Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giá trị nhân văn trong Lễ Cấp sắc của người Dao

Hà Minh Hưng - Đức Anh - 17:55, 08/11/2023

Cũng như các dân tộc khác, trong cuộc đời người đàn ông dân tộc Dao ở bản Nậm Lò - Nậm Tăm (huyện Sìn Hồ, Lai Châu) có nhiều nghi lễ như: Lễ thôi nôi, Lễ cưới, mừng thọ… Một trong những nghi lễ quan trọng nhằm mục đích công nhận sự trưởng thành của người con trai là Lễ Cấp sắc.

1Bản làng thực hiện nghi lễ đưa đứa trẻ được Cấp sắc lên đài thể hiện tính đoàn kết và sự chứng nhận của cộng đồng.
Bản làng thực hiện nghi lễ đưa đứa trẻ được Cấp sắc lên đài thể hiện tính đoàn kết và sự chứng nhận của cộng đồng.

Hôm gia đình Vần A Hùng, Lý A Dền bản Nậm Lò tổ chức chung Lễ Cấp sắc cho các con trai của mình. Từ sáng sớm, dân bản không ai bảo ai, mỗi người một việc, người lo bếp núc, củi đuốc, người gọt khoai, thái đu đủ… các thầy cúng thì lo lập đàn, dán tranh thờ, chuẩn bị các đồ cúng tế...

Bản Nậm Lò có 75 hộ, 400 nhân khẩu, 100% là dân tộc Dao. Bản xa trung tâm xã, đi lại khó khăn, phải tới năm 2017, điện lưới quốc gia mới đến với bà con nơi đây. Ngày trước lên được bản Nậm Lò khá vất vả bởi đường đất lồi lõm, “ổ gà”, “ổ trâu".

Trong ngôi nhà khang trang mới dựng, cụ ông Phàn A Đậu (75 tuổi) phấn khởi chia sẻ: “Nậm Lò nay đã khác trước. Thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia (Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 - PV) nay về Nậm Lò đường bê tông phẳng lỳ nối từ quốc lộ vào tận sân của mỗi hộ dân. Điện, đường, trường, trạm nay đã đồng bộ, người dân đi lại thuận tiện lắm. Con trẻ đến trường học chữ, được bố mẹ chở bằng xe máy, những đứa lớn thì đi xe đạp điện. Ô tô vào tận bản, hàng hóa cứ tấp nập trao đổi mua bán, bà con ai ai cũng vui”. Mỗi khi bản có dịp quây quần, cụ Đậu lại kể những mặt chưa phù hợp về những tập tục lạc hậu xưa để lớp trẻ lấy đó mà xây dựng đời sống hôm nay cho tốt hơn.

Thầy cúng và dân bản thực hiện hoạt cảnh đi săn, một nghi thức trong Lễ Cấp sắc.
Thầy cúng và dân bản thực hiện hoạt cảnh đi săn, một nghi thức trong Lễ Cấp sắc.

Trước đây, để chuẩn bị cho Lễ Cấp sắc, nhiều gia đình phải chuẩn bị trước cả năm trời, lễ vật thường là: lợn, gà, xôi, rượu, cá, đèn dầu, nhang hương, vàng mã… nhà có điều kiện còn mổ cả trâu lớn. Nhiều nhà vì muốn đẹp mặt với họ hàng nên làm lễ to, mời cả bản tới dự, ăn uống linh đình cả tuần trời, vô cùng tốn kém. Như để “trả nợ miệng”, nhiều nhà trong bản cũng cố theo để bằng anh, bằng em. Sau lễ là một khoản nợ “trên trời” giáng xuống mỗi đầu các thành viên. Có thời điểm Lễ Cấp sắc trở thành mối lo, là gánh nặng cho mỗi gia đình người Dao khi có con đến tuổi trưởng thành.

Còn với Tẩn Minh Đạch, Trưởng bản Nậm Lò thì không quên cảnh trước đây gia đình nào có người chết, việc chôn cất thường được làm lý bằng tục thầy mo ném trứng, trứng rơi đâu thì người nhà hạ huyệt ở đó, gây rất nhiều phiền toái cho các cấp chính quyền khi đứng ra giải quyết. Thực hiện đời sống văn hóa mới, nhiều hủ tục bị bãi bỏ, chuyện cưới xin không còn nặng nề việc thách cưới nữa, trong bản có người chết thì chôn ở nghĩa địa chung. Trước Lễ Cấp sắc kéo dài cả tuần, nay cả công tác chuẩn bị chỉ khoảng 2 ngày. Xưa kia, Lễ Cấp sắc mỗi lần một người, giờ Lễ được tổ chức chung một lần cho nhiều người trong bản.

Các cao niên ở Nậm Lò cho biết, qua Lễ Cấp sắc, các con sẽ được răn dạy, thực hành các nghi lễ, trong đó có nhiều nội dung giảng dạy về truyền thống, phong tục tập quán, khuyên răn đạo lý làm người, cách đối nhân xử thế để hướng tới cái thiện, tránh xa điều xấu, điều ác...

Rơi đài một nghi lễ biểu tượng cho sự trưởng thành của đứa trẻ.
Rơi đài một nghi lễ biểu tượng cho sự trưởng thành của đứa trẻ.

Một nghi thức quan trọng nhất trong lễ Cấp sắc là đặt tên âm cho người con trai. Theo quan niệm của người Dao, khi cúng lễ tổ tiên không dùng tên thật mà phải dùng tên âm. Có nghĩa là khi ấy người con trai đã trưởng thành có thể “danh chính ngôn thuận”, “giao tiếp” với tổ tiên. Sau Lễ Cấp sắc, người con trai được coi là trưởng thành, từ đây họ phải có trách nhiệm với họ hàng, cộng đồng trong việc xây dựng bản mường quê hương ngày càng tốt đẹp hơn.

Hiện nay, thực hiện nếp sống mới, lễ Cấp sắc được rút gọn, nhiều thủ tục được tinh gọn, có thể tổ chức cho nhiều người một lúc và bất kể khi nào có điều kiện thuận lợi.

Ông Lý A Thông (thầy cả) người có nhiều năm chủ trì Lễ Cấp sắc chia sẻ: “Ai từng trải qua Lễ Cấp sắc đều thuộc nằm lòng những điều cấm và nguyện, những lời răn đã được thiêng hoá. Dạy con cháu phải nhớ ơn tổ tiên, hiếu kính cha mẹ, sống đoàn kết, gắn bó, bỏ qua những hiềm khích, xây dựng gia đình hạnh phúc, xây dựng khối đại đoàn kết cộng đồng”.

Trải qua thời gian, phong tục, tín ngưỡng của người Dao đã có nhiều thay đổi, nhưng Lễ Cấp sắc vẫn được duy trì và cọi trọng. Bởi nghi lễ không chỉ mang đậm sắc màu văn hóa tâm linh truyền thống mà trong đó chứa đựng nhiều lễ thức mang ý nghĩa giáo huấn, nhân văn; lưu giữ, bảo tồn bản sắc văn hóa, củng cố tinh thần đoàn kết cộng đồng dân tộc. Đây là một nét đẹp văn hóa đang được cộng đồng người Dao ở Sìn Hồ, Lai Châu gìn giữ và phát huy.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Góp ý dự thảo “Cơ chế chính sách đặc thù nhằm tạo sinh kế, việc làm bền vững, sắp xếp ổn định dân cư vững chắc cho đồng bào DTTS vùng biên giới”

Góp ý dự thảo “Cơ chế chính sách đặc thù nhằm tạo sinh kế, việc làm bền vững, sắp xếp ổn định dân cư vững chắc cho đồng bào DTTS vùng biên giới”

Ngày 28/12, tại Tp. Kon Tum (Kon Tum), Ủy Ban Dân tộc tổ chức Hội thảo góp ý dự thảo “Cơ chế chính sách đặc thù nhằm tạo sinh kế, việc làm bền vững, sắp xếp ổn định dân cư vững chắc cho đồng bào DTTS vùng biên giới”. Ông Đào Xuân Quy - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Dân tộc (Ủy Ban Dân tộc) và ông Đinh Quốc Tuấn - Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Kon Tum đồng chủ trì Hội thảo. Tham dự Hội thảo có lãnh đạo các sở, ban, ngành của 5 tỉnh Tây Nguyên.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Chính phủ dưới sự lãnh đạo của Đảng, 80 năm hành trình vì nước, vì dân

Thủ tướng: Chính phủ dưới sự lãnh đạo của Đảng, 80 năm hành trình vì nước, vì dân

Thời sự - PV - 8 giờ trước
Sáng 20/8, Lễ kỷ niệm 80 năm thành lập Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (28/8/1945 - 28/8/2025) được long trọng tổ chức tại Hà Nội. Đây là lần đầu tiên Chính phủ tổ chức kỷ niệm ngày thành lập.
Gia Lai: Xây dựng xã biên giới Ia Púch vững mạnh toàn diện

Gia Lai: Xây dựng xã biên giới Ia Púch vững mạnh toàn diện

Tin tức - Ngọc Thu - 9 giờ trước
Là xã biên giới nằm ở phía Tây của tỉnh Gia Lai, Ia Púch có gần 8,8 km đường biên giới tiếp giáp với Vương quốc Campuchia. Thời gian qua, xã Ia Púch đã tập trung phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, thực hiện đạt chỉ tiêu đã được tỉnh định hướng và cụ thể hóa trong Nghị quyết của Đại hội.
Đặc khu Thổ Châu đặt mục tiêu xây dựng phên giậu tiền tiêu vững vàng và bứt phá kinh tế biển

Đặc khu Thổ Châu đặt mục tiêu xây dựng phên giậu tiền tiêu vững vàng và bứt phá kinh tế biển

Tin tức - Tào Đạt - 9 giờ trước
Trong 2 ngày 19 và 20/8, Đảng bộ Đặc khu Thổ Châu (tỉnh An Giang) đã tổ chức Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Đại tá Nguyễn Văn Ngành, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh dự và chỉ đạo Đại hội.
Thanh Hóa: Công bố khẩn cấp sạt lở bờ hữu suối Son đoạn qua bản Sa Ná

Thanh Hóa: Công bố khẩn cấp sạt lở bờ hữu suối Son đoạn qua bản Sa Ná

Tin tức - Quỳnh Trâm - 9 giờ trước
Cuộc sống của 78 hộ gia đình với 350 nhân khẩu bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi tình trạng sạt lở bờ hữu suối Son, đoạn qua bản Sa Ná, xã Na Mèo, tỉnh Thanh Hóa.
Gia Lai: Phát hiện 40.000 sản phẩm giả nhãn hiệu nổi tiếng

Gia Lai: Phát hiện 40.000 sản phẩm giả nhãn hiệu nổi tiếng

Pháp luật - T.Nhân - H.Trường - 9 giờ trước
Lực lượng chức năng tỉnh Gia Lai vừa phát hiện và xử lý vụ buôn bán hàng giả với hơn 40.000 sản phẩm tiêu dùng nhái nhiều nhãn hiệu nổi tiếng.
Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Để thuận tiện cho việc đi lại và vận chuyển nông sản, từ nhiều năm trước, người dân thôn Kon Vi Vàng, xã Đắk Kôi, tỉnh Quảng Ngãi đã tự làm một cây cầu treo dài hơn 50m vượt sông Đăk Snghé. Sau nhiều năm sử dụng, cây cầu treo đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều tấm ván mặt cầu đã bị mục nát. Mặc dù biết là không an toàn, nhưng người dân vẫn qua lại hằng ngày, bất chấp những cảnh báo của chính quyền về an toàn.
Phiên chợ 0 đồng ấm lòng đồng bào Xơ Đăng

Phiên chợ 0 đồng ấm lòng đồng bào Xơ Đăng

Xã hội - Ngọc Chí - 9 giờ trước
Sáng 20/8, UBND xã Tu Mơ Rông, tỉnh Quảng Ngãi tổ chức khánh thành Chợ trung tâm xã và Phiên chợ 0 đồng với nhiều phần quà tặng cho đồng bào Xơ Đăng. Đây là công trình được đầu tư từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719).
U23 Australia lần đầu đăng quang AFF Cup nữ 2025

U23 Australia lần đầu đăng quang AFF Cup nữ 2025

Thể thao - Hoàng Minh - 12 giờ trước
Tối 19/8, trên sân Lạch Tray (Hải Phòng), Đội tuyển U23 Australia đã vượt qua Myanmar với tỷ số tối thiểu 1-0 để chính thức trở thành nhà vô địch AFF Cup nữ 2025. Đây là lần đầu tiên U23 Australia bước lên bục cao nhất của giải đấu, đồng thời cũng là lần thứ hai bóng đá nữ Australia giành chức vô địch sau lần đầu vào năm 2008.
Đội tuyển nữ Việt Nam vượt qua Thái Lan, giành Huy chương Đồng AFF Cup 2025

Đội tuyển nữ Việt Nam vượt qua Thái Lan, giành Huy chương Đồng AFF Cup 2025

Thể thao - Hoàng Minh - 21:21, 19/08/2025
Chiều 19/8, trên sân vận động Lạch Tray (Hải Phòng), Đội tuyển nữ Việt Nam đã xuất sắc đánh bại Thái Lan với tỷ số 3-1, qua đó khép lại hành trình tại Giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á - AFF Cup 2025 với tấm Huy chương Đồng.
Lào Cai khởi công dự án phục vụ xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Lào Cai khởi công dự án phục vụ xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Kinh tế - Trọng Bảo - 19:01, 19/08/2025
Ngày 19/8, tỉnh Lào Cai đã tổ chức khởi công dự án san gạt mặt bằng và hạ tầng kỹ thuật khu Bản Qua, phục vụ xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Đây là 1 trong 6 công trình, dự án trọng điểm được tỉnh Lào Cai đồng loạt khởi công chào mừng 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Cầu Mã Đà đã được khởi công xây dựng

Cầu Mã Đà đã được khởi công xây dựng

Tin tức - Duy Chí - 17:54, 19/08/2025
Sau nhiều lần kiến nghị và được sự chấp thuận chủ trương của Thủ tướng Chính phủ, ngày 19/8, UBND tỉnh Đồng Nai đã làm Lễ động thổ, khởi công xây dựng cầu Mã Đà nối liền Bình Phước cũ với Đồng Nai, hòa vào mạng lưới giao thông quốc gia, rút ngắn khoảng cách từ Tây Nguyên đến sân bay, cảng biển.