Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nguồn sống nào cho nghệ thuật vũ kịch rô băm?

PV - 19:08, 29/01/2018

Nghệ nhân Ưu tú Lâm Thị Hương, Trưởng đoàn Nghệ thuật Rô băm Ba Sak Bưng Chông cho biết, chị đưa các diễn viên của Đoàn Nghệ thuật Rô băm ra Hà Nội tham gia biểu diễn các trích đoạn rô băm hằng ngày tại Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam từ tháng 4/2016 đến nay. Khi xem các diễn viên của Đoàn biểu diễn, khán giả Thủ đô và du khách rất thích thú, say mê. Tuy nhiên, khi nói về việc bảo tồn nghệ thuật rô băm, Nghệ nhân Lâm Thị Hương lại đau đáu, trăn trở…

Nghệ nhân Lâm Thị Hương cùng các diễn viên trong Đoàn Nghệ thuật rô băm tham gia Lễ Dâng y tại chùa Khmer. Nghệ nhân Lâm Thị Hương cùng các diễn viên trong Đoàn Nghệ thuật rô băm tham gia Lễ Dâng y tại chùa Khmer.

 

Tinh hoa vũ kịch rô băm

Nghệ thuật sân khấu rô băm hay còn gọi “rom rô băm”, hát rằm hay hát ream kê, là loại kịch múa cổ điển trên sân khấu cung đình của người Khmer, phát triển rực rỡ vào thập niên 60, 70 của thế kỷ XX và lưu truyền đến ngày nay.

Theo Nghệ nhân Lâm Thị Hương, các vở diễn rô băm phần lớn là truyện cổ tích, đứng đầu là vở “Riem kê”, lấy cảm hứng từ trường ca Ramayana của Ấn Độ. Trong vở diễn này, nhiều nhân vật đã trở thành mẫu hình điển hình, lý tưởng của đồng bào Khmer như: Nàng Sê Đa, Hoàng tử Phrés Riem, Khỉ thần Hanuman…; Trong kịch diễn rô băm, các nhân vật thường được hư cấu theo 2 tuyến: chính diện và phản diện. Nhân vật Chằn đại diện cho cái ác, Khỉ tài trí thông minh đại diện cái thiện...

Các điệu múa trong rô băm vừa sinh động vừa mềm mại gồm: Rom yeak (múa chằn), Apsara (múa tiên), Txu txai (điệu kết hợp của 12 động tác múa), múa khỉ Hanuman... Ngoài vũ đạo là ngôn ngữ biểu cảm chính của vũ kịch rô băm, còn có những quy chuẩn chặt chẽ về trang phục theo các tuyến nhân vật, với các loại yếm cổ, trước bụng, sau lưng, khăn nịt ngực, bao buộc chân, bao tay, mặt nạ và mũ.

Do vũ kịch rô băm vừa mang tính bác học, vừa mang tính dân gian, vừa mang tính cung đình, vừa dân dã nên đòi hỏi diễn viên phải có tính chuyên nghiệp cao. Người nghệ sĩ trình diễn phải đa năng, thể hiện được hầu hết các vai trong vở diễn từ vai thiện đến vai ác của các chuyện xưa tích cũ (thần thoại, truyền thuyết, lịch sử…). Đồng thời, mỗi diễn viên cũng là những nhạc công chơi thuần thục nhiều loại nhạc cụ, là những nghệ nhân có thể tự chế tác các đạo cụ để trình diễn như mặt nạ, mũ mão, trang phục…

Trăn trở bảo tồn…
Nghệ nhân Lâm Thị Hương biểu diễn điệu múa rô băm. Nghệ nhân Lâm Thị Hương biểu diễn điệu múa rô băm.

 

Ở tỉnh Sóc Trăng, chỉ có duy nhất gia đình Nghệ nhân Lâm Thị Hương ở ấp Bưng Chông, xã Tài Văn, huyện Trần Đề (Sóc Trăng) biết diễn rô băm theo kiểu “cha truyền con nối”. Nghệ nhân Lâm Thị Hương là đời thứ 5 kế tục, lưu truyền nghệ thuật vũ kịch rô băm Khmer Nam bộ truyền thống của Đoàn Nghệ thuật Rôbăm Ba Sak Bưng Chông. “Đoàn Nghệ thuật Rôbăm Bưng Chông được thành lập cách đây hơn 100 năm, từ đời cụ ngoại là Trà Suôl, đến đời ông là Trần Dúa, sau đó đến cha tôi là Nghệ nhân Lâm Ven tiếp tục duy trì hoạt động. Sau khi cha mất năm 2003, việc quản lý Đoàn được giao lại cho tôi kế tục”, Nghệ nhân Lâm Thị Hương cho biết.

Hiện nay, Đoàn Nghệ thuật Rôbăm Bưng Chông có 20 người, trong đó 15 diễn viên là “người nhà” của Nghệ nhân Lâm Thị Hương. Với trọng trách Trưởng đoàn nghệ thuật, Nghệ nhân Lâm Thị Hương cùng các diễn viên trong Đoàn đã miệt mài luyện tập nhiều chương trình biểu diễn đặc sắc phục vụ công chúng.

Tuy nhiên, bà rất trăn trở khi nói về hướng đi và việc bảo tồn nghệ thuật sân khấu rô băm. Bởi nhiều năm tiếp nối môn nghệ thuật truyền thống của gia đình, nghệ nhân Lâm Thị Hương đã vô cùng chật vật khi đứng ra lo toàn bộ các chi phí mua sắm đạo cụ, trang phục, chi phí đi lại khi Đoàn có lịch mời đi biểu diễn ở các địa phương. Do thiếu kinh phí đầu tư nên Đoàn chỉ hoạt động cầm chừng, mỗi năm đi diễn 15-20 ngày vào các dịp lễ như dâng bông, lễ cầu an...Thời gian còn lại, các diễn viên ở nhà làm ruộng, người đi làm thuê, làm mướn lo chạy ăn cho gia đình.

Từ tháng 4/2016 đến nay, nghệ nhân Lâm Thị Hương cùng chồng là nghệ nhân Sơn Del đưa một số diễn viên ra Hà Nội tham gia các hoạt động thường xuyên tại Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam. Hằng ngày, khi có các đoàn du khách đến thăm quan kiến trúc ngôi chùa Khmer-Nam bộ và Không gian Làng Khmer truyền thống, Nghệ nhân Lâm Hương cùng các diễn viên sẽ biểu diễn giới thiệu một vài trích đoạn vũ kịch rô băm cùng các vũ điệu múa Khmer phục vụ công chúng.

Tuy nhiên, với mức hỗ trợ kinh phí cho các nghệ nhân, diễn viên đang tham gia hoạt động hằng ngày tại Làng chỉ ở mức 1,5 triệu đồng/người/tháng, các nghệ nhân, diễn viên của Đoàn sẽ khó có khả năng gắn bó lâu dài tại “ngôi nhà chung” vì thu nhập không đủ sống.

“Chúng tôi chỉ mong sao Nhà nước quan tâm hơn cho loại hình nghệ thuật sân khấu múa rôbăm của bà con dân tộc Khmer để giúp chúng tôi bảo tồn loại hình nghệ thuật này. Nhất là hỗ trợ kinh phí cho Đoàn tập luyện, mua sắm trang phục, có sân khấu rô băm cho đoàn biểu diễn phục vụ bà con để loại hình nghệ thuật độc đáo này không bị mai một”, Nghệ nhân Lâm Thị Hương đề xuất.

NGỌC ÁNH

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.