Đường phố vắng vẻ, các gian hàng “cửa đóng, then cài” trong chiến dịch chống hàng lậu

Nhiều tiểu thương cho biết đang chịu nhiều “áp lực” trong kinh doanh bởi sự lên ngôi của thương mại điện tử, việc tăng cường kiểm tra nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa của cơ quan chức năng và mới nhất là quy định bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

Tại chợ Ninh Hiệp (huyện Gia Lâm, TP Hà Nội), thủ phủ thời trang của miền Bắc, từ khoảng ngày 15/5 đến nay, chợ vắng lặng bất thường khi nhiều cửa hàng đồng loạt đóng cửa.

Qua tìm hiểu nguyên nhân chủ yếu là do tư thương, chủ sạp hàng lo ngại các đợt kiểm tra của lực lượng chức năng liên quan đến hóa đơn và nguồn gốc hàng hóa. Nhiều tiểu thương cho biết họ tạm thời ngừng kinh doanh để tránh rủi ro bị xử phạt.

Thời điểm hiện tại, những cơ sở kinh doanh quần áo không gắn tem, nhãn mác của các thương hiệu lớn hoặc có nguồn gốc rõ ràng đã mở cửa trở lại nhưng vẫn chưa nhiều. Trong khi tại chợ Đồng Xuân (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội), 1-2 tuần nay, khoảng 630 trên tổng số 2.200 hộ kinh doanh đã tạm đóng cửa sạp hàng.

Tình trạng tương tự diễn ra ở chợ Rồng - chợ lớn nhất TP Nam Định từ đầu tháng 6 đến nay, khi thông tin về các đợt kiểm tra của lực lượng chức năng lan truyền trên mạng xã hội.

Chợ Tân Thanh (Lạng Sơn), nơi từng được xem là một trong những trung tâm buôn bán sôi động nhất vùng biên giới phía Bắc, những ngày đầu tháng 6 cũng rơi vào trạng thái ảm đạm khác thường. Hàng loạt kiốt đóng cửa, gian hàng trống trơn, đường phố vắng bóng người qua lại. Khung cảnh gợi nhớ thời kỳ giãn cách xã hội do đại dịch COVID-19.

Dọc các dãy nhà kiốt, khu vực trung tâm thương mại Hồng Kông và một số dãy chợ, gần như toàn bộ cửa hàng đều trong tình trạng "cửa đóng then cài". Khung cảnh trái ngược hoàn toàn với hình ảnh chợ Tân Thanh trước đây, nơi mỗi ngày tấp nập người mua, xe hàng nối đuôi nhau dài dằng dặc, giao thương rộn ràng từ sáng sớm đến tối muộn.

Qua tìm hiểu nguyên nhân chính dẫn đến sự vắng lặng này là do Chợ Tân Thanh được cho là điểm nóng về hàng hóa nhập khẩu tiểu ngạch, đang nằm trong "vùng trọng điểm" của chiến dịch kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc trên toàn quốc đợt từ ngày 15/5 đến 15/6/2025.

Còn tại chợ Thổ Tang, thị trấn Thổ Tang (huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc) nổi tiếng là chợ đầu mối sầm uất của miền Bắc. Những ngày này, khác với khung cảnh tấp nập người mua kẻ bán, “thương trấn” Thổ Tang bất ngờ rơi vào cảnh đìu hiu, vắng vẻ.

Dọc tuyến phố Tân Phát nối sang phố Tân Hoa - trục đường chính chạy qua chợ Giang, cũng như các tuyến đường nhánh nối với trục phố trung tâm thương mại của thị trấn Thổ Tang, cảnh tượng rất vắng vẻ bởi đa số các cửa hàng kinh doanh buôn bán đều trong tình trạng cửa đóng then cài, chỉ còn lác đác vài ba cửa hàng mở cửa hoạt động, nhưng nhìn chung đều vắng khách.

“Trước kia, hàng hóa luôn trong tình trạng luân chuyển liên tục, cung không đủ cầu. Nhưng khoảng hơn 10 ngày trở lại đây, khách lấy hàng là các tiểu thương từ các tỉnh khác giảm hẳn. Chúng tôi đành tạm đóng cửa vì duy trì cũng không có khách, mà chi phí thuê mặt bằng ở đây rất cao” một hộ kinh doanh ở phố Tân Phát, chia sẻ.

Nhiều cư dân địa phương nhận định nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng “tạm đóng cửa kinh doanh” như hiện tại, có thể là biện pháp nhằm đối phó khi lực lượng quản lý thị trường (QLTT) đang triển khai đợt cao điểm kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng lậu, hàng hóa không rõ nguồn gốc, hàng vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm. Điều này khiến hoạt động kinh doanh tại các chợ đầu mối chịu tác động rõ rệt.

Theo thông tin từ Cục QLTT tỉnh Vĩnh Phúc, trong vòng chưa đầy 10 ngày qua, nhiều cơ sở tại thị trấn Thổ Tang đã bị kiểm tra và xử lý nghiêm. Cụ thể, ngày 23/5, lực lượng chức năng kiểm tra hộ kinh doanh Vũ Văn Bình, đã phát hiện hơn 408kg thực phẩm không rõ nguồn gốc, gồm trứng gà non, đùi gà, chân gà, hạt trân châu…

Trước đó, ngày 20/5, Đội QLTT số 2 phối hợp với Phòng Cảnh sát kinh tế (Công an tỉnh) phát hiện hơn 12.000 sản phẩm thực phẩm ăn liền nhập lậu tại cơ sở Nguyễn Đăng Hải.

Cùng ngày, tại cơ sở ông Phùng Văn Đảng, cơ quan chức năng thu giữ hơn 26.000 sản phẩm nghi giả mạo nhãn hiệu gồm nước rửa bát, dầu gội, bột giặt... và nhiều máy móc có dấu hiệu dùng để sản xuất hàng giả.

“Việc cơ quan chức năng triển khai đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm buôn lậu, hàng giả trên địa bàn thị trấn Thổ Tang là rất cần thiết, nhằm bảo vệ quyền lợi và sức khỏe người tiêu dùng, hướng đến mục tiêu nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân trong hoạt động kinh doanh buôn bán” – một cư dân thị trấn Thổ Tang cho hay.

Theo UBND thị trấn Thổ Tang, chợ Thổ Tang, hay còn gọi là chợ Giang, là một trong những khu chợ đầu mối lớn và sầm uất nhất khu vực miền Bắc với hơn 1.000 hộ tiểu thương tập trung buôn bán. Hàng hóa tại đây rất phong phú, từ kim chỉ, nông sản, thực phẩm cho đến vật liệu xây dựng, đồ gia dụng, thậm chí cả máy móc công nghiệp.

Đây cũng là nơi tập kết, trung chuyển, phân phối hàng hóa từ khắp mọi miền đất nước, kéo theo nhiều ngành nghề dịch vụ khác cũng phát triển như vận tải, ăn uống, giải trí... các hộ kinh doanh tại chợ đóng góp hơn 2.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 80% giá trị sản xuất tại địa phương.

Không chỉ ở các Chợ lớn phía Bắc mà tại phía Nam các chợ lớn cũng tương tự cảnh buôn bán cầm chừng, hầu hết các gian hàng đều phủ bạt tạm ngừng buôn bán. Điển hình tại chợ Bình Tây (quận 6, TPHCM), Đại diện Ban quản lý chợ, thông tin, một số tiểu thương có 2-3 sạp tại chợ, tương ứng 2-3 mã số thuế. Khi thực hiện quy định xuất hóa đơn điện tử (HĐĐT) cho khách, tiểu thương quyết định giữ lại 1 sạp, tạm ngưng 1 sạp để tối ưu hóa việc kinh doanh.

Ước tính, số sạp tạm ngưng kinh doanh gần 474/2.358 sạp (chiếm tỷ lệ 20,1%). Một số tiểu thương lớn tuổi, không thích nghi kịp với tình hình kinh doanh hiện tại hoặc không có người hỗ trợ cũng tạm ngưng kinh doanh, cho thuê sạp hoặc sang nhượng sạp.

Trong khi đó, theo thông tin từ Ban quản lý chợ An Đông (quận 5, TPHCM), trong số 900 hộ kinh doanh tại đây có khoảng 500 hộ đạt doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm - thuộc diện bắt buộc áp dụng HĐĐT từ 1/6 theo Nghị định 70. Ban quản lý chợ thống kê đến nay có 65/900 hộ đóng sạp, trả giấy phép kinh doanh.

Tại chợ Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, hơn 700 tiểu thương đóng cửa các kiot từ ngày 1/6. Tại Long An, một số tiểu thương cho biết phải đóng cửa vì thời gian gần đây có các đoàn kiểm tra đến làm việc đột xuất. Trong khi tiểu thương ở chợ buôn bán nhỏ lẻ, hàng hóa lấy từ các chợ đầu mối Tân Bình, An Đông và người đi buôn… nên hóa đơn, chứng từ không có đầy đủ như siêu thị, trung tâm mua sắm.

Trưởng Ban Quản lý chợ Đồng Hới, ông Võ Quốc Thịnh cho biết, ban quản lý chợ đã báo cáo Sở Công thương, UBND TP Đồng Hới về tình hình và đề nghị có lộ trình cụ thể hướng dẫn tiểu thương chuyển đổi sang kê khai thuế điện tử, đảm bảo quy trình hợp lệ trong kinh doanh.

Còn tại chợ trung tâm TP Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk) vài ngày nay, không khí ảm đạm, đìu hiu so với những tháng trước dây. Bên trong chợ, từ tầng 1 đến tầng 2, các tiểu thương đều kéo rèm vải bao quanh ki ốt, ngưng hoạt động.

Theo một tiểu thương tại chợ Buôn Ma Thuột, việc tạm ngưng kinh doanh do lo ngại khi cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra nguồn gốc xuất xứ hàng hóa, hóa đơn. Tại TP Nha Trang (Khánh Hòa), một số cửa hàng thời trang dọc các tuyến đường mua sắm sầm uất của phố biển như đường Võ Trứ, Lý Thánh Tôn, Tô Hiến Thành, Phan Chu Trinh, Ngô Thời Nhiệm, Hùng Vương... cửa đóng im lìm.

Trong thời gian này, ngành thuế đang tập trung tối đa để hỗ trợ các hộ kinh doanh triển khai HĐĐT theo đúng quy định; chỉ những trường hợp cố tình vi phạm, không thực hiện thì mới bị xử phạt. Ngành thuế cam kết sẽ đến từng hộ kinh doanh, cầm tay chỉ việc, hỗ trợ sử dụng HĐĐT MTT một cách thuận lợi.

Theo ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) khẳng định, việc áp dụng Nghị định 70 không làm thay đổi mức thuế áp dụng với cá nhân, hộ kinh doanh, chỉ khác là các hộ sẽ phải kê khai theo doanh thu thực tế.

Theo Nghị định này, các hộ, cá nhân kinh doanh có quy mô lớn, doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên (khoảng 37.000 hộ) sẽ phải sử dụng HĐĐT kết nối dữ liệu trực tiếp với cơ quan thuế. Phần thuế phải nộp sẽ được tính trên doanh thu thực tế của hộ, cá nhân kinh doanh, thay thế cho mức thuế khoán trước đó.

Quy định này chủ yếu áp dụng với các ngành như nhà hàng, khách sạn, siêu thị, cửa hàng tiện lợi, bán lẻ tiêu dùng nhanh... Mục tiêu là đảm bảo mọi khoản thu đều được ghi nhận chính xác, chống thất thu ngân sách nhà nước và tạo sân chơi công bằng với các doanh nghiệp nộp thuế đầy đủ.

Chi cục trưởng Chi cục Thuế TP Quy Nhơn (tỉnh Bình Định) Nguyễn Quốc Tuấn cho biết, nắm bắt những tâm tư, lo lắng của các tiểu thương, hộ kinh doanh, ngành thuế tỉnh đã triển khai đồng loạt công tác hỗ trợ, hướng dẫn, giải đáp thắc mắc đến các hộ kinh doanh trong việc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

“Tới đây, chúng tôi khuyến khích các hộ kinh doanh cá nhân chuyển đổi thành doanh nghiệp để được thừa hưởng những chính sách ưu đãi về thuế của Chính phủ từ ngày 1/1/2026”, ông Nguyễn Quốc Tuấn nói.

Trước phản ứng của các hộ kinh doanh như không nhận thanh toán chuyển khoản, tăng giá bán nếu thanh toán chuyển khoản, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, nhìn nhận, yêu cầu xuất HĐĐT nhằm hướng tới sự minh bạch, công bằng, văn minh. Các hộ kinh doanh làm ăn chính đáng sẵn sàng nộp thuế đầy đủ; cũng có những người kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm nhưng chỉ kê khai 500, 300 triệu đồng để tránh thuế, tạo nên sự bất bình đẳng trong kinh doanh. Hiện nay các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm (từ 1-1-2026 mức này tăng lên 200 triệu đồng) đang được miễn toàn bộ các loại thuế.

Về các chính sách hỗ trợ cho hộ kinh doanh, ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TPHCM, thông tin, TPHCM hiện có 231 chợ, bao gồm 3 chợ đầu mối, 228 chợ dân sinh, nhưng hầu hết gặp nhiều khó khăn do sức mua kém, khó cạnh tranh với hàng hóa bán trực tuyến… Trong số này, các chợ như Bến Thành (quận 1), Bình Tây (quận 6), An Đông (quận 5) đều được định hướng khai thác, phát triển du lịch song song với hoạt động kinh doanh hiện tại nhằm thu hút khách.

Để hỗ trợ bà con, ngành công thương TPHCM tiếp tục đẩy mạnh việc tuyên truyền, tập huấn bán hàng có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng; từng bước gia tăng giá trị sản phẩm thông qua những mặt hàng đặc trưng địa phương. Phải làm bật lên giá trị sản phẩm (mẫu mã, chất lượng) cũng như dịch vụ hậu mãi… thì khách mới đến nhiều hơn, cơ hội bán hàng mới gia tăng được.

Nhằm góp phần lập lại trật tự thị trường và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, trong thời gian tới, lực lượng chức năng sẽ tiếp tục tăng cường kiểm tra, giám sát địa bàn phát hiện xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật, hỗ trợ tiểu thương nâng cao nhận thức chấp hành pháp luật của các chủ cơ sở kinh doanh buôn bán tại thị trấn, từ đó chuyển đổi mô hình kinh doanh minh bạch hơn.