“Báu vật sống” của làng Chăm Bỉnh Nghĩa

Chúng tôi đến thăm nhà ông Sầm Tánh gặp lúc ông đang ngồi trước hiên nhà cân chỉnh âm thanh cho bộ trống ghi năng mới hoàn thành, theo đặt hàng của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Ninh Thuận. Dọc theo bóng mát hiên nhà là những thân trống ghi năng, trống paranưng đang được phơi đợi cho khô gỗ rồi sẽ bịt da và cân chỉnh hoàn thiện. Sân nhà ông như một “công xưởng” chế tác trống ghi năng, trống paranưng hoạt động quanh năm.

Ít ai ngờ người chế tác những bộ nhạc cụ truyền thống dân tộc Chăm độc đáo có giá trị sử dụng lâu bền mang thương hiệu Sầm Tánh đã bước qua lớp tuổi “thất thập cổ lai hy”. Vóc dáng cao lớn, ông Sầm Tánh lắng lòng theo nhịp trống ghi năng đầm ấm vang xa. Biểu hiện sức khỏe cường tráng của người đàn ông đa tài được ví như “báu vật sống” của làng Chăm Bỉnh Nghĩa.

Được biết, thời trai trẻ, ông được cha ruột là Nghệ nhân Sầm Tới truyền dạy kỹ thuật chế tác và biểu diễn thành thục 75 bài bản trống ghi năng phục vụ cho hoạt động lễ nghi của đồng bào Chăm địa phương. Kế thừa nghề làm trống ghi năng của cha, ông tiếp tục nghiên cứu chế tác các loại nhạc cụ cơ bản trong dàn nhạc lễ của đồng bào Chăm, như trống paranưng, kèn saranai, đàn kanhi.

Nhạc cụ do ông chế tác bền đẹp, bảo đảm chuẩn âm hưởng nhạc lý truyền thống được cộng đồng tin tưởng. Bà con người Chăm ở TP. Hồ Chí Minh, Bình Thuận, Ninh Thuận; ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh thường xuyên đặt hàng ông chế tác nhạc cụ truyền thống và phục hồi các vật dụng cổ người Chăm như xe trâu, cối xay lúa, cối giã gạo.

Để hoàn thành một bộ trống ghi năng có giá bán 14,5 triệu đồng, ông lao động miệt mài 15 ngày từ đục rỗng thân trống đến bịt da và căng da trâu cho hai mặt trống. Lim và cốc là hai loại gỗ chế tác trống ghi năng không bị nứt, âm thanh trầm, ấm sử dụng lâu bền.

Ngoài việc chế tác nhạc cụ, ông Sầm Tánh còn truyền dạy biểu diễn trống ghi năng, trống paranưng cho nhiều người học tập, rèn luyện trở thành nhạc công tiêu biểu ở làng Chăm Bỉnh Nghĩa như Thuận Danh, Đạo Lịch, Thuận Ngọc Hòa, Thành Châu. Ông cũng đã tham gia truyền dạy biểu diễn trống ghi năng cho trên 30 học viên theo chương trình hỗ trợ của Viện Nghiên cứu và Phát triển ngành nghề nông thôn Việt Nam với địa phương.

Đầu năm 2019, ông được Công ty Cổ phần Lune Production (TP. Hồ Chí Minh) hoạt động lĩnh vực giải trí mời ra Đà Nẵng dạy vỗ trống ghi năng căn bản cho 20 học viên.

“Tôi được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đặt làm trống ghi năng, trống baranưng và cối xay lúa thủ công của đồng bào Chăm xưa. Tôi nỗ lực hoàn thành để kịp bàn giao sản phẩm trước Tết Nguyên đán Canh Tý 2020. Tuy tuổi cao nhưng nhờ có sức khỏe tốt nên tôi vẫn cần mẫn lao động chế tác nhạc cụ và các vật dụng sinh hoạt của đồng bào Chăm. Qua đó, vừa tạo được việc làm thường xuyên, có thu nhập, vừa góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa đồng bào Chăm”, ông Sầm Tánh chia sẻ.

Được sự giúp đỡ của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng như của chính quyền xã Bắc Sơn, hiện ông đã hoàn thành thủ tục đề nghị cấp trên trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú trong thời gian tới.