Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tượng Chằn trong đời sống tâm linh của đồng bào Khmer

Phương Nghi - Ngân Nhi - 16:36, 25/07/2021

Đối với đồng bào Khmer, ngôi chùa không chỉ là công trình văn hóa tiêu biểu, có ý nghĩa đặc biệt trong đời sống tâm linh mà còn là nơi đồng bào gửi gắm niềm tin, sức mạnh, sự sáng tạo không ngừng trong nghệ thuật trang trí.

Tượng Chằn thường được đắp ở trước chùa Khmer
Tượng Chằn thường được đắp ở trước chùa Khmer

Trước bậc thềm vào chánh điện ngôi chùa Khmer có nhiều tượng Chằn (Year) đứng bảo vệ ngôi chùa. Trong văn hóa Khmer, hình tượng Chằn mang nhiều ý nghĩa biểu trưng. Trong văn học, truyện cổ tích Khmer, hình tượng Chằn thường tượng trưng cho cái xấu, cái ác, nhân vật phản diện, chuyên gây ra nghịch cảnh, đau khổ cho nhiều người. Nhưng trong các lễ nghi tín ngưỡng dân gian, người Khmer đã biết cách dung hòa tín ngưỡng liên quan đến Chằn và Phật giáo. Đồng bào mượn hình ảnh Chằn để thể hiện ước muốn xua đuổi điều dữ, đón sự an lành, may mắn trong đời sống. Chằn xuất hiện với chức năng như vị thần bảo vệ người dân, bảo vệ chùa mang ý nghĩa cái thiện chiến thắng cái ác, chính nghĩa thắng hung tàn. Tượng Chằn đã được Đức Phật thu phục để bảo vệ chánh điện, bảo vệ sự bình yên cho dân lành.

Ngôn ngữ Khmer gọi “Chằn” là Year, là nhân vật hoang tưởng có sức mạnh phù phép. Tượng Chằn được đắp nổi với hình dáng được nhân cách hóa, dưới dáng vẻ của một võ tướng có thân hình cao lớn, to khỏe, dáng đứng thẳng, gối khuỳnh và hai bàn chân quặt hẳn ra hai bên. Mặt tượng Chằn rất dữ dằn: Mắt lồi xếch ngược, mũi bạnh, tai thú cách điệu, miệng há rộng với những răng nanh to nhọn, tay cầm chày trông rất dữ tợn.

Sự hiện diện của Chằn trước chùa Phnôđôl (gọi chùa Giồng Lớn) ấp Cây Da, xã Đại An (huyện Trà Cú, Trà Vinh).
Tượng Chằn trước chùa Phnôđôl (gọi chùa Giồng Lớn) ấp Cây Da, xã Đại An (huyện Trà Cú, Trà Vinh).

Chằn đội vương miện bẹt, áo bó sát thân kiểu giáp trụ của võ tướng, với chiếc cổ tròn nhiều lớp phủ trên ngực áo, vai có hai “cánh” vểnh cong. Chiếc xà rông bó chặt vào ống chân giắt mối ra phía sau cùng tấm yếm phủ kín bụng lẫn đùi và xòe ra như chiếc váy. Hai tay Chằn khuỳnh ra đặt phía trên thắt lưng và nắm chặt chuôi chiếc chày vồ chống thẳng đứng từ trên rốn xuống giữa hai gót chân. Tượng Chằn được đặt ở cổng, sân hoặc quanh ngôi chánh điện chùa Khmer là để bảo vệ, hộ pháp, canh gác. Một số chùa lớn còn điêu khắc mô típ Chằn trên diềm mái chùa, ở mi cửa, trên ghế thuyết pháp của các sư... Nghệ thuật tạo hình chùa Khmer chủ yếu lấy đề tài từ thần thoại Bà La Môn giáo và Phật thoại.

Sự hiện diện của Chằn trước chùa Vàm Ray ở ấp Vàm Ray, xã Hàm Tân (Trà Cú, Trà Vinh).
Tượng Chằn trước chùa Vàm Ray ở ấp Vàm Ray, xã Hàm Tân (Trà Cú, Trà Vinh).

Theo ông Sơn Lương, Nhà nghiên cứu văn hóa Khmer ở tỉnh Sóc Trăng: “Trong nghệ thuật tạo hình, Chằn là một mô típ khơi nguồn sáng tạo bất tận đối với các nghệ nhân Khmer. Hình tượng Chằn được khắc họa ở một số vị trí mang tính bảo vệ, ngăn chặn tà ma xâm nhập vào chùa. Chằn có thể trong tư thế đứng hoặc ngồi trong khuôn viên ngôi chùa Khmer. Hình tượng Chằn ở đây đã được cải hóa, quy phục bởi đức Phật và trở thành thế lực bảo vệ cho chùa. Qua đó, đề cao tinh thần khoan dung và chính nghĩa của Phật giáo đã chiến thắng sự hung bạo. Nghệ nhân dân gian Khmer bằng tài nghệ của mình đã thể hiện được ý nghĩa sâu sắc trên”.

Sự hiện diện của Chằn trước chùa Khléang (TP. Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng)
Chùa Khléang (TP. Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng)

Chính vì vậy mà hình tượng của Chằn được hiện diện ở chùa với ý nghĩa đã cải tà quy chánh, vừa bảo vệ chánh pháp cũng vừa nhắc nhở tín đồ hãy cố làm điều phước thiện, tránh gây tội lỗi gian ác, nếu không sẽ bị chằn trị tội. Sự hiện diện của Chằn trong chùa cũng là để tôn lên cái triết lý thâm diệu tất thắng của chân, thiện, mỹ và cái ác cuối cùng rồi cũng phải bị triệt hạ và quy phục. Hình tượng Chằn trong các tác phẩm điêu khắc chính  là những bài học đạo đức, mang tính nhân văn, giáo dục nhân cách con người, đưa con người đến một cuộc sống hướng thiện, tích đức.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Gia Lai: Gặp mặt chức sắc các tôn giáo nhân dịp đầu Xuân Giáp Thìn

Gia Lai: Gặp mặt chức sắc các tôn giáo nhân dịp đầu Xuân Giáp Thìn

Ngày 28/2, tại Tp. Pleiku (Gia Lai), Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Gia Lai tổ chức gặp mặt chức sắc, chức việc đại diện các tôn giáo nhân dịp đầu Xuân Giáp Thìn, năm 2024. Tham dự có các vị chức sắc, chức việc đại diện cho 5 tôn giáo chính trên địa bàn tỉnh Gia Lai.
Tin nổi bật trang chủ
Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Pháp luật - Minh Nhật - 08:42, 28/03/2024
Thời gian qua, lực lượng chức năng các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Sơn La....liên tục phát hiện nhiều trường hợp người dân trồng trái phép hàng chục nghìn cây thuốc phiện trên địa bàn. Có đối tượng còn bất chấp pháp luật ngang nhiên trồng cây thuốc phiện trong vườn nhà ở ngay khu phố thị.
Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường (Thực hiện) - 08:37, 28/03/2024
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) là một Chương trình ý nghĩa, là động lực để vùng đồng bào DTTS và miền núi phát triển đi lên. Trong thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã tích cực triển khai nhiều dự án, tiểu dự án từ Chương trình. Nhờ đó, diện mạo vùng miền núi có nhiều khởi sắc, đời sống của đồng bào có những thay đổi tích cực. Phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc trò chuyện với ông Hồ Ngọc Thịnh, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Ngãi về việc triển khai Chương trình tại địa phương.
Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Giải trí - Minh Nhật - 08:33, 28/03/2024
Sèn Hoàng Mỹ Lam là cô gái dân tộc Nùng ở Lào Cai. Mỹ Lam từng đăng quang ngôi vị Quán quân dòng nhạc dân gian trong cuộc thi Sao Mai - Điểm hẹn 2017 và đoạt giải Quán quân của cuộc thi Người hát tình ca năm 2018.
Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Xã hội - Minh Nhật - 08:25, 28/03/2024
Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội vừa có văn bản yêu cầu 40 doanh nghiệp trông xe trên địa bàn thành phố báo cáo về kế hoạch thực hiện công nghệ trong việc thu phí đỗ xe trước ngày 30/3.
Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Sức khỏe - Thúy Hồng - 08:24, 28/03/2024
Ngày 27/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024”, với sự tham gia của đại diện Lãnh đạo các cơ quan Trung ương, Lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố và Lãnh đạo các đơn vị của ngành Y tế và ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Trung ương và địa phương.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Pháp luật - Ngọc Thu - 08:20, 28/03/2024
Ngày 27/3, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai mở phiên tòa xét xử lưu động, đồng thời tuyên phạt bị cáo Rơ Mah Pil (38 tuổi, xã Ia Lâu) 24 tháng tù treo về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”.
Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Kinh tế - Minh Thu - 08:17, 28/03/2024
Theo thống kê từ ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng, trong 3 tháng đầu năm 2024, lượng mưa trung bình trên địa bàn toàn tỉnh đạt thấp, chỉ bằng khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước. Cùng với đó, số ngày nắng nóng tiếp tục tăng, biên độ nhiệt thay đổi giữa ngày và đêm lớn. Mực nước trên các sông suối đang giảm dần, nhất là các suối nhỏ đang giảm mạnh. Gây khó khăn cho tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp.
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sắc màu 54 - Nguyệt Anh - 08:05, 28/03/2024
Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Media - Ngọc Chí - 07:53, 28/03/2024
Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Công tác Dân tộc - T.Nhân - 07:34, 28/03/2024
Không chỉ hỗ trợ cây, con giống để người dân nghèo có tư liệu sản xuất, huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) còn phân công cơ quan, đơn vị giúp đỡ hộ nghèo, hộ cận nghèo tại các xã có tỷ lệ hộ nghèo trên 30%. Đây là giải pháp nhằm huy động mọi nguồn lực giúp người dân vươn lên thoát nghèo bền vững của huyện Trà Bồng giai đoạn 2022 – 2025.