tu, với những đường nét đan tỉ mỉ.

Già Arất Cước bảo tồn nghề truyền thống đan lát của đồng bào Cơ Tu ở Quảng Nam.
Già Arất Cước góp sức bảo tồn nghề truyền thống đan lát của đồng bào Cơ Tu ở Quảng Nam

“Mâm tre làm rất kỳ công, mất hơn một tháng mới xong. Làm mâm mây đòi hỏi phải có sự kiên trì, bởi nhìn thì đơn giản, nhưng bắt tay vào làm thì rất nhiều công đoạn. Số người làm được mâm mây cũng hiếm, nếu làm được mâm mây, thì làm được các sản phẩm khác dễ dàng”, già Cước nói.

Theo già Cước, nghề đan lát mây tre ở các huyện vùng cao Quảng Nam trước đây chủ yếu phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt của người dân địa phương. Hiện nay, bà con đã cải tiến về mẫu mã để phục vụ người tiêu dùng có nhu cầu về trang trí. Nhờ vậy, nhiều người vẫn giữ nghề, một phần là để có thêm thu nhập, phần để giữ gìn nét đẹp văn hóa của đồng bào Cơ Tu.

Hướng đi mới cho nghề truyền thống

Theo một số nghệ nhân còn giữ nghề đan lát ở Đông Giang (Quảng Nam), muốn sống được với nghề truyền thống, thì phải có một số thay đổi, nhất là về các mẫu mã để phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng. Như trước đây, phần lớn sản phẩm tạo ra chỉ là đồ dùng sinh hoạt bình thường, thì nay phải tư duy thêm sản phẩm theo phong cách mới, lạ mắt.

Không chỉ là Người có uy tín mẫu mực trong cộng đồng người Cơ Tu ở Đông Giang, già Bhling Blóo còn là nghệ nhân tài hoa trong nghề đan lát.
Không chỉ là Người có uy tín mẫu mực trong cộng đồng người Cơ Tu ở Đông Giang, già Bhling Blóo còn là nghệ nhân tài hoa trong nghề đan lát

Không những thế, người làm nghề đan lát phải biết quảng bá các sản phẩm của mình trên các nền tảng mạng xã hội, hoặc tiếp cận được khu, điểm du lịch để giới thiệu sản phẩm đến với người tiêu dùng. Để làm được điều này, người dân mong muốn các cấp chính quyền cần hỗ trợ, quảng bá hình ảnh sản phẩm làng nghề, có thể thông các chương trình xúc tiến, quảng bá hoặc trưng bày ở những điểm du lịch.

Già Bhling Blóo, một trong những Người có uy tín, là nghệ nhân đan lát ở xã Sông Kôn, huyện Đông Giang (Quảng Nam), cho biết: Bên cạnh việc làm các sản phẩm truyền thống như gùi, nong, nia để bán cho người dân trong làng phục vụ sản xuất; chúng tôi không ngừng sáng tạo ra những sản phẩm mới, mẫu mã đẹp như giỏ xách, túi xách, ví… để bán cho du khách, những người có nhu cầu đặt hàng để trang trí.

Cũng theo già Bhling Blóo, hiện nay tại Sông Kôn đã thành lập nhiều Tổ đan lát cộng đồng, già là một trong những người trực tiếp đứng lớp để truyền dạy nghề cho những người trong Tổ. Trong thời gian gần đây, du lịch gắn với các làng nghề truyền thống ở vùng Tây Quảng Nam đang dần hình thành và phát triển, nhiều người đan lát và dệt thổ cẩm ở Sông Kôn càng có điều kiện để cải thiện thu nhập, song song với việc bảo tồn văn hóa của đồng bào mình.

Nói về bảo tồn và phát huy giá trị các làng nghề truyền thống gắn với du lịch, ông Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Giang, cho biết: Dự án 6 thuộc, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi đã hỗ trợ rất lớn cho địa phương trong việc triển khai thực hiện các chính sách bảo tồn và phát triển làng nghề, trong đó có làng nghề đan lát.

“Để triển khai hiệu quả dự án này, ngoài việc hỗ trợ kinh phí, UBND huyện đã tổ chức các lớp tập huấn cho người dân ở các làng nghề, từ đó giúp cải thiện sinh kế cho người dân. Bên cạnh việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm thủ công từ các làng nghề tại các hội chợ, triển lãm, và trên các nền tảng số; huyện cũng khuyến khích người dân thành lập các tổ hợp tác, các nhóm hộ cùng làm nghề để nâng cao năng suất, chất lượng của sản phẩm”, ông Tùng cho biết.

Để tạo nên sản phẩm đẹp, cần có sự tỉ mỉ và khéo tay trong từng đường nan.
Để tạo nên sản phẩm đẹp, cần có sự tỉ mỉ và khéo tay trong từng đường nan

Còn ở Bắc Trà My (Quảng Nam), Người có uy tín Bùi Văn Quyên (SN 1954, dân tộc Mường, ngụ xã Trà Giang) cũng một trong những người góp công rất lớn trong việc gìn giữ và phát huy nghề đan lát ở địa phương.

Chia sẻ thêm về nghề đan lát, ông Quyên cho hay, nếu tạo được những sản phẩm đẹp thì thu nhập cũng đáng kể. Như hiện nay, mỗi tháng gia đình ông thu nhập vài triệu đồng từ nghề. “Hiện nay tôi đang nghiên cứu để tạo ra những mẫu sản phẩm đẹp mắt, rồi sẽ truyền lại cho mọi người tại lớp học, để họ có được mẫu mã mới, kiếm thêm thu nhập”, ông Quyên nói.

Lớp học mà ông Quyên nhắc đến là lớp học do UBND huyện Bắc Trà My tổ chức dành cho những người muốn học đan lát và kiếm thêm thu nhập từ nghề này. Là người giỏi nghề, ông Quyên trực tiếp đứng lớp để truyền dạy từng công đoạn của việc đan lát cho  người dân, trong đó chủ yếu là người trẻ, phụ nữ. Mỗi lớp như vậy học trong thời gian 3 tháng, đến khi người học biết nghề mới thôi.

Cũng theo ông Quyên, những năm gần đây, du lịch ở các huyện vùng cao Quảng Nam bắt đầu hình thành và phát triển, trong đó có khu Suối Mường ở Bắc Trà My. Điều này đã tạo động lực thiết thực cho người dân quanh khu vực đẩy mạnh phát triển sản xuất gắn với du lịch, nhất là phát huy các làng nghề truyền thống.

Người có uy tín Bùi Văn Quyên nói về triển vọng của nghề đan lát khi gắn kết với du lịch.
Người có uy tín Bùi Văn Quyên nói về triển vọng của nghề đan lát khi gắn kết với du lịch

“Khách du lịch đến đông, nhu cầu về sản phẩm lưu niệm cũng lớn hơn. Do đó, những người làm nghề đan lát cũng có lợi thế bán được sản phẩm, hoặc trở thành điểm đến trải nghiệm của du khách. Về lâu về dài, những làng nghề truyền thống như đan lát, nấu rượu cần có khả năng sống được”, ông Quyên nói.

Ông Mai Đức, Trưởng phòng Dân tộc và Tôn giáo huyện Bắc Trà My, cho biết: Năm 2024, toàn huyện có 44 Người có uy tín. Họ đã phát huy vai trò của mình trên nhiều lĩnh vực như kinh tế, văn hóa, giữ gìn an ninh trật tự…Bên cạnh đó, nhiều người còn góp phần giữ gìn làng nghề, truyền dạy nghề đan lát cho thế hệ trẻ.

Theo ông Mai Đức, những năm qua, địa phương cũng có nhiều chính sách để hỗ trợ người dân phát triển các làng nghề, trong đó có nghề đan lát truyền thống. Đồng thời, phối hợp với các sở, ngành liên quan tổ chức truyền dạy nghề, hướng dẫn người dân giữ gìn và phát huy các sản phẩm truyền thống, cũng như phục dựng một số lễ hội… nhằm gắn kết để phát triển du lịch tại địa phương...

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.