Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giữ đất, giữ làng

PV - 09:59, 17/07/2020

Trong “cơn sốt” sang Trung Quốc làm thuê, kiếm tiền về xây nhà, tậu xe ở những bản làng vùng cao, vẫn có những người ở lại. Họ ở lại vì làm cán bộ? Họ ở lại vì sợ phạm pháp? Họ ở lại để phát triển kinh tế trên mảnh đất quê hương? Cũng có thể là như thế, nhưng vẫn có nhiều người ở lại không vì điều đó. Họ ở lại để cùng nhau giữ đất, giữ làng.

Bản làng bình yên tại vùng cao Sán Chải (Si Ma Cai).
Bản làng bình yên tại vùng cao Sán Chải (Si Ma Cai).

Ở lại để giữ đất

Đối với người dân vùng cao, hơn 90% có cuộc sống phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp. Bởi vậy, tài sản lớn nhất của nông dân là đất, nhà nào nhiều đất thì chẳng bao giờ lo đói ăn. Đất để trồng ngô, cấy lúa, gieo hạt. Mỗi năm, người vùng cao lại một mùa cấy, một mùa gặt. Gặt xong lúa lại đến vụ bẻ ngô và một vụ nông nhàn để đi làm thuê. Mỗi năm, đàn ông lại quần quật vác mấy chục bao thóc lên để trên gác, phụ nữ tất tả xếp ngô, treo từng hàng dài trên chái nhà, tối về rảnh rang hoặc ngày mưa không lên nương thì ngồi tẽ ngô làm thức ăn cho gà, lợn. Mùa nông nhàn thì đi tích củi, làm phụ hồ, làm thuê quanh xã, quanh huyện.

Tuy dư dả ngô lúa, nhưng để có tiền “ra tấm, ra món”, để trở thành hộ khá giả thì lại là một câu chuyện khác, bởi chỉ sản xuất nông nghiệp đơn thuần, nông dân vùng cao chẳng giàu được, không có tiền xây nhà, mua xe. Những người có sức lao động tìm cách sang Trung Quốc làm thuê, mang “ngoại tệ” về vùng cao để xây nhà. Thế nhưng, nếu ai cũng bỏ làng, bỏ bản đi làm thuê thì nương ruộng sẽ để cho ai? Đồng bào vùng cao không mấy khi bán đất và cũng chẳng mấy khi bỏ hoang đất đến 2 vụ sản xuất, bởi đất là tư liệu sản xuất, đất là tài sản, thế nên dù có đi làm ăn xa, mỗi gia đình vẫn luôn đảm bảo có người canh tác trên đất của gia đình.

Chị Vàng Thị Dí, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Sán Chải (Si Ma Cai) sinh ra và lớn lên tại Bắc Hà, sau đó kết hôn và sống với chồng tại xã Sán Chải. Trong bản của chị Dí, trong dòng tộc của gia đình chị cũng có nhiều người sang Trung Quốc làm thuê. Chị Dí nói: Chẳng ai thích mình nghèo mãi cả, nên chỗ nào đi làm mà được nhiều tiền hơn thì người ta đi, đi lao động, làm thuê chân chính để có tiền xây nhà to, nhà đẹp để ở. Qua rồi thời kỳ người Mông bỏ làng, di cư đi nơi khác sống, người Mông bây giờ đi đâu cũng giữ đất vì luôn xác định sẽ trở về. Nếu không sản xuất thì đất dễ trở thành vô chủ, người khác ở lại, sản xuất trên đó, sau này dễ tranh chấp. Mỗi gia đình đi lao động ở nơi khác đều có người ở lại giữ đất sản xuất, trồng ngô, cấy lúa, chăm sóc gia đình. Chẳng ai xác định đi làm thuê ở nước bạn mãi đâu, người ta chỉ đi vài năm, đủ tiền xây nhà, mua xe là lại về trồng ngô. Người Mông trồng ngô không phải để ăn, mà để giữ đất đấy.

Ví như chị Dí, dù làm cán bộ, nhưng mỗi cuối tuần đều lên nương trồng ngô để giữ đất của gia đình, đi đổi công với những người trong làng như những nông dân thực thụ, vì đất là gia sản mà tổ tiên để lại, ông truyền cho cha, cha truyền cho con, từ thế hệ này sang thế hệ khác; vì đất là nơi dựng nhà, là nơi chôn nhau, cắt rốn, nơi nằm lại của những người đã khuất.

Ở lại để giữ làng

Giữ được đất là giữ được làng, giữ được làng cũng chính là giữ gìn truyền thống của dân tộc, của cộng đồng. Bởi thế, ai đi xa làm thuê cũng đều xác định sẽ trở về, trước hết là làm giàu cho gia đình, sau là thay đổi diện mạo quê hương. Những năm gần đây, nhiều gia đình xây nhà khang trang, bản làng cũng mang sắc mới.

Điện lưới đã về vùng cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.
Điện lưới đã về vùng cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.

Giàng Seo Súng, sinh ra và lớn lên tại thôn Bản Pấy, xã Hoàng Thu Phố (Bắc Hà). Cuối năm 2019, chàng thanh niên sinh năm 1999, đang ở “độ tuổi vàng” về sức khỏe quyết chí sang Trung Quốc làm thuê, kiếm tiền lo cho gia đình. Súng sang nước bạn, làm thuê một thời gian rồi về đón Tết. Thế nhưng, sau Tết, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, các nhà xưởng, công ty phía nước bạn đóng cửa, nhiều người trong làng của Súng lại trở về tay không. Súng bảo: “Mình cũng muốn sang, vì ai đi làm về cũng có tiền xây nhà to và đẹp lắm. Nhưng làm công bên đó cũng nặng nhọc, vất vả, lại chẳng có người thân quen, nên không sang nữa. Nếu ai cũng muốn đi, thì làng còn người nữa đâu, phải có người ở lại cùng lo việc làng, việc xã, chăm nom công việc họ hàng, dòng tộc. Mình cũng muốn làm gì đó để phát triển kinh tế nhưng giờ chưa nghĩ ra, có thể sẽ là trồng cây ăn quả, nuôi gà, nuôi trâu, hoặc trồng lạc đỏ, trồng cây dược liệu... Mình vẫn luôn tin chăm chỉ làm ăn thì ở lại làng cũng tốt, sẽ không nghèo đói mãi đâu”.

Chưa nghĩ được phương án khởi nghiệp mới, những người ra đi quay lại làm bạn với ruộng nương, trồng ngô, cấy lúa, gieo hạt. Nếu như những vụ ngô trước đây, do thiếu lao động, những mảnh nương phun vội thuốc diệt cỏ, rồi sơ sài đào hố, tra hạt nên đất mỗi năm lại thêm cằn cỗi, thì nay, đất được cày cuốc, vun xới cẩn thận, những cây ngô ngỏng cao đầu, lên xanh đều tăm tắp. Lại lên rừng, vào khe dẫn nước về đổ ăm ắp các tràn ruộng bậc thang, cần mẫn be bờ, cấy lúa. Trồng ngô, trồng lúa chẳng mấy ai lo đói, còn đất, còn làng, người vùng cao lại chăm chỉ làm lụng, no đói quây quần sống dựa vào nhau.

Vì còn người ở lại thì sẽ còn làng. Thế nên, người vùng cao dù có đi xa tới đâu, từng mảnh đất vẫn được người ở lại gìn giữ, dù có đi đến phương trời nào, sau vẫn tìm lối trở về làng. Không giống những chuyến di cư dài đằng đẵng, không giống những cuộc khai hoang của nhiều thập niên trước đây, họ không “gánh theo tên làng, tên xã trong mỗi chuyến di dân”, bởi họ luôn mong muốn trở về. Trở về để giữ đất mà cha ông để lại, trở lại để giữ làng, giữ truyền thống đời đời, kiếp kiếp…

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Đối với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, niềm vui lớn nhất là được bà con đồng bào DTTS thương yêu, quý mến; dẫu công việc của mình cũng chỉ giúp được cho bà con một phần nhỏ trong cuộc sống của chính họ.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.