Các món ăn trong mâm cỗ đầu năm được chế biến rất cầu kỳ và bày biện đẹp mắt.
Phụ nữ Thái rót rượu mời khách.
Trước khi giới thiệu mâm cỗ đầu năm mới, tại không gian “Chợ phiên vùng cao”, các chị em phụ nữ Thái đã trổ tài thi đồ xôi ngũ sắc, món ăn truyền thống của đồng bào Thái. Cuộc thi chia làm 5 đội, đồ 5 màu sắc khác nhau: đỏ, tím, vàng, xanh, trắng. Để có món xôi ngũ sắc, các cô gái Thái đã dùng các loại cây đặc biệt để nhuộm gạo. Màu đỏ, màu xanh và màu tím thì dùng nước cây cơm đỏ, cây cơm xanh, cây cơm tím; màu vàng thì dùng nước nghệ nếp, còn màu trắng là nguyên bản của gạo. Theo quan niệm của người Thái, xôi nếp dẻo thơm với 5 loại màu sắc tươi mới tượng trưng cho ngũ hành, làm nên sự tươi tốt của Thiên-Địa-Nhân. Ăn xôi ngũ sắc vào các ngày lễ, Tết sẽ đem lại sự may mắn, tốt lành cho cả năm. Hơn nữa, xôi ngũ sắc là cách thể hiện sự đảm đang, khéo léo của người phụ nữ Thái Tây Bắc.
Phụ nữ Thái đồ xôi ngũ sắc.Tiếp theo phần thi đồ xôi, đồng bào Thái tỉnh Sơn La đã giới thiệu tới du khách cùng cộng đồng các dân tộc mâm cơm đầu năm mới của dân tộc mình với những món ẩm thực truyền thống nhiều màu sắc, thơm ngon, hấp dẫn. Các món ăn gồm có: bánh chưng, cơm ngũ sắc, xôi ngũ sắc, thịt băm gói lá dong nướng, cá nướng mắc khén, măng chấm chắm chéo, thịt lợn hun khói, da trâu nộm chua, gà nướng, thịt lợn nướng, ếch mọ, canh lá me đất nấu chân bò, rêu suối nướng, nộm rau má…
Để có đầy đủ các món ăn trong mâm cỗ đầu năm dâng cúng tổ tiên, đồng bào Thái phải chuẩn bị rất kỹ lưỡng và chế biến cầu kỳ qua nhiều công đoạn. Nguyên liệu để chế biến món ăn được tẩm ướp các loại gia vị từ vùng núi rừng Tây Bắc làm nên những món đặc sản mang hương vị đặc trưng, chứa đựng những tinh hoa trong nghệ thuật ẩm thực của người Thái. Đó là món thịt lợn hun khói có hương thơm của hạt mắc khén, hạt dổi rừng, vị cay của gừng, ớt, rượu trắng, hòa quyện với mùi khói khi hun thịt lợn trên gác bếp... Món cá nướng (pa pỉnh tộp) chín vàng đều, tỏa mùi thơm cay cay của mắc khén, vị béo ngọt của cá, vị cay của các loại gia vị nơi đầu lưỡi khiến ai một lần nếm thử sẽ nhớ mãi…
Một “đầu bếp” giới thiệu từng món ẩm thực truyền thống trong mâm cỗ.
Mâm cỗ ngày đầu năm của người Thái không chỉ thể hiện nét văn hóa ẩm thực đặc sắc của dân tộc mà còn thể hiện tín ngưỡng, giá trị nhân văn sâu sắc, cần được bảo tồn, phát huy.
Báo Dân tộc và Phát triển xin giới thiệu một số hình ảnh đồng bào Thái (Sơn La) đồ xôi ngũ sắc và trưng bày mâm cỗ đầu năm tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam.
N.ÁNH- H.YẾN
