Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tháo gỡ khó khăn trong bảo tồn Di sản văn hóa phi vật thể ở Nghệ An

An Yên - 14:04, 02/12/2024

11 huyện miền núi ở Nghệ An có không gian văn hóa đậm đà bản sắc. Di sản văn hóa phi vật thể nơi ấy rất phong phú về số lượng và đa dạng về loại hình. Tuy nhiên, công tác kiểm đếm, kiểm kê đang gặp những bất cập nhất định; là thách thức không nhỏ ảnh hưởng đến quá trình bảo tồn, phục dựng và phát triển. Đó cũng là nguyên nhân dẫn đến thực hiện Dự án 6, Chương trình MTQG phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2025 về "Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch" cần phải nỗ lực rất lớn thì mới có hiệu quả.

Một nghi thức trong lễ Bốc Mó của người Thổ
Một nghi thức trong Lễ Bốc Mó của người Thổ

Phong phú nghệ thuật trình diễn dân gian

Di sản văn hóa phi vật thể vùng đồng bào DTTS&MN Nghệ An rất phong phú về số lượng và đa dạng về loại hình. Trong sự phong phú và đa dạng ấy, tiêu biểu nhất là loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian, với nhiều di sản phổ biến, mang đậm bản sắc văn hóa vùng miền, dân tộc.

Điển hình phải kể đến di sản văn hóa của cộng đồng người Thái. Là DTTS chiếm số lượng đông đảo ở Nghệ An, người Thái có các loại hình nghệ thuật như trình diễn cồng chiêng, khắc luống, múa xòe, chơi pí, khắp, lăm, nhuôn, nhảy sạp. 

Đứng thứ 2 về dân số, là người Thổ, cũng đang lưu giữ nghệ thuật ca truyền thống như, tập tình tập tang, đu đu điềng điềng, các điệu múa cổ truyền và các làn điệu như dân ca điềng điềng, hát dạ ời; trình diễn cồng chiêng, khèn so ma.

Còn dân tộc Khơ Mú cũng có nhiều hoạt động nổi bật, với cồng chiêng, tơm, phí tơm, đao đao, khèn lá, khèn môi bằng nứa, cồng chiêng nứa. Trong khi đó, người Mông trên các bản làng mờ sương, sở hữu các di sản như khèn bè, khèn môi, sáo, hát cự xia.

Chưa kể, các huyện vùng đồng bào DTTS&MN Nghệ An còn bảo tồn nhiều di sản thuộc loại hình phong tục, tập quán như tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, tục làm vía và buộc chỉ cổ tay, tục uống rượu cần, nghi thức cưới hỏi… Cùng với đó, là các di sản thuộc tri thức dân gian như kinh nghiệm thực hành nghề mo, các bài thuốc nam chữa bệnh...

Hiện tại, vùng đồng bào DTTS&MN xứ Nghệ đang có nhiều di sản được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Lễ hội Đền Chín Gian (huyện Quế Phong), nghi lễ Xăng Khan của đồng bào dân tộc Thái miền Tây Nghệ An, lễ mừng lúa mới…

Bà Phan Thị Anh, Trưởng phòng Quản lý di sản văn hóa (Sở Văn hóa và Thể thao) cho biết: Thực hiện kiểm kê di sản đã giúp các cấp chính quyền địa phương nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác bảo vệ, gìn giữ di sản.

Nghi thức lễ rước trong Lễ hội đền Chín Gian ở Quế Phong
Nghi thức lễ rước trong Lễ hội đền Chín Gian ở Quế Phong

Trở lại với việc thực hiện Dự án 6, Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) về "Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch"; thì việc bảo tồn, gìn giữ, có cái nhìn đúng đắn về các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp càng là động lực thúc đẩy cho việc phát huy vào hoạt động du lịch.

Đó cũng là lý do, để giai đoạn II từ 2026-2030, Chương trình MTQG 1719, Sở Văn hóa và Thể thao đề nghị tổ chức 5 lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể; duy trình 55 câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian tại các thôn vùng đồng bào DTTS&MN, vùng di dân tái định cư, hỗ trợ hoạt động 55 đội văn nghệ truyền thống tại các thôn vùng đồng bào DTTS&MN…

…khó thực hiện hoạt động kiểm kê, kiểm đếm

Theo bà Phan Thị Anh, Trưởng phòng Quản lý di sản văn hóa (Sở Văn hóa và Thể thao), công tác kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn vẫn gặp nhiều khó khăn và bất cập. Lực lượng trực tiếp tham gia kiểm kê, kiểm đếm là một số cán bộ văn hóa, đặc biệt ở cấp xã, còn hạn chế trong việc nhận diện di sản văn hóa phi vật thể cũng như chưa hiểu rõ nội dung kiểm kê.

Bà Anh nói thêm: Thực tế thì trước mỗi đợt kiểm kê, ngành Văn hóa từ tỉnh đến huyện đều tổ chức các buổi tập huấn, nhưng một số cán bộ văn hóa xã vẫn nhầm lẫn giữa di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, chẳng hạn như nhầm lẫn bia đá, sắc phong với di sản phi vật thể. Một số nghề truyền thống đã không còn được thực hành hoặc bị cấm vẫn bị đưa vào danh mục.

Như để “thanh minh” cho cái khó khăn, bất cập mà đại diện Sở Văn hóa và Thể thao đã đề cập, cán bộ Trung tâm Văn hóa – Thể thao và Truyền thông huyện Con Cuông Nguyễn Hồng Hiền nói: Do đời sống khó khăn nên việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể chưa được chú trọng. 

Một số cộng đồng dân cư vẫn thực hành di sản mà không nhận thức đó là di sản, như lễ bốc mó của người dân tộc Thổ, tục làm vía buộc chỉ tay, hay lễ tạ ơn cha mẹ của người Thái…

Nhiều di sản văn hóa vật thể được lưu truyền bằng miệng, thiếu ghi chép dạng văn bản, làm tăng nguy cơ thất truyền (Trong ảnh: Vũ điệu múa khèn của người Mông tại đền Vạn - Cửa Rào (huyện Tương Dương)
Nhiều di sản văn hóa vật thể được lưu truyền bằng miệng, thiếu ghi chép dạng văn bản, làm tăng nguy cơ thất truyền (Trong ảnh: Vũ điệu múa khèn của người Mông tại đền Vạn - Cửa Rào (huyện Tương Dương)

Một khó khăn khác cũng đang hiện hữu, là sự bất đồng ngôn ngữ. Hiện tại, một số di sản chỉ được ghi chép bằng tiếng địa phương, dẫn đến khó tổng hợp thông tin, ví dụ như: Hằng vắn, Xến bản, Xến mường, Oọc cắm, Oọc khọ, Boọc mạy, Păm tài...

Thêm vào đó, quá trình kiểm kê, kiểm đếm văn hóa phi vật thể đòi hỏi nhiều thời gian và kinh phí; nhưng nguồn kinh phí dành cho hoạt động này chưa đảm bảo, khiến thời gian tìm hiểu, sưu tầm tại các thôn, bản bị hạn chế. Chưa kể, di sản văn hóa phi vật thể chủ yếu được lưu truyền bằng miệng, thiếu ghi chép dạng văn bản, làm tăng nguy cơ thất truyền.

Đề xuất giải pháp tháo gỡ

Trao đổi về vấn đề này, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Nghệ An Trần Thị Mỹ Hạnh thông tin: Phần lớn các huyện chưa đề xuất được những biện pháp bảo vệ hợp lý, tốt nhất, phù hợp với tính chất và đặc thù của từng loại hình di sản. Đối diện với điều đó, di sản văn hóa phi vật thể không dễ dàng hình thành, nhưng lại rất dễ bị mai một, biến mất. 

Bà Hạnh cũng nêu lên một số giải pháp trong thời gian tới để đẩy mạnh việc kiểm kê, kiểm đếm. Đó là, ngành sẽ đề xuất và tham mưu các cơ chế, chính sách đầu tư phù hợp nhằm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ về kiểm kê và lập hồ sơ di sản văn hóa cho cán bộ cơ sở. 

Cùng với đó, là triển khai các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số để bảo tồn và phát huy hiệu quả giá trị di sản văn hóa vật thể. Đây là một trong những hoạt động, mà nếu thực hiện tốt, thì quá trình triển khai Dự án 6, Chương trình MTQG 1719 sẽ trở nên thuận lợi hơn, hiệu quả hơn; đáp ứng tối đa nhu cầu hưởng thụ của người dân trên địa bàn.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Sơn La: Tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng từ vốn Chương trình MTQG 1719

Sơn La: Tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng từ vốn Chương trình MTQG 1719

Tỉnh Sơn La vừa điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; giai đoạn I: 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719) theo hướng tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng.
Tin nổi bật trang chủ
Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai một số văn bản mới của Ban Bí thư về công tác dân tộc, tôn giáo

Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai một số văn bản mới của Ban Bí thư về công tác dân tộc, tôn giáo

Ngày 31/3, tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Bộ Dân tộc và Tôn giáo và Tỉnh ủy Khánh Hòa tổ chức "Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai một số văn bản mới của Ban Bí thư về công tác dân tộc, tôn giáo". Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì Hội nghị.
Cần phát huy tư duy đột phá trong công tác lãnh đạo để tạo ra những bước tiến vượt bậc trong công tác dân tộc, tôn giáo

Cần phát huy tư duy đột phá trong công tác lãnh đạo để tạo ra những bước tiến vượt bậc trong công tác dân tộc, tôn giáo

Thời sự - T.Nhân - H.Trường - N.Triều - 23:54, 31/03/2025
Đó là ý kiến chỉ đạo của Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung tại Hội nghị toàn quốc về công tác dân tộc và tôn giáo, đánh giá kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 (Chương trình MTQG 1719), đề xuất xây dựng nội dung chương trình giai đoạn II: 2026 – 2030 diễn ra vào chiều 31/3 tại Khánh Hòa.
Thủ tướng chủ trì cuộc họp về chính sách ưu đãi thị thực và quay trở lại quốc tịch Việt Nam

Thủ tướng chủ trì cuộc họp về chính sách ưu đãi thị thực và quay trở lại quốc tịch Việt Nam

Thời sự - PV - 21:40, 31/03/2025
Chiều 31/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ về chính sách miễn thị thực đơn phương và chính sách ưu đãi thị thực với một số đối tượng; việc quay trở lại quốc tịch Việt Nam với người Việt Nam ở nước ngoài.
Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Đại sứ Hoa Kỳ Marc Knapper

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Đại sứ Hoa Kỳ Marc Knapper

Thời sự - PV - 19:35, 31/03/2025
Chiều 31/3, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc Knapper.
MB Dream Home – Giải pháp tài chính đột phá cho khách hàng trẻ

MB Dream Home – Giải pháp tài chính đột phá cho khách hàng trẻ

Kinh tế - Tào Đạt - 19:14, 31/03/2025
“MB Dream Home”, là minh chứng rõ nét cho sự nhạy bén của đội ngũ lãnh đạo Ngân hàng Quân đội (MB) trong việc nắm bắt nhu cầu thị trường. Gói vay này không chỉ xuất phát từ chiến lược kinh doanh mà còn dựa trên phân tích chính xác về tâm lý, nhu cầu và hành vi tiêu dùng của giới trẻ hiện nay.
Di sản nghề khảm xà cừ: Góc nhìn đương đại từ nghệ sĩ nước ngoài

Di sản nghề khảm xà cừ: Góc nhìn đương đại từ nghệ sĩ nước ngoài

Tìm trong di sản - Minh Nhật - 17:24, 31/03/2025
Từ ngày 21/3 đến 3/4, Viện Pháp tại Việt Nam tổ chức Triển lãm Di sản nghề khảm xà cừ tại IDECAF (31 Thái Văn Lung, Quận 1, TP Hồ Chí Minh).
Vua Lửa - Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa - Huyền thoại và hiện thực

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 29/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Vua Lửa - Huyền thoại và hiện thực. Nhà thờ Chánh Tòa Nha Trang. “Vườn Địa Đàng” giữa vùng nắng gió. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Ngành giáo dục An Giang chỉ đạo

Ngành giáo dục An Giang chỉ đạo "nóng" vụ nhiều nữ sinh tiểu học hút thuốc lá trong trường

Giáo dục - Tào Đạt - 16:55, 31/03/2025
Đoạn clip xuất hiện trên mạng xã hội cho thấy có khoảng 6-7 nữ sinh của một trường tiểu học thản nhiên hút thuốc phì phèo và nói tục, chửi thề. Sau xác minh ban đầu, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh An Giang yêu cầu tăng cường quản lý, giáo dục đạo đức và tác hại thuốc lá cho học sinh.
Thành phố Hạ Long: Vượt khó, đưa nước sạch đến 10 xã miền núi, vùng cao

Thành phố Hạ Long: Vượt khó, đưa nước sạch đến 10 xã miền núi, vùng cao

Xã hội - Mỹ Dung - 16:32, 31/03/2025
Xác định, việc đưa nước sạch về các thôn, xã miền núi vùng cao là một trong những nhiệm vụ mang ý nghĩa thiết thực nhằm cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, do vậy thành phố Hạ Long (Quảng Ninh) đang đẩy nhanh tiến độ cấp nước sạch cho 10 xã miền núi, dự kiến có khoảng 4.000 hộ dân được thụ hưởng.
Ninh Thuận: Chương trình MTQG 1719 đã thực sự đi vào cuộc sống

Ninh Thuận: Chương trình MTQG 1719 đã thực sự đi vào cuộc sống

Dân tộc - Tôn giáo - Minh Thu - 16:30, 31/03/2025
Nhờ đẩy mạnh triển khai các dự án, tiểu dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; giai đoạn I: từ năm 2021 đến 2025 (Chương trình MTQG 1719), từ gần bốn năm nay, đời sống kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và niền núi tỉnh Ninh Thuận đã có nhiều chuyển biến đáng kể.
Đồng Nai: Công ty Gỗ Johnson Wood bị xử phạt 550 triệu đồng vì chuyển giao chất thải nguy hại không đúng quy định

Đồng Nai: Công ty Gỗ Johnson Wood bị xử phạt 550 triệu đồng vì chuyển giao chất thải nguy hại không đúng quy định

Pháp luật - Duy Chí - 16:28, 31/03/2025
UBND tỉnh Đồng Nai vừa ban hành Quyết định số 979/QĐ-XPHC phạt Công ty CP Johnson Wood số tiền 550 triệu đồng về 2 hành vi vi phạm pháp luật về môi trường.
Trưng bày hơn 300 hiện vật chuyên đề “Văn hoá Hùng Vương trong dòng chảy văn minh sông Hồng”

Trưng bày hơn 300 hiện vật chuyên đề “Văn hoá Hùng Vương trong dòng chảy văn minh sông Hồng”

Tin tức - Anh Trúc - 15:46, 31/03/2025
Ngày 31/3, tại Bảo tàng Hùng Vương, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Phúc phối hợp tổ chức khai mạc Trưng bày chuyên đề “Văn hóa Hùng Vương trong dòng chảy văn minh sông Hồng”.