Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Tháng 7 về Thành cổ Quảng Trị: Thành cổ đâu dễ nhìn thấy (Bài 4)

Thanh Hải - 09:08, 22/07/2022

Lâu nay, nghĩ về thành cổ chỉ là 81 ngày đêm khốc liệt của đạn bom, của mất mát, hi sinh. Nhưng ở thành cổ, còn có những điều không dễ gì nhìn thấy; cứ ẩn hiện trong lòng đất, trong cỏ cây, trong hoa lá, trong mỗi bức tượng, trong mỗi bức phù điêu… và chỉ thực sự đồng hiện khi chúng ta nhập tâm...

Đài tưởng niệm các Anh hùng Liệt sĩ trong Thành cổ Quảng Trị
Đài tưởng niệm các Anh hùng Liệt sĩ trong Thành cổ Quảng Trị

Tôi bước vào cổng chính thành cổ, phía tay trái là vần thơ đầy tự hào, như một chân lý, như một lẽ tất nhiên của lịch sử: “Hễ có Việt Nam, có cổ thành…”. Tác giả Trần Bạch Đằng đã viết như thế trong một tâm thế ngẩng cao đầu, trong một tâm thế sẵn sàng, một tâm thế chủ động của một người dân đất Việt, trước sự xâm lăng của kẻ thù ngoại bang. Nó cũng là khí phách, sự kiêu hãnh, là sự đáp trả bằng ý chí của cả một dân tộc.

Lịch sử cũng đã chứng minh điều ấy qua 81 ngày đêm năm 1972. Cuộc chiến đấu bảo vệ thành cổ, gắn với dòng sông Thạch Hãn đầy bi tráng đã đi vào lịch sử, như bản hùng ca bất tử, lay động lương tri loài người, trở thành biểu tượng sáng ngời của Chủ nghĩa anh hùng cách mạng, mãi mãi khắc ghi trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.

81 bức phù điêu ghi lại 81 ngày tháng bảo vệ thành cổ
81 bức phù điêu ghi lại 81 ngày tháng bảo vệ thành cổ

Điều gì đã làm nên chiến thắng 81 ngày đêm năm ấy, giữa mưa bom, bão đạn dập vùi của kẻ thù. Ở thời điểm đó, Mỹ Ngụy với vũ khí tối tân, phương tiện chiến tranh hiện đại… so sánh với chúng ta quá là khập khiễng.

 Nhưng yếu tố con người đã chiến thắng và đập tan mọi tính toán quân sự, ngoại giao của kẻ thù. Như cách mà di bút của Tổng Bí thư Lê Duẩn, nay còn lưu giữ tại bảo tàng thành cổ, tôn vinh: “Chúng ta đã chịu đựng không phải chúng ta là gang thép, vì gang thép cũng chảy với bom đạn của chúng. Mà chính chúng ta là những con người, những con người thật sự - những con người Việt Nam, với truyền thống 4000 năm đã giác ngộ sâu sắc trách nhiệm trọng đại trước Tổ quốc, trước thời đại”.

Dường như ở cổ thành, mỗi cành cây, ngọn cỏ, bức tường đều thấm đẫm máu đào liệt sĩ mà trở nên linh thiêng
Dường như ở cổ thành, mỗi cành cây, ngọn cỏ, bức tường đều thấm đẫm máu đào liệt sĩ mà trở nên linh thiêng (Ảnh:vnexpress)

81 ngày đêm năm ấy, biết bao chiến sĩ đã hy sinh ở thành cổ nhưng chưa tìm lại được hài cốt. Tri ân các anh, hậu thế đã dựng xây một đài tưởng niệm hình thành ngôi mộ chung cho hàng ngàn chiến sĩ tại trung tâm di tích.

Nhiều người hẳn sẽ không biết về thiết kế của ngôi mộ ấy đặc biệt đến thế nào. Ngôi mộ tập thể này được thiết kế theo quan niệm triết lý âm dương, mang ý nghĩa sâu sắc là để siêu thoát cho linh hồn những người lính đã khuất. Dưới chân nấm mồ được đắp theo hình bát giác tượng trưng cho bát quái, bốn lối bậc cấp đi lên tượng trưng cho tứ tượng, tầng dâng hương là tầng lưỡng nghi. Bên trên là mái đình Việt cách điệu, trên mái đình là bình thái cực.

Theo quan niệm triết lý phương Đông thì, thái cực sinh lưỡng nghi, lưỡng nghi sinh tứ tượng, tứ tượng sinh bát quái, bát quái vận hành sinh vạn vật làm vũ trụ phát triển không ngừng. Trên tầng lưỡng nghi gồm hai nửa âm và dương, như mối quan hệ mật thiết giữa trời và đất, giữa ngày và đêm, giữa người sống và người chết. Ở cổ thành, hiện hữu đủ những điều ấy.

Hồ sen ngát xanh ở Thành cổ Quảng Trị
Hồ sen ngát xanh ở Thành cổ Quảng Trị

Rồi con số 81 thôi cũng đã bao điều lý thú. Có 81 bậc thang đi lên tượng trưng cho 81 ngày đêm chiến đấu ở Thành cổ Quảng Trị. Ngay nửa phần âm, là một cây đèn màu đỏ tượng trưng cho phần dương trong âm. Đèn này có chiều cao 8,1m, được ví như “Đèn thiên mệnh” với chức năng thiêng liêng là chuyển tải linh hồn các chiến sỹ giải phóng quân từ cõi âm về cõi vĩnh hằng. 

Chưa kể, phía bên ngoài tầng lưỡng nghi còn có 81 bức phù điêu, là 81 tờ lịch ghi lại từng ngày một của cuộc chiến 81 ngày đêm tại thành cổ Quảng Trị từ 28/06/1972 – 16/09/1972 theo chiều ngược kim đồng hồ.

Trên đỉnh của cây thiên mệnh có ngọn lửa mang ý nghĩa, là ánh hào quang của cuộc chiến 81 ngày đêm “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh” trên chiến trường Quảng Trị. Giữa cây thiên mệnh là ba áng mây tượng trưng cho tam tài: Thiên – Địa – Nhân với ý nghĩa là cầu nối giữa trời, đất và con người.

Nửa phần dương còn lại được lát bằng nền gạch đỏ là màu của sự sống, sự sinh sôi nảy nở. Trên phần dương có một lỗ tròn tượng trưng cho phần âm trong dương, phần âm trong dương này thông vào lòng nấm mồ. Lòng nấm mồ rỗng có 2 trục đường chính giao nhau về tứ phương, về mặt tâm linh thì đây là nơi hội tụ linh hồn của các chiến sỹ tứ phương về nấm mồ chung này.

Lặng nghe kí ức đau thương về 81 ngày đêm bảo vệ thành cổ
Lặng nghe kí ức đau thương về 81 ngày đêm bảo vệ thành cổ

Ấn tượng lắng sâu với biết bao người khi hành hương về thành cổ, là hành trang người lính đặt giữa 2 trục đường giao nhau dưới lòng nấm mồ chung. Một chiếc mũ tai bèo, một đôi dép cao su, một bi đông nước, một khẩu súng AK và một chiếc ba lô. Giản dị đến nghẹn ngào, nhưng đã cùng các anh làm nên lịch sử, làm nên một “dáng đứng Việt Nam”: “Không một tấm hình không một dòng địa chỉ. Anh chẳng để lại chi trước lúc lên đường. Chỉ để lại dáng đứng Việt Nam tạc vào thế kỷ”.

Ở giữa hai phần âm và dương có đặt một lư hương để cho mọi người khi đến Thành cổ thắp một nén hương với lòng thành tâm nguyện cầu linh hồn chiến sĩ sẽ từ cõi âm theo đèn thiên mệnh siêu thoát về cõi vĩnh hằng và sẽ thanh thản nơi chín suối…

Thành cổ Quảng Trị được xây dựng dưới thời Nguyễn, mang dấu ấn của một thời quân chủ phong kiến cuối cùng trên nước Việt. Sau 81 ngày đêm, nhiều công trình, di tích ở thành cổ đã đổ sập. Lòng đất ấy là một túi bom đạn khổng lồ, là nấm mồ chung của rất nhiều chiến sĩ… thế nên quá trình phục hồi đã có sự lựa chọn. Nhiều công trình dưới thời Nguyễn không được phục dựng là vì thế.

Tác giả bên bức tường còn sót lại ở thành cổ
Tác giả bên bức tường còn sót lại ở Thành cổ Quảng Trị

Tôi và lớp lớp thế hệ hôm nay vào Thành cổ, cũng đã cúi đầu và nhẹ bước chân hơn… Tôi đã tri ân các anh linh liệt sĩ theo cách của riêng mình như thế. Nhưng nếu có ai đó hỏi về vùng đất thiêng ấy, thì vẫn thấy những hiểu biết của mình quả là nhỏ bé, những cảm nhận của mình quả là ít ỏi. Mỗi nhành cây, ngọn cỏ, bức tượng, tranh ảnh ở cổ thành như có linh hồn, như được nuôi dưỡng, chở che bởi linh hồn của những chiến sĩ tử trận. Còn dưới nền đất thiêng ấy là một thế giới - thế giới của những chiến sĩ cảm tử giữ thành chưa được hé mở hết...

Tôi vẫn mãi hằng tin như thế.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đổi thay ở vùng đất khó khăn Đại Dực

Đổi thay ở vùng đất khó khăn Đại Dực

Giữa trập trùng núi rừng huyện Tiên Yên (Quảng Ninh), đồng bào Sán Chỉ xã vùng cao Đại Dực đang viết nên câu chuyện mới cho vùng đất nghèo khó, với nhiều thay đổi ấn tượng từ nhận thức đến hành động. Đặc biệt là việc gìn giữ được bản sắc văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng, góp phần cho sự phát triển bền vững tại vùng cao nơi đây.
Tin nổi bật trang chủ
Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Tái hiện Lễ hội Cúng thần núi, cúng thần rừng của đồng bào dân tộc Cơ Tu tại “Ngôi nhà chung”

Sắc màu 54 - Minh Anh - 3 giờ trước
Về tham gia hoạt động tháng 5 “Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam”, sáng 18/5, tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội, đồng bào dân tộc Cơ Tu huyện A Lưới, TP. Huế đã tổ chức tái hiện Lễ hội Tác Giảng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (cúng thần núi, cúng thần rừng).
Linh Trường (Quảng Trị): Nơi toàn dân lập bàn thờ Bác Hồ

Linh Trường (Quảng Trị): Nơi toàn dân lập bàn thờ Bác Hồ

Vấn đề - Sự kiện - Đức Việt - 23:56, 18/05/2025
Với lòng tôn kính và biết ơn, suốt hàng chục năm qua, hàng trăm gia đình người đồng bào dân tộc Vân Kiều ở xã Linh Trường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, đã lập bàn thờ Bác Hồ một cách trang trọng. Vào mỗi dịp Tết, lễ kỷ niệm của quê hương, đất nước, hay những sự kiện quan trọng trong gia đình, người dân nơi đây luôn chăm sóc, thắp hương trên bàn thờ Bác với tấm lòng thành kính.
Hội thảo khoa học quốc tế: Triển khai mô hình kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế

Hội thảo khoa học quốc tế: Triển khai mô hình kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế

Sức khỏe - Minh Nhật - 23:30, 18/05/2025
Việc tiến hành nghiên cứu khoa học, học hỏi kinh nghiệm quốc tế và triển khai các mô hình kết hợp trong thực tiễn, xây dựng bộ tiêu chí chuẩn hóa năng lực bác sĩ y học cổ truyền là các bước quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong đào tạo và thực hành y tế tại Việt Nam.
Sắc hoa thổ cẩm trên

Sắc hoa thổ cẩm trên "vùng đất khô" Cán Tỷ

Sắc màu 54 - Vũ Mừng - 18:46, 18/05/2025
Những năm qua, HTX Dệt lanh Cán Tỷ, xã Cán Tỷ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang đã xây dựng và khẳng định thương hiệu trên thị trường bởi những sản phẩm độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Mông.
Khởi công tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu

Khởi công tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu

Tin tức - Minh Nhật - 18:43, 18/05/2025
Ngày 18/5, tại phường Vân Sơn, thị xã Mộc Châu, UBND tỉnh Sơn La đã tổ chức Lễ khởi công Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu đoạn tuyến thuộc địa bàn tỉnh Sơn La.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Sắc màu 54 - Mỹ Dung - 18:39, 18/05/2025
Trong 2 ngày (17 - 18/5), tại xã Hải Sơn, Tp. Móng Cái (Quảng Ninh) đã diễn ra Lễ hội “Hoa sim biên giới năm 2025”, với chủ đề “Sắc tím biên cương - Kết nối di sản”. Đây là năm thứ 4 sự kiện được tổ chức, thu hút đông đảo người dân, du khách trong và ngoài tỉnh tham gia, trải nghiệm.
Thú vị trải nghiệm “Giữ màu di sản”

Thú vị trải nghiệm “Giữ màu di sản”

Tin tức - Minh Anh - 18:37, 18/05/2025
Hưởng ứng Ngày Quốc tế Bảo tàng 18/5, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam tổ chức hoạt động trải nghiệm “Giữ màu di sản”, nơi người tham gia có cơ hội tìm hiểu một kỹ thuật tạo hoa văn trên vải của phụ nữ dân tộc Mông ở Mù Cang Chải, Yên Bái, mang đến cơ hội khám phá và kết nối sâu sắc với di sản văn hóa địa phương.
Sau chùa Tam Chúc, dự kiến Xá lợi Đức Phật sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (Bắc Giang) trong 2 ngày

Sau chùa Tam Chúc, dự kiến Xá lợi Đức Phật sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (Bắc Giang) trong 2 ngày

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Tào Đạt - 18:33, 18/05/2025
Theo thông tin từ Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, sau chùa Tam Chúc (Hà Nam), dự kiến Xá lợi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni - Bảo vật quốc gia của Ấn Độ, sẽ được tôn trí tại chùa Phúc Sơn (huyện Tân Yên, Bắc Giang) trong 2 ngày (20, 21/5).
Nhiều hoạt động ý nghĩa tại Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực”

Nhiều hoạt động ý nghĩa tại Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực”

Xã hội - Văn Hoa - 18:29, 18/05/2025
Sáng 18/5, tại Công viên Biên Hùng Tp. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên (LHTN) Việt Nam, Tỉnh đoàn Đồng Nai phối hợp cùng Công ty TNHH TCP Việt Nam (Nhãn hàng Red Bull) và các đơn vị tổ chức Ngày hội “Thanh niên công nhân - Lan tỏa năng lượng tích cực” năm 2025.
Mưa lớn gây lũ quét ở Bắc Kạn, 4 người thiệt mạng, nhiều khu vực bị cô lập

Mưa lớn gây lũ quét ở Bắc Kạn, 4 người thiệt mạng, nhiều khu vực bị cô lập

Tin tức - Minh Nhật - 18:26, 18/05/2025
Theo thống kê từ Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai tỉnh Bắc Kạn, đã có 4 người thiệt mạng do lũ quét và sạt lở đất do mưa lũ xảy ra đêm 17 và sáng 18/5.